И лк ёш ли болалар таъ л и м тарби ясии ин г ўзига хос хусусиитлари

I. И л к ёш даври
И лк ёш ли болалар таъ л и м - тарби ясии ин г ўзига хос хусусиитлари
Инсоннинг ривожланиш даври она корнидан бошланади. Бола она қорнида
тўккиз ой мобамнида жуда тез ривожланиш жараёнини ва мураккаб тараккиёт
даврини ўтайди. Бу даврда ҳам бола маълум даражада ташқи муҳит таъсирида
бўлади. Шунинг учун ҳам бу таъсирнинг нжобий бўлишини таъминлаш лозим.
Гўдакнинг вазни туғилган пайтда 3,5 кг, бўйи 50 см бўлган бўлса, уч ойлик
даврида унинг вазни тахминан 5 кг, бўйи 60 см, 6 ойлик бўлганда эса тахминан
7 кг, бўйи 64 см бўлади.
Фарзанд ила олам мунаввар. Зеро, у наслимиз давомчисидир. Кўзимизнинг
оқу кароси бўлган дилбандларимиз ҳар доим ардоғимизда экан, биз оламга улар
нигоҳи билан карашга интиламиз. Ҳар бир ҳаракати ва имо-ишоралари орқали
уларни англашга уринамиз. Болалар билан мулокот пайтидагина бу олам
мўъжизаларидан баҳраманд бўлиш мумкин.
Бунда ота-оналар, оиладаги катталар болаларнинг сенсор ҳаракатларини
тарақкий эттириш, кўриш, эшитиш ва сезиш органларининг фаолиятини
ривожлантириш, чакалок билан мулокот қилаётган кишилар чеҳрасига диққат
билан карашга, харакатланаётган буюмларни кўз билан кузатишга
одатлантириш, қулоғига чалинган товушларга, атрофдаги кишилар нутқи,
кўшиги, шақилдоқларнинг овозига қулок солишга ўргатиш, чақалоқнинг
бошини кўтара олиш ва маълум муддат шу ҳолда тутиб туриш кўникмасини
шакллантириш, унинг қорни билан ётиб талпиниш фаолиятини
шакллантиришга ёрдам бериш, бармоғини сўришга йўл кўймаслик, болани
парваришлашни тўғри ташкил этиш, боланинг ухлаш муддатини аник бслгилаб
қўйиш каби талабларга риоя этишлари лозим.
Бир ёшгача бўлган даврда боланинг ривожланиши асосан оила мухити
таъсирида бўлиб, у она сути билан озиқланиши лозим. Бола бу даврда нуткка
эга бўлмаса хам нуткни тушуниш, англаш, ҳаракатларни идрок этиш, оила
аъзоларини таниш кобилиятига эга бўлади. Шунинг учун хам гўдаклик
давридан бошлаб уч ёшгача бўлган даврда боланинг нутки ва тафаккури жадал
ривожланади. Бола бир ёшгача бўлган даврда дастлабки сўзларни айта
бошлайди. Бу даврда катталар, асосан, оила аъзолари гўдакни тўғри парвариш
килишни йўлга қўйишлари лозим. “Бола тушунмас экан” деб, унга бефарқ
бўлмасликлари, атроф-муҳитдаги буюмларнинг номини тўғри талаффуз килиб,
уларнинг нутқини тўғри ривожлантириш учун кенг йўл очишлари керак.
Оилада болани тарбиялашда ота-она билан бола ўртасида калбан
якинликка эришиш лозим. Ота-оналар хеч качон тарбияни ўз ҳолига ташлаб
кўймаслиги, яъни боланинг илк ёшлигидан бу жараёнга киришиш талаб
этилади. Чунки, бола оилада биринчи ҳаётий тажрибани ўрганади, кузатади ва
ўзини турли хил вазиятларда қандай тутиш кераклигини ўрганади. Биз болани
нимага ўргатсак уни аниқ, ҳаётий мисоллар билан мустаҳкамлашимиз зарур,
яъни бола катталар айтган гапларига амал килишлари, шахсан тарбиянинг