I oqiwshilar ushin elektron oqitiw-metodikaliq kompleks jaratiw metodikasi

Oqıw stilistik elektron ónimlerdiń tiykarǵı qásiyetleri
Oqıw stilistik elektron ónimler tómendegi ayrıqshalıqlarǵa ıyelewi kerek:
• ta'limning joqarı sapa dárejesinde oqıw shınıǵıwların ótiwdi támiyinlew;
• mustaqil tálim alıw hám ózin- ózi ǵárezsiz baqlaw imkaniyatın júzege keltiriw;
• axborotni ǵárezsiz úyreniwdiń túrli usılların qóllaw ;
• tajriba-izertlew kónlikpelerin payda etiw;
• bilim alıwshılardıń dóretiwshilik qábiletlerin rawajlandırıwǵa qaratılǵanlıǵı ;
• o'qitishga traditsiyaǵa tán bolmaǵan jantasıw, oqıw materialın úyreniwdiń waqtın tejew (studentlerge aralıqtan oqıw múmkinshiligin beriw).
Oqıw stilistik elektron ónimlerdi jaratıw basqıshları
Oqıw stilistik elektron ónimlerdi jaratıw texnologiyası úlken miynet kólemine iye bolıp, onı jaratıwda tájiriybeli professor -oqıtıwshılar hám programmanı dúziwshi qánige sherikliginde tayarlanadı. Elektron ádebiyattı islep shıǵıw tómendegi keltirilgen basqıshlar alıp barılıwı maqsetke muwapıq :
• ta'lim mákemelerinde pánler boyınsha Respublikada jaratılǵan elektron ónimlerdiń monıtoringi ótkeriledi;
• yetakchi professor -oqıtıwshı, programmist (programmist), dizaynerlar qosıladı.
• professor-oqıtıwshılar pán boyınsha ádebiyat, grafik, sızılma, súwret, test, shınıǵıw, soraw, qızıqlı shınıǵıw hám taǵı basqalar jıynaladı hám olarǵa tiykarınan oqıw -stilistik elektron ónimge ssenariy dúziledi.
• Oqıw stilistik elektron ónimdi strukturası islep shıǵıladı.
• Bólimler, baplar hám temalar boyınsha mazmunın hám de izbe-izligi islep shıǵıladı.
• Dizayner tárepinen elektron ónimge estetik forma jaratıladı.
• Programmist oqıw -stilistik elektron ónimlerdiń bólek bloklardıń algoritmın tayarlaydı hám berilgen ssenariy, sırtqı kórinisler boyınsha tayın elektron ónim jaratadı.
• CD-diskka jaylastırıladı hám paydalanıwshı ushın stilistik qóllanba tayarlanadı.


II.3. 5-klasslarda Scratch da`stu`rinde islesiw ortalig`i
" Programmalastırıw tiykarlari" pánleri ishindegi oqıw modulınıń programması ulıwma tálim mazmunınıń tiykarǵı magistraliga tiykarlanǵan (" Matematika hám informatika" bólimi) hám tiykarǵı mektepte májburiy úyreniliwi kerek bolǵan sorawlar dizimin so'raydi.
Scratch programmalastırıw ortalıǵı - bul baslanǵısh hám orta mektep oqıwshıların oqıtıw ushın vizual ob'ektke jóneltirilgen programmalastırıw ortalıǵı. Oqıtıwshı hám studentler Scratch tiykarında joybarlar jaratadılar. Bul iskerlik nátiyjeleri kóriw ushın ashıq, sonıń menen birge Internet texnologiyaları da ózlestirilip atır. Múmkin jámáátlik jumıs Scratch joybarları ústinde.

Scratch programmalastırıw tilin tańlaw tómendegi pikirlerge baylanıslı :

Programmalıq támiynat ortalıǵı hátte jas student ushın da ańsat úyreniliwi hám túsinikli bolıwı kerek, usınıń menen birge, quramalı programmalardı dúziw ushın tiykarǵı múmkinshilikti jaratılıwması kerek. Bul hár sapar jańa programmalıq ortalıqtı úyreniwge kúsh sarp etiw etpesten, student iskerligin az-azdan ilimiy hám kognitiv izertlewler baǵdarına jóneltiriwge múmkinshilik beredi.

