I bob. Fanning kelib chiqish tarixi, uni o'qitishdan maqsad va o`qitish mеtоdlari

2.2. Chizmachilik fanini o’qitishda an`anaviy darsning afzalliklari
Aynan o'sha pedagogik model bolaning hayotini tayyorlashning eng yaxshi usuli sifatida uning aql-zakovati, muammolarni hal qilish qobiliyati, e'tibor va harakat imkoniyatlarini shakllantirishga qaratilgan.
O'qitishning bu turi talaba dunyoni iloji boricha tezroq birlashtirishi kerak, shu bilan mavhum, sxematik va og'zaki bilimlarni beradi degan fikrga asoslanadi.
Uning asosiy nazariyotchilari ta'lim berish aniqlik va mukammallik bilan talabalarga modellarni tanlash va taklif qilishdir, deb ta'kidladilar. Shuning uchun o'qituvchi ushbu ko'rsatmalarga taqlid qilishi va unga moslashishi kerak bo'lgan modellar va bola o'rtasida qo'llanma va vositachi sifatida qaraladi.
An'anaviy kontseptsiya eksternistik va passiv taqlid deb hisoblanadi, chunki o'quvchining vazifasi o'qituvchidan, oiladan, ijtimoiy muhitdan yoki guruhdan olgan ta'sirlarni o'zlashtirish va ko'paytirishdir.
Fikrlashning boshqa oqimlari an'anaviy maktabdan uzoqlashishga intiladi va ularni o'qituvchilarni o'quvchilaridan uzoqlashtiradigan qattiq, juda dinamik bo'lmagan tizim deb biladi. Bundan tashqari, ular buni o'z-o'zidan paydo bo'lishiga yo'l qo'ymaydigan va yangilikni targ'ib qilmaydigan ta'lim amaliyoti deb bilishadi.
An'anaviy pedagogika XVII-XVIII asrlarda Frantsiyada boshlangan. Bu vaqtda maktabni San Ignacio de Loyola boshchiligida Iezuitlar birlashtirdilar.
Ular bilan uning ikkita asosiy asoslari bayon qilindi: xususiy xonada darslar o'tkazish va bilimlarni uzatish uchun talabani doimiy nazorat qilish orqali dunyodan ajralib chiqish.
Ma'rifat bosqichida an'anaviy tendentsiyaning boshqa xususiyatlari, ayniqsa Jon Amos Komenskiy (1592-1670) hissalari bilan birlashtirildi. Ular orasida har bir mavzuga ahamiyatiga qarab har xil vaqt ajratish, o'qitish jarayonida o'qituvchiga asosiy rolni berish va haftalik baholarni olish.
Sanoat inqilobi kelishi bilan ta'lim ham yaratildi. Hukumatlar an'anaviy pedagogik usulda ta'limni ommaviy qilish usulini ko'rdilar, ya'ni ko'plarga bir vaqtning o'zida va ozgina mablag 'sarflaydilar. Ta'lim keyinchalik ayollar va proletarlarga, shuningdek bolalarga nisbatan kengayadi.
Ushbu yillar davomida ta'limning tugatilishi tartibga solinadi, fanni o'rganish til va matematikadan tashqari qo'shiladi. Texnik maktab yangi avlodlarni soha ehtiyojlari uchun yaxshiroq tayyorlash uchun o'rta va universitet darajalarida ham paydo bo'ladi.
Keyinchalik universallik, statizm, xursandchilik va dunyoviylikning ta'limiy ideallari birlashtiriladi. An'anaviy ta'lim standartlashtirish va aksariyat maktablarda qo'llaniladigan ma'lumotnoma tizimi sifatida o'rnatiladi.
- Magistrosentrizm, markaziy figura o'qituvchi.
- Entsiklopedizm, ya'ni o'qish tartib-qoidalaridan ko'ra tarkib uchun ko'proq ahamiyatga ega.
- nazariya va amaliyotni ajratish.
- Og'zaki nutq va passivlik.
- Vertikalizmga moyillik.
- Bu soliq avtoritarizmiga asoslangan, ammo paternalistik.
- Fikrlashning asosiy turi bu chegirma
- mantiqiy va taqlid usullarining ustunligi.
- Intellektualizm tuyg'uga nisbatan aqlga berilgan ahamiyatni hisobga olgan holda.
- affektiv rivojlanishni keyinga qoldirish.
- Bu ijtimoiy rivojlanishning tormozi bo'lishi mumkin.
- Nazariya har doim harakat yoki tajribadan oldin turadi.
- O'z-o'zini tarbiyalashni rag'batlantirish.
- Xotiraga va bilimlarni takrorlashga ahamiyat berish.
- Tajribali tajribalar etishmaydi.
- Xotira va miqdoriy baholash.
- Mashinada o'qitish, qabul qilish yo'li bilan (tashqaridan). Ular idealistik falsafiy asosdan boshlanadi, shuning uchun o'rta asr sxolastikasi usullari taxmin qilinadi. Ular bixeviorizm va pragmatizm ta'siriga ham ega, chunki ular ustozning xohishiga ko'ra talabani tayyorlashga e'tibor berishadi. Istalgan natija shundaki, talaba berilgan bilimlarni takrorlaydi.
Bu o'quvchini uzatadigan va ovqatlantiradigan o'qituvchiga to'liq bog'liq bo'lgan transmisyon pedagogikasi hisoblanadi. Sinflar odatda mazmunli bo'lib, tabiatan og'zaki bo'lib, katta hajmdagi ma'lumotlarni etkazadi.
