I. Kirish bet II. Asosiy qism

_______________________
"Ta'lim o'quv dasturi": O'quv dasturi modeli. Namunaviy o'quv dasturi: modelcurriculum.net saytidan 2020 yil 3-iyulda qabul qilingan.

3. 
   Davlat ta'lim standartlari
   

Mazkur taʼlim sohasi uchun davlat taʼlim standartini ishlab chiqishda quyidagi normativ-xuquqiy hujjatlarga asoslaniladi.

1. O’zbekiston Respublikasining «Taʼlim to’g’risida»gi Kdshuni. Toshkent, 1997 y., 29 avgust №463-1.
2. O’zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi». Toshkent, 1997 y., 29 avgust №463-1.
3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 5 yanvardagi «Uzluksiz taʼlim tizimi uchun davlat taʼlim standartlarini ishlab chikish va joriy etish to’g’risida»gi 5-sonli qarori.
4. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 16 avgustdagi «Oliy taʼlimning davlat taʼlim standartlarini tasdiklash to’g’risida»gi 343-sonli Qarori.
5. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «O’zbekiston Respublikasi Oliy va urta maxsus taʼlim vazirligi faoliyatini takomillashgirish to’g’risida»gi 2004 yil 20 iyulidagi 341-sonli qarori.
6. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 20 maydagi “Oliy taʼlim muassasalarining moddiy-texnika bazasini mustaxkamlash va yukori malakali mutaxassislar tayyorlash sifatini tubdan yaxshilash chora-tadbirlari to’g’risida”gi PK-1533-sonli qarori.
7. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Oliy malakali ilmiy va ilmiy- pedagog kadrlar tayyorlash va attestatsiyadan utkazish tizimini yanada takomillashtirish to’g’risida» 2012 yil 24 iyuldagi PF-4456-sonli Farmoni.
8. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 dekabrdagi “Chet tillarni urganish tizimini yanada takomillashtirish chora - tadbirlari to’g’risida”gi PK-1875-sonli Qarori.
9. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2012 yil 28 dekabrdagi “Oliy o`quv yurtidan keyingi taʼlim hamda oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarni attestatsiyadan utkazish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi 365-sonli qarori.
10. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2012 yil 29 dekabrdagi “Respublika oliy taʼlim muassasalari reytingini baxolash tizimini joriy etish to’g’risida”gi 371-sonli qarori.
11. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2013 yil 26 martdagi “Аxborot- kommunikatsiya texnologiyalari soxasida kadrlar tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PK-1942-sonli qarori.
12. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2015 yil 10 yanvardagi «Oliy taʼlimning davlat taʼlim standartlarini tasdikdash to’g’risida» 2001 yil 16 avgustdagi 343-son qaroriga kiritiladigan uzgartirish va qo’shimchalar xakida”gi 3-son Qarori.

_____________________
1. 2022–2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi toʻgʻrisida. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 28.01.2022-yildagi PF-60-son farmoni va uning 1-ilovasi – // Elektron manba. Oʻzbekiston Respublikasi Qonunchilik maʼlumotlari milliy bazasi: https://lex.uz/uz/docs/-5841063
Mazkur DTS Pedagogika taʼlim soxasi bo’yicha oliy maʼlumotli bakalavr (magistr)lar tayyorlovchi O’zbekiston Respublikasi xududidagi oliy taʼlim muassasalari uchun umumiy talablar majmuini ifodalaydi.
Oliy taʼlim muassasasi Pedagogika taʼlim soxasi bo’yicha kadrlar tayyorlash vakolatiga ega bulganda ushbu DTS va malaka talablari asosida tayyorlangan ukuv reja va fan dasturlarini amalga oshirish xukukiga ega deb xisoblanadi.
DTSning asosiy foydalanuvchilari:
Mazkur taʼlim soxasining bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklari bo’yicha fan, texnika va ijtimoiy soxa yutuklarini xisobga olgan xolda ukuv reja va fan dasturlarini sifatli ishlab chikish, samarali amalga oshirish va yangilash uchun masʼul oliy taʼlim muassasalarining professor-ukituvchilari;
taʼlim soxasi bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklarning o’quv reja va fan dasturlarini uzlashtirish bo’yicha ukuv-tarbiya faoliyatini samarali amalga oshiruvchi barcha xodimlari va talabalari;
O’z vakolat doirasida bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasiga javob beradigan oliy taʼlim muassasalarining boshkaruv xodimlari (rektor, prorektorlar, ukuv bulimi boshligi, dekanlar va kafedra mudirlari);
bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasini baxolashni amalga oshiruvchi Davlat attestatsiya va imtixon komissiyalari;

