I bob. Quyosh/shamol energiya ta’minoti manbalarinining tahlili 8

3.2. Shamol/Qusyosh energiya ta’minoti manbalarining moslashuvchan boshqaruv monitoring axborot tizimi.

Ushbu tizimni loyihalashtirishda texnik vositalarni tahlil qilish, ma’lumotlar bazasini yaratish va veb-ilova yaratish vazifalari ko‘rib chiqiladi.
Tizimning funkisonal imkoniyatlari:

1. 
   Tizimda to‘liq ishlash uchun foydalanuvchilarni ro‘yxatdan o‘tkazish.
   
2. 
   Operator bilan bog‘lanish imkoniyatini aniqlash, kerakli masalalar bo‘yicha yordam olish, shuningdek tizimdagi muammolarni bartaraf etish.
   
3. 
   SMS-xabarlar orqali favqulodda vaziyatlarni ogohlantirish.
   
4. 
   Veb-interfeys modullari va plaginlari orqali foydalanilayotgan energiyaning miqdorini statistik tahlil qilish.
   
5. 
   Favqulodda quvvatni o‘chirish tizimini yaratish.
   
6. 
   Veb-interfeysning tunu-kun ishlashini ta’minlash.
   

Foydalanuvchi tomonidan tizimning funktsional bo‘lmagan talablar:
1. Android yoki Ios-da ishlaydigan mobil qurilmaning mavjudligi.
2. Internetga ulangan shaxsiy kompyuterning mavjudligi.
3. Har bir umumiy maishiy texnika uchun alohida quvvat davri mavjudligi.
4. Markaziy qo‘mondon, uzatish / o‘chirish modullari, GSM modem, yo‘riqnoma, LAN kalitlarini uzluksiz quvvat manbai bilan elektr energiyasi bilan ta’minlash.
Monitoring qilishda tizimning ish rejimi haqida to‘plangan ma’lumotlar monitoring markaziga yuboriladi va vaqt oralig‘ida manbalardan kelayotgan signallar yig‘ib boriladi. Monitoring qilish tizimlarining qo‘llanishi profilaktik ta’mirlashda qayta tiklash va turib qolish vaqtini kamaytirish hisobiga texnik ishlatish koeffitsiyenti bilan baholanadigan Shamol/Qusyosh energiya ta’minoti tizimlarining ishonchliligini oshirishga imkon beradi. Gibrid energiya ta’minoti manbalarini monitoring qilish tizimining tuzilish sxemasi 3.8-rasmda keltirilgan. Shamol/Qusyosh energiya ta’minoti manbalarini moslashuvchan boshqaruv elementlari, qurilmalarining tavsiflari, parametrlari va sxemalarini modellashtirildi va tadqiq qilindi. Smart uylarning gibrid energiya ta’minoti manbalarini moslashuvchan boshqaruv elementlari, qurilmalarining tavsiflari va sxemalarini tadqiq qilish uslubi manbalar, elektr uzatish liniyalari va yuklamalarning turli parametrlarida moslashuvchan boshqaruv xatoliklari va buzilishlari manbalarini tadqiq qilishga imkon beradi.
Yaratilgan va amaliyotda qo‘llanilgan datchik, boshqaruv bloki hamda algoritmlar asosida gibrid energiya ta’minoti manbalari ish xolatlarini masofali monitoringi natijalarini olish uchun albatta malumotlarni bazasini shakllantirish muhim ahamiyatga ega bo‘lib asasan kalit maydonlar yordamida vaqtga bog‘liq 3-o‘lchamli malumotlarni bazasidan foydalanilgan holda bu malumotlar bazasi shakllantirilgan buni 3.2-rasmda ko‘rishimiz mumkin.
Yaratilgan va amaliyotda qо’llanilgan datchik, boshqaruv bloki xamda algoritmlar asosida gibrid energiya ta’minoti manbalari ish xolatlarini masofali monitoringi natijalari va bazaning umumiy ko‘rinishini 3.2-rasmda keltirilgan.

3.2-rasm. Mysqlda yaratilgan malumotlar bazasini phpmyadminda ko‘rinishi.

3.3-rasm. Tizimning malumotlar bazasining jadvallari bog‘lanishlari strukturasi.

Joylashuvning quyosh va shamol manbalaridan foydalangan holda yil davomidagi xisobot, gibrid tizim tomonidan ishlab chiqarilgan elektr energiyasining umumiy hajmi, shamol turbinasi va PV massasi yordamida elektr energiyasini o‘rtacha oylik ishlab chiqarish statistikasi 3.4-rasmda keltirilgan.

3.4-rasm. Quyoshning gibrid tizim tomonidan o‘rtacha oylik elektr energiyasini ishlab chiqargan energiya
Quyosh-shamol gibrid tizimlarining turli xil maqbul kombinasiyalari va yuklamalar ko‘tarishga bo‘lgan ehtiyoj, mavjud resurslar va tejamkorlik darajasi bo‘yicha gibrid tizimni optimallashtirish natijalari 0,5%, 10% va 20% sig‘imlarning simulyatsiya bo‘yicha hisoblab chiqilgan va sof joriy qiymatning ko‘tarilish tartibida tuzilgan dasturning foydalanuvchiga malumotlarni kerakli formatlarda taqdim etish quyida keltirilgan 3.5-3.11 rasmlarda ko‘rsatilgan.