Tarkibni tanlash, standartlashtirish va tartibga solish talabaga o'zlarining mashg'ulotlarida foydali yoki foydali deb hisoblagan narsalarini kamsitish imkoniyatini bermasdan ham talab qilinadi.


XULOSA
Interfaol ta’lim tizimini amalga oshirish jarayonida ko’ngildagidek o’qitish va tarbiyalash haqida gap borar ekan, bunday g’oyat murakkab va ko’p qirrali vazifani faqat yuksak malaka va pedagogik mahoratga ega bo’lgan o’qituvchi kadrlar bilangina amalga oshirish mumkinligini ta’kidlash lozim.
Pedagogik mahorat tug’ma talant yoki nasldan-naslga o’tuvchi xususiyat emas, balki uning negizida izlanish va ijodiy mehnat yotadi. SHuning uchun ham pedagogik mahorat hamma o’qituvchilar uchun standart, ya’ni bir qolipdagi ish usuli emas, balki u har bir o’qituvchining o’z ustida izlanishi, ijodiy mehnati davomida tashkil topadi va rivojlanadi. Bu o’rinda ilg’or o’qituvchining pedagogik mahorati va tajribalarini boshqa o’qituvchi o’rganishi, undan ijodiy foydalanishi va o’z faoliyatini ilg’or tajribalar bilan boyitishi zarur. O’qituvining pedagogik mahorati, asosan, sinfda, auditoriya mashg’ulotlarida yaqqol ko’rinadi. CHunki o’quv mashg’ulotlari o’zining mazmun va mohiyatiga ko’ra o’qituvchining maktabdagi asosiy ishidir. SHuning uchun u ilmiy-g’oyaviy jihatdan yetuk va ommabop bo’lishi, turmush bilan, o’quvchilarning tayyorgarlik darajasi bilan uzviy aloqador bo’lishi zarur. Ta’lim jarayonida o’qituvchi bilan o’quvchilar o’rtasida o’zaro jonli til muloqoti, fikr almashuv munosabatlari, samimiy hurmat va asosiy maqsadga erishishda yaqin hamkorlik lozim. Mazmuni sayoz, amaliy tajribadan, turmushdan ajralib qolgan, umumiy so’z, quruq nasihatgo’ylikdan iborat bo’lgan, rasmiyat uchun yuzaki o’tkaziladigan dars va boshqa o’quv mashg’ulotlari o’quvchilarni qiziqtirmaydi, ularni ilmiy, g’oyaviy jihatdan yetarli darajada oziqlantirmaydi.
Ma’lumki, har bir millat tarix va zamon voqealarining faol ishtirokchisiga aylanar ekan, uning jahon tsivilizatsiyasi yoki mamlakatdagi mavqei va obro’– e’tibori doimo shu millatning salohiyati- aqliy, ma’naviy potentsialiga bog’liq bo’lib qoladi. SHuning uchun ham, mamlakat kelajagi uning ta’lim tizimining rivojlanganligi darajasi bilan belgilanadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qaroriga asosan, “Barkamol avlod” Davlat dasturi tasdiqlandi. Ushbu dastur 2010- yilning “Barkamol avlod yili” deb e’lon qilinganligi munosabati bilan yoshlarning manfaati va huquqlarini himoya qilish sohasidagi yetilgan muammolarni o’z vaqtida hal etish, uzluksiz ta’lim tizimida islohotlarni yanada chuqurlashtirish, real iqtisodiyotga va mamlakatning barcha hayot sohalarida ta’lim muassasalari tomonidan tayyorlanadigan mutaxassislarga bo’ladigan talabni ta’minlash maqsadini ko’zda tutadi.
“Tayyorlanayotgan mutaxassislarga real iqtisodiyot tarmoqlari va sohalaridagi mavjud talabga alohida e’tibor bergan holda, o’sib kelayotgan yosh avlodga ta’lim va tarbiya berish sohasidagi moddiy-texnika bazasini yanada mustahkamlash, undan oqilona va samarali foydalanishni ta’minlash, davlat standartlari, o’quv dasturlari va o’quv-uslubiy adabiyotlarni takomillashtirish”, -degan edi Prezidentimiz “Barkamol avlod yili” Davlat dasturida. Darhaqiqat, bugungi kunda ta’lim tizimini takomillashtirish uchun pedagog kadrlarning imkoniyatlarini oshirishga katta talablar qo’yilyapti.
Ta’lim va tarbiya jarayoni ta’sirchanligining yanada yuksak bo’lishi o’qituvchining ilmiy salohiyatiga, yoshlar oldidagi obro’siga, shaxsiy sifatlariga, ilmiy iste’dodiga, ta’lim sohasidagi tajriba va mahorati hamda o’quvchi bilan o’rnatilgan do’stona munosabatiga bog’liqdir.
O’qituvchining kasbiy fazilatlari: o’z sohasining puxta bilimdoni bo’lish, hunar sirlarini sodda usulda o’rgata olish, hayotiy tajribalari asosida tarbiyalovchilik, shogirdlar ehtiyojlari va yutuq-kamchiliklarini idrok eta oluvchanlik, nutq madaniyatiga ega bo’lish shaxsiy namuna bo’la olishlik va shu kabilar.
Mеn o`zimning yozgan kurs ishimda chizmachilikni o’qitish haqidagi
umumiy tushunchalarni bayon etdim, loyiha ishlash usullarini misollar kеltirish
bilan yoritdim. Shu bilan birga chizmalarga doir bir nеchta misollarni
ko`rsatdim. Mеn o`z yozgan kurs ishimda oldimga qo`ygan maqsadimga
erishdim deb o'ylayman.