I. Navoiy uran 4-kon boshqarmasi korxonasining geologik tuzilishi

II. Navoiy uran 4-kon boshqarmasi korxonasining texnologik qisimi.
2.1. Uranli eritmalarning tarkibi.
Uranli sulfat kislotali eritmalar umumiy mineralogik tarkibga ega bo’lib, shuningdek : ΣSO₄, erkin kislota; Fe; H₄SiO₄; Cl; P. Turli miqdorda qo’shinchalar ham mavjud Ca; Mg; Al; Na, K, Rb, Cs, Be, Sr, Ba, B, Ti, Nb, Co, Cu, Zn, Cd, Hg, As, Pb, NO₃, Ni va b.

• 
  Biokarbanat eritmalarida umumiy mineralogik tarkibi, shuningdek konsentratsiyasi : HCO₃ ; SO₄^2-; NH₄ ; Na+K; C; Cu²; Mg²⁺. Концентрацияси F, Pb, Cu, Zn, Cd, Ga, Ge, H₄SiO₄ паст.
  
• 
  Kalonnaga yuklanadigan eritmalarga qo’yiladigan asosiy talab eritma tingan holatda bo’lishi kerak, u quyidagilarga bog’liq:
  
• 
  1.Gidrooksidlarning bo’lishi Fе, Аl va sulfatlar Са, Мg;
  
• 
  2.Qattiq moddalarning yuzaga chiqishi.
  
• 
  Temir va alyuminiy litosferada eng ko’p tarqalgan metallardan hisoblanadi. Fе²⁺ ning Fе³⁺ gacha oksidlanishi рН muhitga bog’liq erish jarayoni yaxshi kechadi. Uranni yer ostida tanlab eritish natijasida sulfat kislotasini sarfi kamayadi, agarda muhit bo’lishi taklif qilinmaydi.
  
• 
  Sorbsiyalash jarayonlari sorbsiyalash bosimli kalonnalarida SNK-3 amalga oshiriladi, bunda uranli eritma nasos yordamida pastdan yuqoriga beriladi, to’yingan qatron pastki sliv bilan birga chiqarib olinadi, toza qatron esa yuqoridagi yuklash bunkeridan solinadi.
  

2.2. Ionitlar.
Ma’lumki ionitlar matrista(karkas)ni ifodalaydi elementar yacheykalarni tuplami uchtalik tuzilishida kurinishini, uzinchalok polimerlar bilan kundalangiga tikilgan shkaillangan (rasm 1). Kuydagilar tarkibida belgilangan ionlar mavjud, ularni zaryadlari xarakatchan protivoion zaryadlari bilan koplangan karama-karshi belgi ionlar matristani teshikchalarida.
Qarama qarshi onlar boshqa xuddi shu zaryad belgilari bor ionlarni ekvivalent miqdori bilan almashishi munkin, suyuqlik bilan aloqador ionit fazasiga xarakatlanuvchidir. Ionitlarni rastvoritelni otish xususiyatlari va ma’lum bir drajada unda suyultirilgan moda ionit kovakchalarda protivoionlardan tashkari ma’lum bir mikdorda koionlarni jalb etilgan ion matristani shu zaryadli belgilari bilan bo’lishini ta’minlaydi.
Ionitlar — elektrolitni yuqori to’plamli suyuqlik o’ta yuqori elektrolit tashqi suyuklili to’plamlarda, ionit bilan aloqada, uni sezirarli darajada almashuvsiz yutkani kuzatilmoqda. Odatda ishlatilayotgan qo’shilgan suyuqliklar ionalmashuv yutganligi muhim emas va u inobatga olinmasligi mumkin.
Ko’pincha ishlab chikariladi va ishlatiladi ionoalmashuv smolalar donali xavo-kuruk axvolda 0,5 dan 3-4 mm va aosan 0,3 dan 2 mm gacha(2-4)
Uranli eritmalardan oltinni ajratib olish uchun kuchli asosli qatronlarning quyidagi turlari ishlatiladi:

АМП (Россия, Украина);
АМП-п (Россия, Украина);
Amberjet 4200 (Франция);
Dowex(США);
Purolite (Buyuk britaniya);
Resintacs(Buyuk britaniya);
Bayer Chemical AG (Германия);
Тулсион-Thermax limited (Hindiston).

Uranni gidrometallurgik qayta ishlashda ionitlarga quyidagi talablar qo’yiladi:

Yuqori mexanik mustahkamlik(kamida 97%);
Aptimal donador tarkib;
Yuqori shimuvchanlik;
Oson regeneratsiyalasnish;
Uranga nisbatan yuqori hajm;
Kimyoviy mustahkamlik;
Issiqlikka bardoshlilik;
Arzon narx.