I bob. Neft konlarini tabiiy rejimlarda ishlash

II BOB. SIQILUVCHAN SUYUQLIKNING G‘OVAK MUHITDAGI NOBARQAROR FILTRATSIYASI
II.1. Qatlam elastiklik rejimi va uning o‘ziga xos xususiyatlari.
O'zgartirish kiritish uchun o'lchanadigan harorat bosim bilan bir vaqtda o'lchanadi. Bu maqsadda simobli manometrdan foydalanish mumkin. Ishlaydigan va yutuvchan gorizorujarni aniqlash; neft, gaz va suvning oqimini aniqlashda; har bir oraliqning mahsuldorligini baholash uchun ham chuqurlik termometriya ko'rsatkichlaridan foydalanish mumkin.
Quduq tubi bosimini aniqlash uchun quvur ortki qismidan ko'p marta atmosferaga gaz chiqarib, gaz podushkasi bo'g'iladi. Sinov jo'mragida neft konturi bo'lganda quvur ortki bosimi o'lchanadi.
Qatlamlarning xossalarini va quduqlarning mahsuldorligini o'rganish uchun har xil turdagi gidrodinamik tadqiqotlar qo'llaniladi, ularni ikki guruhga bo'lish mumkin. Birinchisi turg'un holatdagi namuna olish usulini, ikkinchisi neft (gaz) ning doimiy oqimi bilan ishlagandan so'ng yopiq quduqdagi tub bosimining o'zgarishini (tiklanishini) kuzatish va qatlamni gidravlik sinovdan o'tkazish usullarini o'z ichiga oladi.
To'g'ridan-to'g'ri ushbu usullardan foydalangan holda siz quduqlarning mahsuldorlik (in'ektivlik) koeffitsientini, qatlamning gidravlik o'tkazuvchanligini, qatlam bosimini, qatlamning pyezoelektr o'tkazuvchanligini, laboratoriya va geofizik tadqiqotlar bilan birgalikda - qatlam o'tkazuvchanligi va quduq radiusini aniqlashingiz mumkin.
Usulning mohiyati shundan iboratki, quduqni bir necha ketma-ket o'zgaruvchan barqaror holat rejimlarida ishlatishda neft (gaz) oqimining tezligi, gaz omili, suv va qum miqdori qatlam va qatlam orasidagi bosimning pasayishiga bog'liq quduq tubi aniqlanadi. Quduqning ishlash rejimi, agar uning oqim tezligi va tubidagi bosim vaqt o'tishi bilan amalda o'zgarmasa, barqaror hisoblanadi.
Barqaror oqim tezligi va quduq tubidagi bosim qayd etilgandan so'ng, quduq boshqa ish rejimiga o'tkaziladi va uning yangi rejimda ishlashi uchun vaqtni kutgandan so'ng, ushbu parametrlarning yangi qiymatlari aniqlanadi.
Kuzatishlar quduqlarning 3-4 ish rejimida olib boriladi va odatda oʻrganilayotgan quduq hududida qatlamning dinamik bosimini qayd etish bilan yakunlanadi. U yopiq quduqda to'liq tiklangan chuqurlik bosimi sifatida aniqlanadi va ishlayotgan quduqlar orasidagi qatlamdagi joriy qatlam bosimiga mos keladi.
Stabil holatdagi namuna olish usuli yordamida quduq oqimini tekshirish natijalari quduq oqimining qatlam bosimining pasayishiga bog'liqligini ifodalovchi indikator diagrammasi shaklida tasvirlangan.
Q=f(P_na-P_ob)
Gaz quduqlari uchun indikator diagrammasi hajmli Q yoki massa G gaz oqimi tezligining koordinatalarida tasvirlangan - rezervuar kvadratlari (kontur) va chuqurlik bosimi (P²_pl - P²_zab) o'rtasidagi farq. Inyeksiya quduqlari uchun bunday diagramma quduqning assimilyatsiya qilish qobiliyatining chuqur va qatlam bosimi o'rtasidagi farqga bog'liqligini ko'rsatadi.

Agar qo‘shni quduqlar orasidagi masofaning yarmiga teng Rk va bit bo‘yicha quduq radiusi rSD ga teng rc ni yoki gidrodinamik nomukammallikni hisobga olsak (V.I.Shchurovning grafiklaridan yoki beqaror sharoitlarda tadqiqot natijalaridan foydalangan holda) Rk ni aniqlaymiz.