• 
  oliy taʼlim muassasasini moliyalashtirishni taʼminlovchi organlar;
  
• 
  oliy taʼlim tizimini akkreditatsiya va sifatini nazorat kiluvchi vakolatli davlat organlari;
  
• 
  taʼlim soxasi(tarkibi)ning bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklardan birini ixtiyoriy tanlash xukukiga ega bulgan abiturientlar (bakalavrlar) va boshka manfaatdorlar;
  
• 
  abiturientlar, ota-onalar va boshka manfaatdor shaxslar.
  

Mazkur DTSda O’zbekiston Respublikasining «Taʼlim to’g’risida»gi Konuni, Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi xamda oliy taʼlim soxdsidagi xalkaro xujjatlarga mos ravishda kuyidagi atamalar va taʼriflar dan foydalanilgan:

• 
  kasbiy faoliyat turi - taʼlim yunalishiga uzgartishlar kiritish maksadida kasbiy faoliyat obʼektiga taʼsir kilishning usullari, uslublari va tavsifi;
  
• 
  kompetentsiya - tegishli soxdda kasbiy faoliyat yuritish uchun zarur bulgan bilim, kunikma, malaka va shaxsiy sifatlar majmui;
  
• 
  modul - tarbiyalash va o’qitishga yunaltirilgan maksadlar va natijalarga nisbatan muayyan mantikiy tugallanganlikka eta bulgan ukuv fani (kursi) yoki ukuv fan lari (kurslari)ning maʼlum bir kismi;
  
• 
  kasbiy faoliyat obʼekti - predmetlar, voqeliklar, jarayonlar va faoliyat doirasida xarakatga yo’nalgan tizimlar;
  
• 
  kasbiy faoliyat sohasi - ilmiy, ijtimoiy, iktisodiy, ishlab chikarishda namoyon buladigan kasbiy faoliyat obʼektlarining majmui;
  
• 
  profil - taʼlim dasturining anik kasbiy faoliyatning muayyan turi yoki obʼektiga yo’nalganligi;
  
• 
  DTS - Davlat taʼlim standarti;
  
• 
  АRM - axborot-resurs markazi;
  
• 
  ITI - ilmiy-tadkikot instituti;
  
• 
  OTM - oliy taʼlim muassasasi.
  

Pedagogika taʼlim soxasi bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari tasnifi
Pedagogika taʼlim soxasi bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari tasnifida bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari:

• 
  sohalari;
  
• 
  obʼektlari;
  
• 
  asosiy turlari;
  

hamda kasbiy moslashuv va ta’limni davom ettirish imkoniyatlari keltiriladi.
Bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari soxalari:
- Umumiy urta taʼlim maktablari, urta maxsus, kasb-xunar taʼlimi muassasalari uchun bakalavriat taʼlim yunalishi bo’yicha pedagogik kadr jarayonida foydalaniladigan fanlar, pedagogik faoliyat vositalari, usullari, metodlari, maxsus maktabgacha taʼlim muassasalari, maxsus maktablar, bolalar “Muruvvat” uylari, “Mexribonlik” uylari, soglikni saklash vazirligi tasarrufidagi taʼlim muassasalarida umumtaʼlim va mutaxassislikka oid fanlarni urnatilgan tartibda o’qitish;
- O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi va tarmok ilmiy-tadkikot institutlarida xamda mustakil tadkikotchi sifatida ilmiy-pedagogik tadkikot ishlari bilan shugullanish;
- Ommaviy axborot vositalari, davlat boshkaruvi organlari, boshka davlat va nodavlat muassasalarida kasbiy faoliyat yuritish kabi kompleks masalalar majmuasini kamrab oladi.
Soha bo’yicha fan, texnika va texnologiyalarning zamonaviy yututslari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib chiqqan holda bakalavrlarning kasbiy faoliyat sohalarida qo’shimcha va uzgariitar bulishi mumkin. Bulishi mumkin bulgan qo’shimcha va o’zgarishlarni muayyan taʼlim yo’nalishlarining malaka talablari va o’quv rejalarini ishlab chiqishda hisobga olinishi nazarda tutiladi.
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari soxalari:

• 
  tegishli bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari soxalari;
  
• 
  qo’shimcha ravishda oliy taʼlimi muassasalarida mutaxassislikka oid fanlarni o’qitish, ilmiy-tadkikot ishlari bilan shug’ullanish, mos taʼlim yunalishlari bo’yicha taʼlimni amalga oshiruvchi vazirliklar, uning tarmok boshkarmalari va muassasalarida jarayonni loyixalashtirish va boshqarish kabi kompleks masalalar majmuasini kamrab oladi.
  

Soha bo’yicha fan, texnika va texnologiyadarning zamonaviy yututslari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib chщtsan uolda magistrlarning kasbiy faoliyat soualarida qo’shimcha va uzgarishlar bulishi mumkin.
___________________
Umumiy oʻrta taʼlim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va taʼlim muhiti. Xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. – Toshkent, 2020.
Bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyati asosiy obʼektlari:

• 
  Taʼlim-tarbiya jarayoni;
  
• 
  O’qitishning pedagogik texnologiyalari va metodlari;
  
• 
  Taʼlimning nazariy masalalari;
  
• 
  O’qitish metodikasi;
  
• 
  Loyixalashtirish asosida ukuv jarayonini boshkarish texnologiyalari, maʼruza, amaliy va laboratoriya mashgulotlarini loyixalashtirish va tashkil etish jarayoni, shaxsiy va kasbiy axborot maydonini shakllantirish jarayoni; taʼlim soxasidagi muammolar va ularning yechimlarini topishni tashkil etish jarayoni;
  
• 
  Taʼlimni boshkarish va pedagogik jarayonni tashkil etish; mos ixtisoslik bo’yicha ilmiy-tadqiqot jarayonlari.
  

Maʼnaviy-maʼrifiy targibot ishlari jarayoni, o’qitishning pedagogik texnologiyalari va metodlari, ijtimoiy hayot va mehnatga moslashtirish, jamiyatga integratsiyalash jarayonlari;
Taʼlimning pedagogik texnologiyalari va metodlari kabi obʼektlar majmuasini kamrab oladi.
(Ushbu band oliy taʼlim yo’nalishlari va mutaxassisliklari klassifikatoridagi bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklarining joylashish ketma-ketligida hamda taʼlim sohasining istiqbollarini hisobga olgan uolda shakllantiriladi)
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari obʼektlari:
tegishli bakalavriat taʼlim yo’nalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari obʼektlari;
qo’shimcha ravishda oliy taʼlim, kadrlar malakasini oshirish va kayta tayyorlash taʼlim muassasalarida mutaxassislik bo’yicha ukuv-tarbiya va ilmiy-tadkikot jarayonlari, taʼlim va ilmiy-tadkikot muassasalari ilmiy va texnik loyixalari, ilmiy-tadkikot ishlari bilan shugullanuvchi obʼektlar majmuasini kamrab oladi.
Soha bo’yicha fan, texnika va texnologiyadarning zamonaviy yutuqlari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib chiqqan holda magistrlarning kasbiy faoliyat obʼektlarida qo’shimcha va o’zgarishlar bo’lishi mumkin. Bo’lishi mumkin bo’lgan qo’shimcha va o’zgarishlarni muayyan mutaxassisliklarning malaka talablari va ukuv rejayaarini ishlab chщishda uisobga olinishi nazarda tutiladi.
Bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilari kasbiy faoliyatining asosiy turlari:

• 
  pedagogik;
  
• 
  ilmiy-tadqiqot;
  
