I bob. Pingvinlar umumiy xususiyatlar, turlari

I.BOB. PINGVINLAR UMUMIY XUSUSIYATLAR, TURLARI

1.1.Pingvinlar hayoti, yashash tarzi, ko’payishi
Pingvinlar (Sphenisciformes) -qushlarning bir turkumi. Suzuvchi, shoʻngʻuvchi, lekin ucha olmaydi. 16 turni birlashtiruvchi 6 urugʻi mavjud. Gavdasining uz. 30—120 sm, vazni 1–40 kg. Qorni va koʻkragi oq, orqasi toʻq koʻk yoki qora. Teri ostidagi qalin yogʻ qavati P.ni sovuqsan saklaydi. Koʻkrak muskullari yaxshi rivojlangan. Qanotlari tangachasimon patlar bilan qoplangan kurakoyoqqa aylangan. Suzganda va shoʻngʻiganda ulardan eshkak sifatida foydalanadi. Muz va qor ustida sekin qadamlab yuradi. Pati mayin. Antarktida va Janubiy yarim sharning oʻrta min-taqalarida Tapkalgan. Baliq, boshoyokli mol-lyuskalar, qis-qichbaqasimonlar bilan oziqla-nadi. Koloniya boʻlib uya kuradi. 1 — 2 ta tuxum qoʻyib, nari va modasi navbatlashib bosadi (adeli turi 35 kun), kirol P.i nari tuxumini (bitta) panjasida ushlab, qornidagi teri burma bilan oʻrab, isitadi (65 kun davomida). Goʻshti qat-tiq, mazasiz. Terisi ishlatiladi. Xalq-aro tabiatni muhofaza qilish ittifo-qining Qizil kitobiga 3 turi kiritilgan.
Ular hayotlarining deyarli yarmini quruqlikda, qolgan yarmini dengizda o'tkazadilar.
Eng katta tirik tur imperator pingvinidir ( Aptenodytes forsteri ): oʻrtacha kattalar boʻyi taxminan 1,1 m (3 fut 7 dyuym) va ogʻirligi 35 kg (77 funt). Eng kichik pingvin turi kichik ko'k pingvindir ( Eudyptula minor ), shuningdek, peri pingvinlari sifatida ham tanilgan, balandligi 30-33 sm (12-13 dyuym) va og'irligi 1,2-1,3 kg (2,6-2,9 funt). ^[6] Bugungi kunda kattaroq pingvinlar odatda sovuqroq hududlarda, kichikroq pingvinlar esa mo''tadil yoki tropik iqlimi bo'lgan hududlarda yashaydi . Tarixdan oldingi ba'zi pingvin turlari juda katta edi: kattalar odami kabi baland yoki og'ir. Subantarktikada turlarning xilma-xilligi bor edimintaqalar va ekvatordan 35 milya atrofida 2000 km janubda joylashgan hududda kamida bitta gigant tur , kech eotsen davrida iqlim hozirgidan ancha issiqroq.
Pingvin so'zi birinchi marta adabiyotda 16-asr oxirida paydo bo'lgan. Yevropalik tadqiqotchilar Janubiy yarimsharda bugungi kunda pingvinlar deb nomlanuvchi narsalarni kashf etganlarida, ularning tashqi koʻrinishi Shimoliy yarimshardagi buyuk aukga oʻxshashligini payqab, bir- biriga yaqin boʻlmasa ham , ularni ushbu qush nomi bilan atashgan.
Yo'qolib ketgan pingvin turlarining soni muhokama qilinadi. Qaysi hokimiyatga rioya qilinishiga qarab, pingvinlarning biologik xilma-xilligi 17 dan 20 tagacha tirik turlar orasida o'zgarib turadi, ularning barchasi Spheniscinae subfamiliyasida . Ba'zi manbalar oq qanotli pingvinni alohida Eudyptula turi deb hisoblaydi, boshqalari esa uni kichik ko'k pingvinning kichik turi deb hisoblashadi ; haqiqiy vaziyat yanada murakkabroq ko'rinadi.  Xuddi shunday, qirollik pingvinining alohida turmi yoki shunchaki makaron pingvinining rang morfi ekanligi haligacha nomaʼlum . ning holatirockhopper pingvinlari ham aniq emas.
Marples (1962), Acosta Hospitaleche (2004), va Ksepka va boshqalardan keyin yangilangan. (2006). 

Pingvinlarning qalin, kalta oyoqli ko'rinishi ularni butun dunyo bo'ylab odamlarga yoqdi. Ularning balandligi taxminan 35 sm (14 dyuym) va og'irligi taxminan 1 kg (taxminan 2 funt) oralig'ida.ko'k yoki peri, pingvin ( Eudyptula minor ) 115 sm (45 dyuym) va 25 dan 40 kg (55 dan 90 funt) gachaimperator pingvin ( Aptenodytes forsteri ). Ko'pchilikning orqa tomoni qora va pastda oq, ko'pincha yuqori ko'krak bo'ylab qora chiziqlar yoki boshida oq dog'lar mavjud. Rang kamdan-kam uchraydi, ba'zi turlarda ko'zning qizil yoki sariq irislari bilan cheklangan; bir nechta qizil tumshug'i yoki oyoqlari; Eudyptesning uchta turidagi sariq qoshlar ; imperator va qirol ( A. patagonika ) pingvinlarida bosh, bo'yin va ko'krakdagi to'q sariq va sariq .

Magellan pingvinlari
Imperator kabi ba'zi turlarning umumiy populyatsiyasi yuz minglab hisoblanadi, ammo kichikroq pingvinlarning ko'p turlari millionlab odamlarga to'g'ri keladi. Ba'zilari yuz minglab uyalar juftlari bilan to'lib-toshgan ulkan orol naslchilik koloniyalari katta potentsial oziq-ovqat manbai hisoblanadi, ammo pingvinlarning iqtisodiy ahamiyati ahamiyatsiz . O'n to'qqizinchi asrda kit baliqlari va muhr ovchilari go'sht va tuxum uchun ba'zi koloniyalarga tashrif buyurishdi., va pingvin neft sanoati bir vaqtlar qushlarning ko'p sonini oldi. Biroq, 20-asrning boshlariga kelib, bu ekspluatatsiya endi foyda keltirmadi va ko'pchilik koloniyalar yolg'iz qoldi yoki faol himoya qilindi. 20-asr o'rtalarida Antarktika kitlarining qirib tashlanganligi natijasida ba'zi turlar soni ortib bormoqda, ular ikkalasi ham oziqlanadigan krill ( qisqichbaqasimonlar ) uchun pingvinlar bilan raqobatlashadi . Biroq, pingvinlar populyatsiyalari iqlim va okean haroratining o'zgarishiga, shu jumladan yaqinda sodir bo'lgan o'zgarishlarga juda zaifdirglobal isish . Pingvinlar ham odamlar tomonidan mahalliy baliq populyatsiyasining yo'q bo'lib ketishiga juda sezgir .