3.5-rasm. Yig‘ilgan malumotlarning foydalanuvchi ko‘rsatkichi ko‘rinishida taqdim etish.

3.6-rasm. Malumotlarni statistik tahlili foydalanuvchiga taqdim etilgan format.

3.7-rasm. Yuklamalarning ulanish ko‘rsatkichlarining axborot tizimi.
Model yordamida energiyani MET, SHET, QET, ABsidan va manbalar kombinatsiyasidan olishda datchikning chiqish signali o‘zgarishlarini tadqiq qilish natijalari 3.5-3.8- rasmlarda keltirilgan.

3.8-rasm: Yuklamani iste’mol qilish grafigi.

3.9-rasm: Shamol turbinasi tomonidan ta’minlanadigan quvvat.

3.10-rasm: PV quvvatini ishlab chiqarish quvvati.

3.11-rasm: dizel generatori ishlab chiqarish quvvati.
Elektr quvvat va energiya manbalarini mikroprotsessorli avtomatik boshqarish blokida о’rnatilgan mikro-EHMlarning qо’llanishi Shamol/Qusyosh obyektlarining elektrotexnik va elektr energetik qurilmalarining shikastlanishidan zararni kamaytirish va ishlab chiqariladigan energiyaning sifatini oshirish uchun xizmat qiladi. Taklif etilayotgan datchik yordamida elektr yuklamaning tok qiymati haqidagi signalni ishlab chiqish hamda MBB tomonidan signalni qabul qilish, unga ishlov berish, energiya manbasini boshqarish va foydalanuvchiga kerakli formatlarda yetkazish bilan bog‘liq tegishli qarorlarni qabul qilishlar ishlab chiqilgan dasturiy ta’minot tomonidan ko‘rish mumkin bo‘ladi 3.17-rasmda dasturiy ta’minotni ko‘rishimiz mumkin.

3.12-rasm. Dasturiy ta’minot ko‘rinishi.
Tizimni Toshkent shaxrida joylashgan Muxammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universitetining Energiya ta’minlash tizimlari kafedrasida о’quv-ilmiy-tadqiqot laboratoriyasida asosiy tadqiqot va sinov ishlari olib borildi. О’quv-ilmiy-tadqiqot laboratoriyasining istemol quvvati 1200 Vtni tashkil etib, uni uzluksiz energiya bilan ta’minlash 2kVtli quyosh energiya ta’minoti, 3 kVtli shamol energiya ta’minoti xamda 400 A/soatli akkumulyator batareyalari orqali amalga oshiriladi. Monitoring qilish tizimlarining qo‘llanishi profilaktik ta’mirlashda qayta tiklash va turib qolish vaqtini kamaytirish hisobiga texnik ishlatish koeffitsiyenti bilan baholanadigan Shamol/Qusyosh energiya ta’minoti tizimlarining ishonchliligini oshirishga imkon beradi. Gibrid energiya ta’minoti manbalarini monitoring qilish tizimining tuzilish sxemasi 3.8-rasmda keltirilgan. Shamol/Qusyosh energiya ta’minoti manbalarini moslashuvchan boshqaruv elementlari, qurilmalarining tavsiflari, parametrlari va sxemalarini modellashtirildi va tadqiq qilindi. Smart uylarning gibrid energiya ta’minoti manbalarini moslashuvchan boshqaruv elementlari, qurilmalarining tavsiflari va sxemalarini tadqiq qilish uslubi manbalar, elektr uzatish liniyalari va yuklamalarning turli parametrlarida moslashuvchan boshqaruv xatoliklari va buzilishlari manbalarini tadqiq qilishga imkon beradi. Monitoring qilish tizimlarining qo‘llanishi profilaktik ta’mirlashda qayta tiklash va turib qolish vaqtini kamaytirish hisobiga texnik ishlatish koeffitsiyenti bilan baholanadigan Shamol/Qusyosh energiya ta’minoti tizimlarining ishonchliligini oshirishga imkon beradi. Shamol/Qusyosh elektrotexnik komplekslarini loyihalashtirishda QTEMning qо’llanishi bо’yicha ishlab chiqilgan prinsiplar, yondashishlar, ilmiy-texnik yechimlardan, shuningdek elektr energiyasi oqimlarini taqsimlash algoritmidan foydalanish telekommuniksiya tizimlarni samarali, sifatli va uzluksiz elektr ta’minoti bilan ta’minlashga imkon beradi. Shamol/Qusyosh elektrotexnik komplekslarini loyihalashtirishda QTEMning qо’llanishi bо’yicha ishlab chiqilgan prinsiplar, yondashishlar, ilmiy-texnik yechimlardan, shuningdek elektr energiyasi oqimlarini taqsimlash algoritmidan foydalanish telekommuniksiya tizimlarni samarali, sifatli va uzluksiz elektr ta’minoti bilan ta’minlashga imkon beradi.