I-bob. XIX asrning ikkinchi yarmi XX asr boshlarida hindistonda milliy-ozodlik xarakati

partiyasining (8-fig. Hindistonda u "Mahatma" laqabini oldi - "buyuk jon". U 
mamlakatni birlashtirish va uning oʻzini oʻzi boshqarishi uchun kurashni davom 
ettirdi.
Hind xalqining mustaqilligi uchun kurash natijalari yaqin orada yuzaga 
kelmaydi. Hindiston Angliyadan uzoq kutilgan mustaqillikka erishdi, ammo faqat 
1947 yilda. Ikkinchi jahon urushida ham Gandi va Hindiston Milliy Kongressining 
(INC) boshqa aʼzolari Britaniya boshqaruviga qarshi chiqdi. 
Hindiston hukumati toʻgʻrisidagi 1935 yilgi qonunda butun koloniya boʻylab 
viloyat qonunchilik palatalarini tashkil etish koʻrsatilgan. Shuningdek, qonun 
viloyatlar va asosiy shtatlar uchun federal hukumat yaratdi va Hindistonning erkak 
aholisining taxminan 10% ga ovoz berish huquqini berdi. Cheklangan oʻz-oʻzini 
boshqarishga yoʻnaltirilgan bu harakatlar Hindistonni haqiqiy oʻz-oʻzini 
boshqarishga nisbatan sabrsizlik bilan yanada sabrsiz qilib qoʻydi xolos. 
1942 yilda Buyuk Britaniya Hindistonga britaniyalik mehnat siyosatchisi 
Stafford Kripps (1889-1952) boshchiligidagi elchi yuborib, ishga qabul qilish 
yordami evaziga kelajakda hukmronlik maqomini taklif qildi. Ko'proq askarlar. 
Kripps Musulmonlar ligasi bilan musulmonlarga kelajakdagi Hindiston davlatidan 
chekinishga ruxsat beruvchi yashirin kelishuvga kirgan boʻlishi mumkin. 
Gandi va INC Britaniya elchisiga ishonmadi va oʻzaro hamkorlik evaziga 
zudlik bilan mustaqillik talab qildi. Muzokaralar buzilgach, INC "Hindistonni tark 

---

29 
eting" harakatini boshlab, Buyuk Britaniyani Hindistondan zudlik bilan olib chiqib 
ketishga chaqirdi. 
Bunga javoban britaniyalik Gandi va uning turmush oʻrtogʻi qatorida INC 
rahbariyatini hibsga oldi. Butun mamlakat bo'ylab ommaviy namoyishlar bo'lib 
o'tdi, ammo Britaniya armiyasi tomonidan bostirildi. Ehtimol, Buyuk Britaniya buni 
anglamagan boʻlishi mumkin, ammo endi Britaniya boshqaruvi tugashiga faqat vaqt 
boʻldi. 
Yaponiya va Germaniyaga qoʻshilgan, britaniyaliklarga qarshi kurashgan 
askarlar 1946 yil boshida Delhining Qizil qalʼasida sudga berilgan. Bir qator harbiy 
sudlarda 45 mahbusga xiyonat, qotillik va qiynoq qo'yish aybi qo'yildi.
9