I. Bob Til fonetikasi tilshunoslikning bir tarmog‘i sifatida nimani o‘rganadi?


Juft jarangli undoshlarning jarangli undoshlar oldidagi pozitsiyasi o‘zgarishi va ularning tovush harflarini tahlil qilishda transkripsiyasi


Download 60.92 Kb.
bet15/20
Sana24.03.2023
Hajmi60.92 Kb.
#1290425
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20
Bog'liq
QOZOQ TILINING FONETIK XUSUSIYATLARI 1

Juft jarangli undoshlarning jarangli undoshlar oldidagi pozitsiyasi o‘zgarishi va ularning tovush harflarini tahlil qilishda transkripsiyasi.


So'zdagi tovushlar sonini aniqlash uchun ularning pozitsion o'zgarishlarini hisobga olish kerak. Juftlangan ovozli kar: [d-t] yoki [s-s] xirillashdan oldin (zh, sh, u, h) fonetik jihatdan xirillagan undosh bilan almashtiriladi.

  • Harflarni tahlil qilish va xirillagan tovushli so'zlarga misollar: qabul qilish zzh iy [pr’iye´ LJ ii], ichida ssh mavjudligi [wa shsh e´stv’iye], va zzh elta [i' LJ elta], szh yig'la [ LJ a'l'itz: a].

Ikki xil harfning bitta bo'lib talaffuz qilinishi hodisasi har jihatdan to'liq assimilyatsiya deb ataladi. So'zning tovush-harf tahlilini amalga oshirayotganda, siz transkripsiyadagi takrorlangan tovushlardan birini uzunlik belgisi bilan belgilashingiz kerak [ : ].

  • Shirillagan harf birikmalari "szh" - "zzh", qo‘sh qattiq undosh sifatida talaffuz qilinadi [va:], a "ssh" - "zsh"- Qanday [w:]: siqilgan, tikilgan, shinasiz, mos.

  • Kombinatsiyalar "zzh", "lj" tovush-harf tahlili paytida ildiz ichida uzun undosh sifatida transkripsiyada yoziladi [va:]: Men haydayapman, chiyilladim, keyinroq, jilov, xamirturush, kuygan.

  • Kombinatsiyalar "sch", "zch" ildiz va qo'shimcha / prefiksning tutashgan joyida uzun yumshoq deb talaffuz qilinadi [sch':]: tekshiring [ sch': o't], kotib, mijoz.

  • O‘rindagi keyingi so‘z bilan bosh gapning birikmasida "sch", "zch" sifatida transkripsiya qilinadi [sh'h']: raqam yo'q [b'e sh'h' isla´], biror narsa bilan [ sh'h' emta].

  • Kombinatsiyaning tovushli-so'zma-so'z tahlili bilan "tch", "dh" morfemalarning qo‘shilish joyida qo‘sh yumshoq sifatida aniqlanadi [h':]: uchuvchi [l'o´ h': ik], yosh dh ik [kichik´ h': ik], oh PM em [a h': dan].






Download 60.92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling