I bo`lim 1 ma`ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta`minlash asоslari

Hayotiy faoliyat xavfsizligini ta'minlash asoslari.
Xavfsizlikning umumiy nazariyasining tuzilishida tamoyil (printsip)lar va usullar ko`rilayotgan bilim sohasida aloqalar to`g`risida to`la tasavvur qilishda metodologik ahamiyatga ega.

Asos (negiz, printsip) - bu fikr, g`oya, maqsad (asosiy holatdir).

Usul - bu eng umumiy qonuniyatlarni bilish orqali maqsadga erishish yoli.

Xavfsizlikni ta`minlash asoslari va usullari mantiq va dialektikaga xos umumiy usullarga tegishli bo`lmay, maxsus va ayrim usullardan hisoblanadi. Usullar va asoslar o`zaro bogliqdir.

Xavfsizlikni ta'minlash choralari - bu usullarni va asoslarni amaliy, tashkiliy, moddiy gavdalantirib amalga oshirishdir.

Asoslar, usullar, choralar - bu xavfsizlikni ta`min etishdagi mantiqiy pog`onaIardir. Ularni tanlab olish faolivatning aniq sharoitlariga, xavfning darajasiga va boshqa mezonlarga bog`liq.

Xavfsizlikni ta'minlash yo`llari

Xavfsizlikni ta'minlash tamoyillari ko`p. Ularni belgilarga qarab bir necha klasslarga ajratish mumkin. Masalan: yo`llantiruvchi, texnik, tashkiliy, boshqaruv.

1. Yo`naltiruvchi:

1) Operatorning faolligi; 2) Faoliyatning muruvvatlash (odamiyligi, muruvvatliligi); 3) Tuzulishning tartibsizlanishi (destruksiya); 4) Operatorni almashtirish; 5) Turkumlashlar (klassifikatsiya); 6) Xavflarni yo`qotish; 7) Tartiblash (sistemalash); 8) Xavfni kamaytirish.

2.Texnik:

1) Blokirovkalash; 2) Vakuumlash; 3) Zichlash (germatizatsiya);

4) Masofa bilan himoyalash; 5) Mahkamlash - puxtalash; 6) To`siqlar orqali (ekranlash); 7) ojiz zveno qollash; 8) Siqilgan havo qo`llash; 9) harakatlarni sekinlashtirish.

3. Tashkiliv

1) Vaqt bilan himoyalash; 2) Axborot (ma`lumotlar);

3) Zaxiralash; 4) Mos kelmaslik: 5) Me'yorlash; 6) Xodimlar tanlash; 7) Ergonomiklik.

4. Boshqaruv:

1) Moslik (adekvatnost); 2) Nazorat; 3) Qarshi aloqa; 4) Javobgarlik; 5) Rejalilik; 6) Rag`batlantirishlar; 7) Samaradorlik; 8) Boshqarish.