I asosiy qism I misning davriy sistemada joylashgan o’rni va atom tuzilishi I

Download 0.59 Mb.

bet	10/10
Sana	17.06.2023
Hajmi	0.59 Mb.
	#1548532

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Bog'liq
eshmirzayev doston 1 (1)

Oddiy moddaning ko’rinishi
egiluvchan qizil-pushti rang metall

Atom xossalari

Nomi, belgi, raqami ——————-→ Mis / Cuprum (Cu), 29

Atom massasi ——————-→ 63.54 m.a.b. (g/mol)

Elektron konfiguratsiyasi ——————-→3d¹⁰ 4s¹

Atom radiusi ——————-→ 128 pm

Kimyoviy xossalari

Kovalent radius ——————-→ 117 pm

Ion radiusi ——————-→ (+2e) 73 (+1e) 77 (K=6) pm

Elektrmanfiyligi ——————-→ 1.90 (poling shkalasi bo‘yicha)

Oksidlanish darajasi ——————-→ 3, 2, 1, 0

Ionlanish energiyasi ——————-→ 745,0 kJ/mol; (7,72 eV)

Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari

Termodinamik faza ——————-→ Qattiq modda

Zichlik ( n.sh. da ) ——————-→8,92 g / sm³

Erish harorati ——————-→ 1356,55 K (1083,4 °С)

Qaynatish harorati ——————-→ 2567 °С

Solishtirma erish issiqligi ——————-→13,01 kJ/mol;

Solishtirma buglanish issiqligi ——————-→ 304,6 kJ/mol;

Molyar issiqlikgi ——————-→ 24,44 kJ/(K∙mol);

Molyar hajmi ——————-→7.1 mol/sm³;

Oddiy moddaning kristall panjarasi

Panjara tuzilishi ——————-→ Kubik tanaga yo’naltirilgan

Panjara parametrlari ——————-→ 3.615 Å

Boshqa xususiyatlar

Issiqlik o’tkazuvchanligi ——————-→ (300 K) 401 Vt / (m · K)

CAS raqami ——————-→ 7440-50-8

Mis, iqtisodiy bozorlar uchun ishlab chiqarilgan tovar moddasi, qimmatbaho metallar bozorida sotiladigan investitsiya vositasidir. Odamlar, hayvonlar va o’simliklarning sog’lig’i uchun muhim metall bo’lgan mis ko’plab oziq-ovqat mahsulotlarida har xil miqdorda bo’ladi. O’tmishdan hozirgi kungacha, hunarmandchilikdan zargarlik buyumlariga, musiqa asboblaridan qoplama materiallariga qadar ko’plab sohalarda qo’llanilib kelinayotgan mis rivojlangan mamlakatlarda odam boshiga 10 kilogrammgacha ko’tarildi. Mis sanoat, sanoat va mashinasozlik uchun ajralmas metall sifatida mavjud bo’lib kelmoqda.
Mis kristallari
Mis – bu “prehistorik” davrga tegishli bo’lgan tarixiy metall. Uning tarixi miloddan avvalgi 8000 yoki miloddan avvalgi 9000 yillarga borib taqaladi. Bu inson tomonidan ishlatilgan eng qadimgi va birinchi metall hisoblanadi. Tosh asrida pichoq va bolg’alarda; Bronza davrida misdan ancha rivojlangan buyumlar va asboblar yasashda foydalanilgan. Shimoliy Iroqdagi arxeologik qazishma paytida topilgan mis marjon miloddan avvalgi 8700 yilga tegishli. Miloddan avvalgi 5000 yilda misdan foydalanish ko’paygan, miloddan avvalgi 3700 yilda bronza bilan birga ba’zi narsalarda ishlatilgan. Xitoyda podshohi haqidagi afsonada mis haqida ham eslatib o’tilgan bo’lsa, mis asri qoldiqlari Anadolida topilgan. Eronda olib borilgan arxeologik qazishmalarda soxta mis miloddan avvalgi 4500 yillarga tegishli ba’zi buyumlarda ishlatilganligi aniqlandi. Misrda olib borilgan arxeologik qazishmalarda mis izlari miloddan avvalgi 3600 yillarga tegishli taqinchoqlar va bezaklarda topilgan.
Dunyodagi eng qadimgi mis konlari Kiprda deb o’ylashadi. Shu sababli deyarli barcha tillar misning “Cu” belgisini lotincha “Aes Cyprium” so’zidan olgan. Bu so’z, shuningdek, Rim davrida misga berilgan nomdir. Shuningdek, u “Kipr metali” nomi bilan ham tanilgan. Ushbu nom Rimliklarga mis ehtiyojlarini Kiprdagi mis konlaridan qondirgani uchun berilgan. Vaqt o’tishi bilan u “kuprum” sifatida ishlatilgan va shuning uchun uning belgisi “Cu” deb belgilangan.

II.3.Olingan natija tahlili

III.XULOSA

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Azimov A. Kimyoning qisqacha tarixi. Sankt-Peterburg, Amfora, 2002 yil
2. Vanyukov A.V., Utkin M.I. Mis va nikel xomashyosini kompleks qayta ishlash. Chelyabinsk, 1988 yil
3. Mis eritish ishlab chiqarish - rivojlanishi va istiqbollari. Olma-Ota, 1978 yil
4. Stepin B.D., Alikberova L.Yu. Uyda o'qish uchun kimyo kitob. M., Kimyo, 1994 yil
5. Kimyo va hayot (Salter Kimyosi). 1-qism. Kimyo haqidagi tushunchalar. M.: Rossiya kimyo-texnika universiteti nashriyoti im. D.I.Mendeleeva, 1997 yil

Download 0.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10