I. U. Raxmonov, K. M. Reymov, N. N. Niyozov

Elektr balansini tuzish vazifalari quyidagilardir:
• elektr energiya sarfini 2, 3, 4, 5 bandlar bo‘yicha topish, bu 
bilan korxonaning asosiy mahsulotiga bo‘lgan sarf ajratiladi;
• k o rx o n a n in g b ir lik m a h su lo tig a k e ta d ig a n e le k tr 
energiyasining haqiqiy solishtirma sarf normalarini aniqlash;
• elektr energiyasini, ham ishlab chiqarishdan tashqariga sarf- 
larini (2,3,4,5 bandlar), hamtexnologikjarayonni takomillashtiruvchi 
turli tadbirlarni o ‘tkazish y o ‘li bilan asosiy mahsulot chiqarishga 
bo‘Igan sarflarini qisqartirish imkoniyatlarini aniqlash.
Erkin norm allashtirilgan elektr balansini tuzish korxonaning 
haqiqiy balansini tahlil etishning oxirgi bosqichi. Normallashtirilgan 
elektr baiansi korxonalarda elektr energiya iqtisodining zaxiralarini 
baholashga xizmat qiladi.
Elektr energiya iqtisod qilishning umumiy zaxiralari amalga 
oshiriladigan o ‘tayotgan davrda kichik xarajatlar bilan o ‘tayotganga 
(DWt) va kelajak (DWn) ga, ya’ni uzoq kelajakda (3-5 yil va undan 
ortiq) q o ‘shimcha xarajatlarni talab etadigan tadbirlarni o ‘tkazish 
hisobiga amalga oshirish mumkin bo‘lgan zaxiralarga bo‘linadi.
Joriy zaxiralar obyektning haqiqiy elektr balansini texnik 
asoslangan ayrim y o ‘qotishlari bazasida tutilgan uning elektr baiansi 
bilan taqqoslash natijasida aniqlanadi.
Energiya iqtisodining joriy zaxiralari:
A
WT = £ (AWgoi - AWhi)
Kelajakdagi zaxiralar ikkita normallashtirilgan elektr balanslar
- texnik va iqtisodiy asoslangan (kelajak) balanslarni taqqoslash 
bilan aniqlanadi W :
* 
ЭК
№ n  = T.AWM -  EA W sKi.
Bu yerda n - sarflarni pasaytirishga yo‘naltirilgan tadbirlar soni.
144

---

Joriy zaxiralar obyektning haqiqiy elektr balansini uning texnik 
asoslangan ayrim y o ‘qotishlari asosida tuzilgan elektr balansi bilan 
solishtirib aniqlanadi: