I bob. Bolalar folklori o`zbek bolalar adabiyotining sarchashmasi

5.O'zga yurtda shoh bo'lguncha,

O'z yurtingda gado bo'l.
Bu maqol o'z ma'nosida kelgan. Ya'ni o'zga yurtga borib shoh bo'lsang ham, baribir o'z yurting bu tug'ilib o'sgan yeringdir. Har qachon uni qo'msaysan,sog'inasan va hech qachon o'zga diyorlar o'z ona vataningdek bo'laolmaydi deyilmohchi. Bunga misol qilib Zahiriddin Muhammad Boburni olsak bo'ladi.
Bu maqolda tazod san'atidan foydalanilgan "shoh","gado".

6.It bilan ho'tikni qancha qilma tarbiya,

It bo'lur,eshshak bo'lur,aslo bo'lmas odamiy.
Bu maqol ko'chma ma'no ham o'z ma'noda kelyapti desak ham bo'ladi. Ya'ni o'z ma'no jihatdan tahlil qiladigan bo'lsak it bn eshakni tarbiya qiganing bn odam bomidi deyilmohchi, ko'cha ma'noda esa uqmidigan odamga qancha gap uqtirmagin barbirgayam odam bomidi ya'ni uqmidi,o'zgarmidi o'sha o'shaligicha qoladi demohchi. Bu maqolda mutanosib san'ati qo'llangan- "it, eshshak,ho'tik".


7.Ko'rpacha olsang qo'shningga ol, bir chetida o'zing o'tirasan.
Bu maqol ko'chma ma'noda. Ya'nii qo'shnichilik ming yilchilik, yana bir maqol borku uzoqdagi qarindoshdan,yaqindagi qo'shni yaxshi. Har doim nima bo'lsa birinchi bo'lib qo'shniga yugurib chiqamiz. Qo'shning bilan ahil,inoq bo'l deyilyapti.


8.Bukrini go'r to'g'irlaydi.
Bu maqol ko'chma ma'noda. Ya'ni yomon odamni qancha tarbiyalab to'g'irlamohchi bo'lsang befoyda unga Yaratgandan boshqasi bas kelaolmas. O'lgandagina tavba qilmasa boshqa payt tavba qilmaydi deyilmohchi.


9.It hurar, karvon o'tar.
Bu maqol ko'chma ma'noda kelgan. Ya'ni kimdur senga jahl bilan baqiryaptimi parvo qilma,sen indamay ketaver ozi baqirib baqirib qolaveradi degan ma'no beryapti. Bu maqolning qofiyalari hurar, o'tar.


10. Beshikdan qabirgacha ilm izla.
Bu maqol o'z ma'noda kelgan. Ya'ni butun umring davomida ilm izlagin, ya'ni o'qib o'rgangin doimiy izlanishlarda bo'lgin,ilmli, bilimli bo'lgin deyilgan.


Inson hamisha oqib izlanishi kerak. Ilmli kishi hech qachon hor bo'lmaydi. Maqollar hamisha bizlarni yaxshilikka yetaklaydi.


Болалар халк огзаки ижодида маколлар етакчи урин­ да туради. Халк яратган fo h t ихчам, чукур ва тугал маъ- ноли гаплар макол деб юритилади. Макол халкнинг, бир неча авлодларнинг аклу фаросати хамда турмуш тажри- басининг якуни, улар донишмандлигининг махсупидир.
Маколларда хаётнинг аччик-чучугини татиб курган, тур- мушдаги ходисаларга акл кузи билан карайдиган, соф виждонли, олижаноб мехнат ахлининг бирор вокеа-ходи- садан, бирор кишидан ёки бирор ишдан чикарган хулоса- си баён килинади. Бу хулоса бирор киши учун (купрок болалар учун) йул курсатувчи булиб хизмат килиши мум­ кин. Маколлар халкнинг акл-идроки, ижтимоий-тарихий тажрибаси, кураши хамда мехнатнинг бадиий ифодаси сифатида яратилиб келинмокда.
Маколлар чукур маънони ифода эта билиши, ихчам, пишик ва пухталиги билан халк огзаки ижодининг бошка турларидан фарк килади. Уларда мехнаткаш халкнинг орзу-умидлари, узаро муносабатлари, ватанпарварлик, инсонпарварлик хислатлари, уй-фикрлари узига хос шакл­ да акс этган булади. Шу сабабдан улар болаларни тугри, мантикий фикрлашга, максадни киска, ихчам ва лунда
баён этишга ургатади, уларнинг бадиий дидини ошира­ ди, тарихий ходисаларнинг мохиятини яхширок, чукур- рок пайкаб олишга ёрдам беради. Бундан ташкари, ма­ коллар она тилининг энг нозик бадиий хусусиятларини билишга ва суз бойлигини хам оширишга кумаклашувчи бир восита сифатида хизмат килади.