I мавзу: психология фанининг предмети ва ривожланиш тарихи

Психологиянинг вазифалари асосан, қуйидагилардан иборат:

• Психологиянинг вазифалари асосан, қуйидагилардан иборат:
• - психик ҳодисаларнинг моҳиятини ва уларнинг қонуниятларини англашни ўрганиш;
• - уларни бошқаришни ўрганиш;
• - олинган билимлардан шаклланган фанлар ва соҳалар билан бир қаторда турган амалиётнинг бошқа соҳалари самарадорлигини ошириш мақсадида фойдаланиш;
• - амалий хизматнинг назарий асоси бўлиб хизмат қилиш.

Ҳар бир фаннинг асоси – маиший тажриба. Масалан, физика жисмларнинг ҳаракати ва пастга тушиши, ёруғлик ва товуш, иссиқлик ва яна кўплаб бошқалар ҳақидаги билимларга таянади. Фалсафа, иқтисод, жамиятшунослик ва, албатта, психология ҳам ўз бошланғич манбаларини кундалик ҳаётдан оладилар, чунки ҳар биримиз битта ҳам адабиётни ўқимай туриб ва олийгоҳнинг психология факултетида таҳсил олмасдан инсон психологиясининг баъзи томонларини тушунтириб бера оламиз деб ҳисоблаймиз.

• Ҳар бир фаннинг асоси – маиший тажриба. Масалан, физика жисмларнинг ҳаракати ва пастга тушиши, ёруғлик ва товуш, иссиқлик ва яна кўплаб бошқалар ҳақидаги билимларга таянади. Фалсафа, иқтисод, жамиятшунослик ва, албатта, психология ҳам ўз бошланғич манбаларини кундалик ҳаётдан оладилар, чунки ҳар биримиз битта ҳам адабиётни ўқимай туриб ва олийгоҳнинг психология факултетида таҳсил олмасдан инсон психологиясининг баъзи томонларини тушунтириб бера оламиз деб ҳисоблаймиз.
• Кундалик маиший билимлар аниқ бўлиб, ҳақиқий вазиятларга боғлиқдир, илмий психология эса асосли умумлаштиришга интилгани учун назарий тушунчалардан фойдаланади ва текширилган маълумотларга таянади. Улар ички фаҳм хусусиятига эга бўлгани учун амалий руҳшуносларнинг кўпчилигини аёллар ташкил этади. Илмий психологик билимлар умумлаштирилган,мақсадга мувофиқ ва англанган билимлардир.

Инсоннинг характерини ўрганувчи психология фанини физика, кимё, ботаника, зоология, астрономия ва математика каби бошқа поситив фанлар билан бир қаторга қўя олишимиз мумкинми ? Жавоб салбий. Бу фанларни бир бирига таққосласак, психология унчалик ҳам ривожланган фан эмаслигини биламиз. Шуниси аниқки, бу организим ҳусусиятларини ўрганувчи характерик фандир. Бу ўзгарувчи ва аниқ башорат қилиб бўлмайдиган характердир. Бу фанни ўрганувчи методлар ҳам табий фанлардагидек аниқ ва обектив эмас. Бошқа томондан, физик ва кимёвий реаксияларни ўрганувчи табий фанларда ўрганиш жараёни ва табий моддалар тузулишидан келиб чиқиб аниқ маълумотлар айтиш мумкин. Натижада шуни айтишимиз мумкинки, психологик характерлар фанига қараганда табий фанлар янаям аниқрод ва обективдир.

• Инсоннинг характерини ўрганувчи психология фанини физика, кимё, ботаника, зоология, астрономия ва математика каби бошқа поситив фанлар билан бир қаторга қўя олишимиз мумкинми ? Жавоб салбий. Бу фанларни бир бирига таққосласак, психология унчалик ҳам ривожланган фан эмаслигини биламиз. Шуниси аниқки, бу организим ҳусусиятларини ўрганувчи характерик фандир. Бу ўзгарувчи ва аниқ башорат қилиб бўлмайдиган характердир. Бу фанни ўрганувчи методлар ҳам табий фанлардагидек аниқ ва обектив эмас. Бошқа томондан, физик ва кимёвий реаксияларни ўрганувчи табий фанларда ўрганиш жараёни ва табий моддалар тузулишидан келиб чиқиб аниқ маълумотлар айтиш мумкин. Натижада шуни айтишимиз мумкинки, психологик характерлар фанига қараганда табий фанлар янаям аниқрод ва обективдир.