• 
  maʼnaviy-maʼrifiy;
  

tashkiliy-boshtsaruv faoliyati va shu kabilarni uz ichiga oladi.
Pedagogika taʼlim soxasi bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari tasnifi
Pedagogika taʼlim sohasi bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari tasnifida bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari: soualari; obʼektlari; asosiy turlari;
xamda kasbiy moslashuv va taьlimni davom ettirish imkoniyatlari keltiriladi.
Bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari soxalari:
umumiy urta taʼlim maktablari, urta maxsus, kasb-xunar taʼlimi muassasalari uchun bakalavriat taʼlim yunalishi bo’yicha pedagogik kadr jarayonida foydalaniladigan fanlar, pedagogik faoliyat vositalari, usullari, metodlari, maxsus maktabgacha taʼlim muassasalari, maxsus maktablar, bolalar “Muruvvat” uylari, “Mexribonlik” uylari, soglikni saklash vazirligi tasarrufidagi taʼlim muassasalarida umumtaʼlim va mutaxassislikka oid fanlarni urnatilgan tartibda o’qitish;
O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi va tarmok ilmiy-tadkikot institutlarida xamda mustakil tadkikotchi sifatida ilmiy-pedagogik tadkikot ishlari bilan shugullanish;
Ommaviy axborot vositalari, davlat boshkaruvi organlari, boshka davlat va nodavlat muassasalarida kasbiy faoliyat yuritish kabi kompleks masalalar majmuasini kamrab oladi.
Soha bo’yicha fan, texnika va texnologiyalarning zamonaviy yututslari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib chiщan x,olda bakalavrlarning kasbiy faoliyat soualarida sushimcha va uzgariitar bulishi mumkin. Bulishi mumkin bulgan kutimcha va uzgarishlarni muayyan taʼlim yunalishlarining malaka talablari va utsuv rejalarini ishlab chщishda uisobga olinishi nazarda tutiladi.
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari soxalari:
- Tegishli bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari sohalari;
- Qo’shimcha ravishda oliy taʼlimi muassasalarida mutaxassislikka oid fanlarni o’qitish, ilmiy-tadkikot ishlari bilan shugullanish, mos taʼlim yunalishlari bo’yicha taʼlimni amalga oshiruvchi vazirliklar, uning tarmok boshkarmalari va muassasalarida jarayonni loyixalashtirish va boshkarish kabi kompleks masalalar majmuasini kamrab oladi. Soha bo’yicha fan, texnika va texnologiyadarning zamonaviy yutuqlari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib chщtsan uolda magistrlarning kasbiy faoliyat soualarida qo’shimcha va uzgarishlar bulishi mumkin. Bulishi mumkin bulgan qo’shimcha va uzgarishlarni muayyan mutaxassisliklarning malaka tajribalari va o’quv rejalarini ishlab chiqishda hisobga olinishi nazarda tutiladi
Bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyati asosiy obʼektlari: taʼlim-tarbiya jarayoni;

• 
  o’qitishning pedagogik texnologiyalari va metodlari;
  
• 
  taʼlimning nazariy masalalari;
  
• 
  o’qitish metodikasi;
  

____________________
Zamonaviy darsliklar qanday boʻlishi kerak? – // Elektron manba. Oʻzbekiston Milliy axborot agentligi sayti: http://uza.uz/posts/208815

• 
  loyixalashtirish asosida ukuv jarayonini boshkarish texnologiyalari, maʼruza, amaliy va laboratoriya mashgulotlarini loyixalashtirish va tashkil etish jarayoni, shaxsiy va kasbiy axborot maydonini shakllantirish jarayoni;
  
• 
  taʼlim soxasidagi muammolar va ularning yechimlarini topishni tashkil etish jarayoni;
  
• 
  taʼlimni boshkarish va pedagogik jarayonni tashkil etish;
  
• 
  mos ixtisoslik bo’yicha ilmiy-tadkikot jarayonlari.
  