Agar indikator diagrammasi buzilgan bo'lsa, ishlov berish natijalarining ishonchliligi past bo'ladi. Ko'rsatkich diagrammalarining egrilik sabablarini 5.3-rasmdagi chiziqlarga muvofiq nomlash mumkin, a: 2 - R_z ≥R_n da, Darsi qonunining buzilishi (inertial qarshilik), o'tkazuvchanlikning (sinish deformatsiyasi) bosimga bog'liqligi, yoki R₃n da, shuningdek, neftdan gazning chiqishi (gazlangan moy); 3 - kritik tushkunlikdan (R_z ≥Rn da) oshib ketganda, neftdan gaz chiqishi (R₃n da gazlangan moy) bo'lsa, Darsi chiziqli qonunining buzilishi; 4 - oraliq qatlamlarning ulanishi, qatlamlar orasidagi oqim, suv omboridagi beqaror jarayonlar^[2].
Ko'p qatlamli ishlab chiqarish ob'ekti bo'lsa, oqim tezligini o'rganish asosida Q ga nisbatan Pzab (5.4-rasm) ga qarab indikator diagrammalarini qurish qulayroqdir va u har bir qatlam uchun bitta taqqoslash tekisligiga (pasaytirilgan bosim) tushiriladi.

Qatlamlar va quduqlarni o'rganish gidrodinamik va geofizik usullar yordamida amalga oshiriladi. Gidrodinamik usullardan foydalanib, ular odatda topadilar.

Quduqqa yaqin zonaning o'rtacha parametrlari va qatlamning uzoqroq bo'limlari. Gidrodinamik tadqiqot usullari qatlamda gazning harakatlanish sharoitlarini o'rganishni o'z ichiga oladi.
Kollektor parametrlarini aniqlashning gidrodinamik usullari suyuqlik dinamikasining teskari muammolari deb ataladigan muammolarni hal qilishga asoslangan va statsionar va statsionar bo'lmagan filtrlash rejimlarida tadqiqotlarga bo'linadi.
Quduqni tekshirish usullarini quyidagi turlarga bo'lish mumkin:
1) quduqning turli ish rejimlarida statsionar gaz filtrlash sharoitida sinovlar;
2) statsionar bo'lmagan gaz filtrlash sharoitida sinovlar, bu esa o'z navbatida
Navbat qayta ishlashdan iborat:
– quduqni to‘xtatish vaqtida bosimning tiklanish egri chiziqlari;
– tubning doimiy bosimida gaz oqimini qayta taqsimlash egri chiziqlari
yoki og'iz;
– doimiy oqim tezligida tubidagi bosimni qayta taqsimlash egri chiziqlari
gaz
Maqsadiga ko'ra gaz quduqlarini sinovdan o'tkazish quyidagi turlarga bo'linadi:
Quduqni ta'mirlash uchun to'xtatish yoki ta'mirlashdan chiqishdan oldin, quduqni kuya qilishdan oldin va qayta kuyish paytida, oldin maxsus tadqiqotlar o'tkaziladi va ishdan keyin gaz oqimini kuchaytirish uchun. Maxsus sinovlarga gaz kondensati quduqlari sinovlari va quduq yaqinidagi zonaning loy eritmasi bilan tiqilib qolishi ta'sirini aniqlash uchun o'tkazilgan sinovlar, shuningdek, turli xil quduqlar ostida barrel va quduq yaqinida suyuqlikning to'planishini aniqlash uchun sinovlar kiradi^[9].
Tozalash oqimi tezligi, quduq boshi, halqali va halqali bosimlar va gaz harorati aniqlanishi kerak. Tozalash jarayonida gaz va kondensat yo'qolishini baholash uchun tozalashning davomiyligi ham qayd etiladi.
Oldidagi dala gazini yig'ish punkti bilan bog'lanmagan quduqning qudug'i moylash moslamasi, standart bosim o'lchagichlari, separator, oqim o'lchagich, termometr va oqim liniyasi bilan jihozlangan gaz-gidrodinamik tadqiqot mash'al uchun. Mo'ljallangan dasturga qarab, ba'zi o'zgarishlar bo'lishi mumkin.
Agar ishlab chiqarilgan gazda sezilarli miqdorda namlik bo'lishi kutilmasa va yo'q quduq va rezervuarni aniqlash uchun chuqurlik asboblarini tushirish zarurati bosim, keyin bu bosimlar quduq boshidagi bosim o'lchovlari yordamida hisoblash yo'li bilan aniqlanadi. Bunday holda, quduq boshini moylash moslamasi bilan jihozlashning hojati yo'q.