I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

partiyalarning olgan ovozlari ko‘p o‘rin olib to‘siqdan o‘tgan 
partiyalar  o‘rtasida  taqsimlanadi.  Ayrim  mamlakatlarda  esa 
ovozlar kuyib ketadi.
Proportsional  saylov  tizimida  ovozlarni  taqsimlashning 
turlicha usullari mavjud.
Aralash  saylov  tizimida  mamlakatlarda  o‘tkaziladigan 
saylovlarda  majoritar  tizim  ham  proportsional  tizim  ham 
qo‘llaniladi. Bu oliy va mahalliy vakillik organlarining bittasi 
mojaritar  tizim  orqali,  bittasi  proportsional  tizim  orqali 
tashkil etiladi yoki bitta vakillik organini tashkil etishda ikkala 
tizimdan ham foydalanish mumkin.
Ukraina  parlamenti  Oliy  Radaga  bo‘lib  o‘tgan  2014-yil 
oktabr saylovlarida saylovning aralash tizimidan foydalanildi. 
Mamlakatda qaysi saylov tizimidan foydalanishni qonunlarda 
belgilab  qo‘yiladi.  Bu  tizimning  ijobiy  tomoni  proportsional 
tizimda partiya ro‘yxati bo‘yicha deputat bo‘la olmagan, lekin 
ko‘zga  ko‘ringan,  ko‘pchilikka  yoquvchi  partiya  boshchilari 
saylovchilarga  axborot  berib  boradi,  vakillik  organlarida 
shu  okrug  saylovchilarining  manfaatini  ifodalaydi,  ularning 
nomidan faoliyat ko‘rsatadi. Majoritar tizimning salbiy tomoni, 
unda  ko‘plab  saylovchilar  ovozi  kuyib  ketadi,  saylanmagan 
nomzodlarga berilgan ovozlar bu 49% gacha bo‘lishi mumkin.
Saylov tizimining ikkinchi ko‘p tarqalgan turi proportsional 
saylov tizimidir. Proportsional saylov tizimi siyosiy partiyalar 
kuchli mamlakatlarda bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.
Bunda  saylovchi  aniq  nomzod  uchun  emas,  partiyalar 
taqdim  etgan  ro‘yxatga  ovoz  berish  bilan  mamlakatdagi 
siyosiy partiyalarning olib borayotgan yo‘lini, saylov dasturini 
mа’qullaydi.
Saylovda  saylovchilarning  qancha  ovozi  to‘plaganligiga 
qarab  parlament  vakillik  organidagi  deputatlik  o‘rinlari 
taqsimlanadi.  Bu  prinsipda  ko‘pchilik  ovozlar  kuymaydi, 
ular  qanchadir  o‘rinlarga  ega  bo‘ladi.  Bu  prinsipda  ovoz 
uchun  aniq  nomzodlar  kurashmay  partiya  ro‘yxatlari  orqali