Maʼnaviy-maʼrifiy targibot ishlari jarayoni, o’qitishning pedagogik texnologiyalari va metodlari, ijtimoiy hayot va mexnatga moslashtirish, jamiyatga integratsiyalash jarayonlari; taʼlimning pedagogik texnologiyalari va metodlari kabi obʼektlar majmuasini qamrab oladi.
(Ushbu band oliy taʼlim yunalishlari va mutaxassisliklari klassifikatoridagi bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklarining joylashish ketma-ketligida uamda taʼlim souasining istiqbollarini hisobga olgan holda shakllantiriladi)
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari obʼektlari:
tegishli bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilarining kasbiy faoliyatlari obʼektlari;
qo’shimcha ravishda oliy taʼlim, kadrlar malakasini oshirish va kayta tayyorlash taʼlim muassasalarida mutaxassislik bo’yicha ukuv-tarbiya va ilmiy-tadkikot jarayonlari, taʼlim va ilmiy-tadkikot muassasalari ilmiy va texnik loyixalari, ilmiy-tadkikot ishlari bilan shugullanuvchi obʼektlar majmuasini kamrab oladi.
Soha bo’yicha fan, texnika va texnologiyadarning zamonaviy yutukrari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib chiqqan holda magistrlarning kasbiy faoliyat obʼektlarida sushimcha va uzgarishlar bulishi mumkin. Bulishi mumkin bulgan qo’shimcha va uzgarishlarni muayyan mutaxassisliklarning malaka talablari va ukuv rejayaarini ishlab chщishda uisobga olinishi nazarda tutiladi.
Bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilari kasbiy faoliyatining asosiy turlari:
- pedagogik;
- ilmiy-tadqiqot;
- maʼnaviy-maʼrifiy;
- tashkiliy-boshtsaruv faoliyati va shu kabilarni o’z ichiga oladi.
Taʼlim soxdsi y)shalishlari bo’yicha tayyorlangan bakalavrlar kasbiy faoliyatlarining muayyan turlari taʼlim jarayonining manfaatdor ishtirokchilari bilan hukmkorlikda oliy taʼlim muassasasi tomonidan aniqlanadi.
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilari kasbiy faoliyatining asosiy turlari bakalavriat taʼlim yunalishlari bitiruvchilari kasbiy faoliyatining asosiy turlaridagi va oliy, malaka oshirish va qayta tayyorlash taʼlim muassasalaridagi ilmiy, ilmiy-pedagogik faoliyati va shu kabilarni uz ichiga oladi.
Taʼlim sohasi mutaxassisliklari bo’yicha tayyorlangan magistrlar kasbiy faoliyatlarining muayyan turlari taʼlim jarayonining manfaatdor ishtirokchilari bilan hamkorlikda oliy taʼlim muassasasi tomonidan aniqlanadi.
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilari kasbiy faoliyatining asosiy turlari:

• 
  pedagogik;
  
• 
  ilmiy-tadtsitsot;
  
• 
  ma’naviy-ma’rifiy;
  
• 
  tashkiliy-boiltsaruv faoliyati va shu kabilarni uz ichiga oladi.
  

Bakalavriat taʼlim yunalishlari va magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilarining kasbiy moslashuv imkoniyatlari:
Bakalavr:
Bitiruvchilar kasbiy qayta tayyorlashdan o’tgandan keyin, turdosh fanlarni o’qitish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Magistr:
Bitiruvchilar oliy taʼlim muassasalari va ilmiy tadqiqot institutlarida turdosh fanlar bo’yicha ilmiy-pedagogik faoliyat yuritish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Bakalavriat taʼlim yo’nalishlari va magistratura mutaxassisligi bitiruvchilarining taʼlimni davom ettirish imkoniyatlari:
Bakalavr:
Pedagogika taʼlim sohasining bakalavriat taʼlim yo’nalishlari negizidagi mos magistratura mutaxassisligi bo’yicha ikki yildan kam bo’lmagan muddatda o’qishni davom ettirishi mumkin.
Shuningdek, o’rnatilgan tartibda oliy o’quv yurtlaridan keyingi taʼlimga qo’yiladigan davlat talablariga muvofiq mustaqil izlanuvchilik asosida ilmiy- tadqiqot ishlarini olib borishi mumkin.
Magistr:
Magistratura mutaxassisliklari bitiruvchilari magistr darajasini olgandan so’ng, oliy taʼlim yoki ilmiy-tadqiqot muassasalariga oliy o’quv yurtlaridan keyingi taʼlimga qo’yiladigan davlat talablari asosida katta ilmiy hodimlar-izlanuvchilar institutida yoki mustaqil izlanuvchilik asosida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishi mumkin.

_______________________

Milliy oʻquv dasturi loyihalari, loyiha boʻyicha taqdimotlar. – // Elektron manba.
Respublika taʼlim markazi rasmiy telegram kanali: https://t.me/edurtm_uz