I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
2 5411444856344021189
|
KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
410 411 Ayrim davlatlarda, masalan, Xitoy Xalq Respublikasida esa, prokurorlar lavozimiga 2 martadan ortiq qo‘yilmasligi belgilab qo‘yilgan (Хitоy Konstitutsiyasi 130-moddasi). O‘zbekiston Respublikasining “Prokuratura to‘g‘risida”gi Qonunida qanday holatlarda prokuror lavozimiga takroran tayinlashga yo‘l qo‘yilmasligi ham to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rsatib qo‘yilgan. Xususan, Qonunning 45-moddasiga ko‘ra, o‘z faoliyati davrida tegishli hududda qonunlar ijrosi ustidan lozim darajada nazorat o‘rnatilishini ta’minlab bera olmagan shaxslar prokuror lavozimiga takroran ko‘rsatilishga yo‘l qo‘yilmaydi. Ayni damda prokuroriik lavozimiga noloyiq xatti-harakatlar sodir etgan , demak, xizmat vazifasini tegishli darajada bajarmagan prokurorlar, shuningdek, boshqa ishga o‘tgan yoki sog‘lig‘i ishni davom ettirishga imkon bermagan prokurorlar lavozimlaridan muddatidan ilgari ozod etilishlari mumkin. Xalqaro miqqiyosda ham prokurorlarning turli xil tashkilotlari bo‘lib, Xalqaro prokurorlar assotsiatsiyasi (XPA) shular jumlasidandir. Mazkur assotsiatsiyasi u 1995 yil 6 iyunda Venadagi BMT vakolatxonasida tashkil qilingan. Uning tarkibiga turli davlatlarning prokuratura xizmatlari yoki assosatstsiyalari a’zolik huquqlari asosida kirishadi. Nodavlat tashkiloti hisoblangan ushbu assotsiatsiyaning vakolatiga huquqiy islohotlar loyihalarini shakllantirish va qo‘llash hamda transmilliy jinoyatlarga qarshi kurash kiradi. Shuningdеk, O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi qonunlarni aniq va bir xilda bajarilishi ustidan nazorat qiluvchi, inson huquq va erkinliklarini muhofaza qilinishini kafolatlovchi, o‘ziga xos tizimga hamda mamlakatda demokratik-huquqiy davlat qurishda o‘z o‘rniga ega bo‘lgan konstitutsiyaviy organ hisoblanadi. Viloyatlar, Toshkent shahar prokuraturalari va ularga tenglashtirilgan prokuraturalarga (“Prokuratura to‘g‘risida”gi Qonun 16-moddasi) tegishli prokurorlar rahbarlik qiladilar, ular O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori tomonidan lavozimga tayinlanadilar hamda lavozimdan ozod etiladilar. Bu prokurorlar O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo‘ysunadilar va uning oldida hisobdordirlar. Viloyatlar, Toshkent shahar prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlar tegishincha tuman, shahar prokuraturalari va ularga tenglashtirilgan prokuraturalarning faoliyatiga rahbarlik qiladi, qonunlar, O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining buyruqlari asosida va ularni ijro etish uchun o‘ziga bo‘ysunuvchi xodimlarning hammasi uchun majburiy bo‘lgan buyruqlar chiqaradi. Tumanlar, shaharlar prokuraturalari va ularga tenglashtirilgan prokuraturalarga (“Prokuratura to‘g‘risida”gi Qonun 17-moddasi) tegishli prokurorlar rahbarlik qiladi, ular O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori tomonidan lavozimga tayinlanadilar va lavozitndan ozod etiladilar. Bu prokurorlar yuqori turuvchi tegishli prokurorga hamda O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo‘ysunadilar va ularning oldida hisobdordirlar. “Prokuratura to‘g‘risida”gi Qonun 11-moddasi O‘zbekiston Respublikasida prokurorlarning vakolat muddatini belgilab beradi. Unga ko‘ra, barcha bo‘g‘indagi prokurorlar - O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuroridan boshlab, tuman va shaharlar prokurorlari hamda ularga tenglashtirilgan prokurorlargacha yagona muddatga - besh yilga tayinlanadi. Mamlakatimizda prokurorlarning vakolat muddati besh yil etib belgilangan bo‘lsada, ularning qaytadan tayinlanishi soniga nisbatan hech qanday cheklov belgilanmagan. |
