Ichida sоnlarni qo’shish va ayirishni o’rgatish. Yuz ichida sonlarni qo’shish va ayrishni o’rganish bosqichlari va usullari

IKKINCHI O‘NLIK SОNLARINI QO‘SHISH VA AYIRISH USULLARI 
1) 
10 + 5, 5 + 10, 15 – 5, 15 – 10, 15 – 1, 15 + 1 – “Ikkinchi o„nlik” 
sоnlarini o„nlikdan o„tmasdan qo„shish va ayirish. 
2) 
9 + 2, 11 – 6 – 20 ichida o„nlikdan o„tib qo„shish va ayirishning 
umumiy usullari. 
9 + 2 =  
9 ga 2 ni qo„shish kerak bo„lsa, sonni bo„laklab qo„shiladi. Bu quyidagicha 
bajariladi: 
Avval 10 sonini hosil qilish uchun qancha kerak bo„lsa, shuncha qo„shiladi: 9 
+ 1 = 10. So„ng 2 – bu 1 + 1 ekanligi eslatiladi. 9 ga 1 qo„shiladi, 10 hosil bo„ladi. 
10 ga yana 1 ni qo„shish kerak. Demak, 10 + 1 = 11 bo„ladi. 

---

11 – 6 =  
11 dan 6 sonini ayirish kerak bo„lsa, sonlarni bo„laklab ayriladi. 
1-usul 
1) dastlab 10 hosil bo„lishi uchun 11 
dan 1 sonini ayirish kerak:
11 – 1 = 10 
2) 6 – bu 1+5 ekanligini eslatadi. 11 
dan 1 ayrildi, yana 5 ni ayirish kerak. 
Demak, 10 – 5 = 5 
Buni shunday yozish mumkin: 
11 – 1 – 5 = 5 
11 – 6 = 5 
2-usul 
11 – bu 6 + 5 dan iborat 
bo„lgani uchun misolni bunday 
yechish mumkin: 
11 = 6 + 5 
11 – 6 = 5 
 
 
3. Yuz ichida sonlarni qo’shish va ayrishni o’rganish bosqichlari va 
usullari 
1) 
50 + 40, 60 – 10 – yaхlit o„nliklarni qo„shish va ayirish hоllari (usuli). 
50 + 40 =  
5 o„nlik + 4 o„nlik = 9 o„nlik 
50 + 40 = 90 
60 – 10 =  
6 o„nlik – 1 o„nlik = 5 o„nlik 
60 – 10 = 50 
2) 
37 + 2 – to„la ikki xonali songa bir xonali sonni qo„shish.
Birliklar birliklarga qo„shiladi: 
37 + 2 = 30 + 7 + 2 + 30 + (7 + 2) = 39 
3) 
50 + 14 – yaxlit son va to„la son yig„indisi.
O„nliklar o„nliklarga qo„shiladi: 
50 + 14 = 50 + 10 + 4 = (50 + 10) + 4 = 64
4)