Bizge kerek bolǵan ortalıq programmalastırıwdı da, dóretiwshilik joybarlardı jaratıwdı da támiyinlewi kerek. Bul balalardı " Informatika" pánin tereń úyreniwge tekǵana abstrakt logikalıq pikirlew menen, bálki vizual-metaforaiy pikirlew menen de shuǵıllanıwǵa múmkinshilik beredi.
Bul programmalıq támiynat átirapında, aktiv, dóretiwshilik, kóp jónelisli, unamlı pikir júritetuǵın Internet jámiyetshiligi qáliplesti, bul mektep oqıwshılarına óz joybarları ushın ideyalar maydanı, dóretiwshilik ushın xoshamet retinde paydalanıw imkaniyatın beredi.
Scratch resursları onıń programmalastırıw tili hám sisteması retinde barlıq qásiyetlerin ańlatadı. Áwele, bul tómendegilerdi óz ishine aladı : ob'ektke jóneltiriw, hádiyselerge tiykarlanǵan programmalastırıwdı qollap-quwatlaw, skriptlerdiń parallel atqarılıwı, dos sıpatında interfeys, abstraktlıq hám ayqınlıqtıń aqılǵa say kombinatsiyası, programma tekstlerin baslanǵısh bloklardan shólkemlestiriw, qosımsha apparatlar arqalı Scratch programmalarınıń real dúnya menen óz-ara tásir qurallarınıń bar ekenligi. ob'ektler kitapxanası, ornatılǵan grafik redaktorı, paydalanıwshılardıń aktiv Internet-jámiyetshiligi.
Scratch-dıń eń zárúrli qábiletleri algoritmlastırıw tiykarların úyreniwge, ob'ektler, processler hám hádiyselerdi modellestiriwge, joybar iskerligin individual hám gruppada shólkemlestiriwge, ilimiy islerdi shólkemlestiriwge qaratılǵan. kognitiv iskerlik, dizayn hám ilimiy hám oqıw iskerligi processinde pánleraro baylanıslardı ornatıw. Sonday etip, Scratch programmalastırıw ortalıǵınıń pedagogikalıq potencialı onı oqıwshınıń jeke hám dóretiwshilik rawajlanıwına jóneltirilgen ilimiy-biliw iskerligin proektlestiriwdiń perspektivalı usılı retinde kórip shıǵıwǵa múmkinshilik beredi.
Scratch-dıń sanap ótilgen qásiyetleri studentlerdiń jeke pazıyletlerin rawajlandırıwǵa tásir etedi, bul juwapkershilik hám maslasıwshanlıq, baylanıs, dóretiwshilik hám qızıǵıwshılıq, sın kózqarastan hám sistemalı pikirlew, informaciya hám multimedia menen islew qábileti, óz-ózin rawajlandırıw hám juwapkerligine qaratılǵan mashqalalardi tarqatıp alıw qábileti.

Oqıw modulınıń oqıw programmasındaǵı ornı

" Programmalastırıw tiykarlari" páninen oqıw modulı " Informatika" páni sheńberinde oqıw procesi qatnasıwshıları tárepinen dúzilgen oqıw programmasınıń bir bólegi esabına ámelge asıriladı.

Programmada tema boyınsha talap etiletuǵın teoriyalıq bilimler dizimi, tematikalıq joybarlaw, oqıtıwshılar ushın oqıw materialları hám studentler ushın oqıw materialları dizimi, sonıń menen birge dizim ámeldegi ámeliy jumıs... Moduldı 5-7 klaslarda oqıw ushın 5-9 klasslar avtorları L. L. Bosova ushın informatika programmasına qosımsha retinde usınıs etiw múmkin. hám Bosova A. Yu..
Programmanı ámelge asırıw ushın háptesine bir saat (háptesine bir sabaq 45 minutadan ) ajratıladı, jılına tek 17 saat. Scratch (skrech, skrech) programmalastırıw tili ápiwayı hám túsinikli bolǵanlıǵı sebepli, ol jaǵdayda tekǵana oqıwshılar g`ana emes, bálkim baxsha jasındaǵı balalar da óz joybarların ámelge asırıwları múmkin.
Programmalastırıw tiykarları oqıw modulın ózlestiriwdiń jeke, metasubject hám predmet nátiyjeleri

Jeke nátiyjeler:

• 
  oqıwshılardıń ózlerin rawajlandırıwǵa hám olardıń obrazlı, algoritmik hám logikalıq pikirlewlerin rawajlandırıw arqalı ruwxıy hám ob'ektiv-islep shıǵarıw iskerliginde dóretiwshilik potencialdı ámelge asıriwge tayınlıǵı hám qábileti;
  

• 
  informatika quralları hám usıllarınan paydalanǵan halda ózleriniń bilim dárejesin asırıwǵa hám oqıwdı dawam ettiriwge tayın bolıw ;
  
• 
  informatika pánine qızıǵıwshılıq, alınǵan bilimlerden basqa pánlerdi oqıtıw processinde hám turmısda paydalanıwǵa umtılıw ;
  
• 
  tálim mazmunın óz turmıslıq tájiriybesi hám jeke mánisleri menen bólew qábileti, informaciya jámiyeti rawajlanıwı sharayatında predmet modulı salasında oqıtıwdıń zárúrligini ańǵarıw ;
  
• 
  ózbetinshe háreketler hám háreketlerge tayın bolıw, olardıń nátiyjeleri ushın juwapkerlikti alıw, individual hám jámáátlik informaciya iskerligin ámelge asırıw ushın ;
  

AKT qurallarınıń qawipsiz islewi ushın tiykarǵı gigiena, ergonomik hám texnikalıq shártlerdi biliw arqalı saw turmıs tárizi qádiriyatların qabıllaw qábileti hám tayınlıǵı.
Scratch programmalastırıw ortalıǵınıń paydalanıwshı interfeysiniń tiykarǵı elementleri. Islep atirǵan ayna kórinisi. Informaciya sistemalashtirishning bloklı dúzilisi. Funktsional bloklar. Buyrıqlar blokları, jaǵdaylar, programmalar, jumısqa túsiriw, háreketler hám atqarıwshılar. Scratch ushın orıs tilin ornatıw.
Hújjet jaratıń hám saqlań. Sprite, saqna, ssenariy túsinikleri. Ekrandı tazalaw.
Programmalardıń atqarıwshısı retinde tiykarǵı belgi. Atqarıwshınıń buyrıqlar sisteması (SKI). Programmanıń blok dúzilisi. Atqarıw ushın tikkeley basqarıw.
Belgiler kitapxanası. Maǵlıwmatlar kitapxanasına tiykarlanǵan saqna hám saqna túrli-tumanlıǵı. Belgiler hám saxna kitapxanası maǵlıwmatların sistemalastırıw. Belgiler ushın kostyumlar hám fonlardı saqlawdı shólkemlestiriwde ierarxiya. Kostyum importı, arqa fon importı.

Analitik iskerlik:

• 
  kompyuterdiń texnikalıq hám programmalıq támiynatın ajıratıp kórsetiw;
  
• 
  informaciyanı kirgiziw hám shıǵarıw ushın texnikalıq qurallardı anıqlaw ;
  
• 
  programmalıq támiynat ortalıǵınıń maǵlıwmatlar kitapxanasınıń ierarxik dúziliwin túsiniw;
  
• 
  kitapxana elementlerine joldı ajıratıp kórsetiw;
  

Ámeliy iskerlik:

• 
  scratch programmalıq támiynat ortalıǵın saylań hám jumısqa túsiriń;
  
• 
  programmalıq támiynat ortalıǵınıń paydalanıwshı interfeysiniń tiykarǵı elementleri menen islew;
  

Scratch programması Massachusets universiteti professorı Mitchel
Reznik hám Alan Key basshılıǵında jaratılǵan bolıp, házirde tálimge
baǵdarlanǵan grafik interfeysli programmalastırıw ortalıǵı retinde uyreniledi.
Scratch programmalastırıw ortalıǵına LEGO konstruktorlıq programması tiykar etip alınǵan, sol sebepten da onıń dawamshısı esaplanadı.
Scratch programmalastırıw ortalıǵında da LEGO konstruktorı sıyaqlı
programmanıń kodı reńli bloklardan payda etinadi (jıynaladı ). Konstruktor
formasındaǵı bunday bloklardıń ápiwayılıǵı programmalastırıwdı qızıqlı oyın
formasında úyreniw imkaniyatın beredi.

Scratch programması 2 qıylı boladi: onlayn hám de offlayn jaǵdayda isleydi. Mektep kompyuter klass xanalarinda internet sheklengenligin esapqa alsaq, offlayn jaǵdayda isleytuǵınınan paydalanıw qolaylaw.
Programmanı ornatıw ushın onıń ornatıwshı faylı bolıwı kerek. Ornatıwshı fayldı https://scratch. mit. edu/download elektron adresinen júklep alıwıńız múmkin. Taǵı bir jaqsı tárepi ózbek tilinde de paydalansa boladı. Ornatıw ushın aldın adobe AIR platformasi ornatıladı, keyin Scratch programması ornatıladı.

Scratch da`stu`rinin` baslang`ish aynasi

Scratch programmasın birinshi úyreneyotganlar ushın arnawlı úyretiwshi shablonlar ámeldegi


Sol tárzde barlıq kórsetilgen buyrıqlardı atqarıp bolǵanımızdan keyin, kórsetilgen shablon daǵı jaǵday payda boladı.

Programmanı ózbek tilinde isletiw ushın globus suwretine basamız hám
kesteden Ózbeksheni tańlaymiz

Buyrıqlar ózbek tilinde kórinedi. Endi ápiwayı arifmetik programma tórtmuyush perimetrin esaplaytuǵın programma dúzemiz, onıń ushın Fayl menyusınan jańa bandini tańlaymiz. Ózgeriwshilerdi jaratıp alamız, onıń ushın Maǵlıwmat bóliminden Ózgeriwshi jaratıw bandini tańlaymiz.

Ózgeriwshi jaratıw maydanı ashıladı ol jaǵdayda gezegi menen a, b hám p ózgeriwshilerdi jaratamız




Endi biz jaratıp atırǵan programma qandayda bir hádiyseden keyin atqarılıwdı baslawı kerek, sol sebepli hádiyseler bóliminden
Skriptin alamız
Onıń tiyine bayqaǵıshlıq bóliminden
Buyrıǵın qóyamız, Sol tárzde tómendegi skriptler izbe-izligi payda boladı :

Programma islewge tayın. Scratch programması oǵada soda islengen, azǵantay pikirlab kóp zattı ǵárezsiz úyreniw múmkin.