Идентификация ва аутентификация” фани бўйича

Biometrik xarakteristikalarǵa tiykarlanǵan identifikaciya hám autentifikatsiya.
Házirgi waqıtqa kelip, informaciya -kommunikatsiya texnologiyaları kúnden- kunge tez rawajlanıp barıp atır. Usınıń sebepinen de kompyuter texnologiyaları kirip barmaǵan tarawdıń ózi qalmadı, desek qáte bolmaydı. Ásirese tálim, bank, finans sistemalarında bul zamanagóy texnologiyalardı qóllaw joqarı nátiyje berip atır. Usınıń menen birge informaciya havfsizligiga bolǵan abay da barǵan sayın kúsheyip baratırǵanı hesh kimge sır emes. Sonday eken, házirgi dáwirdiń eń aktual máselelerden biri informaciya havfsizligini támiyinlewden ibarat.
Házirge shekem sistemaǵa ruxsatsız kirisiwdi qadaǵan etiwdiń eń keń tarqalǵan usılı retinde «parol» qoyıw principi esaplanıp kelip atır. Sebebi bul usıl júdá jón, paydalanıw ushın qolay hám kem ǵárejet talap etedi. Lekin, házirge kelip «parol» sisteması tolıqqonli ózin aqlay almayapti. Yaǵnıy bul usıldıń bir qatar kemshilikleri kózge taslanıp qaldı.
Birinshiden, kópshilik paydalanıwshılar ápiwayı hám tez eske túsetuǵın parollardı qollaydilar. Mısalı, paydalanıwshı óz shaxsına tiyisli sáneler, atlardan kelip shıqqan halda parol qóyadılar. Bunday parollardı bo'zish bolsa, paydalanıwshı menen tanıs bolǵan qálegen shaxs ushın onsha qıyınshılıq payda etpeydi.
Ekinshiden, paydalanıwshı paroldı kirgiziwi processinde, baqlaw arqalı da kiritilip atırǵan belgilerdi ilg'ab alıw múmkin.
Úshinshiden, eger paydalanıwshı parol qoyıwda quramalı, uzınnan -uzaq belgilerden paydalanatuǵın bolsa, onıń ózi de bul paroldı esidan shıǵarıp qoyıwı extimoldan holi emes hám aqır-aqıbetde, házirde qálegen parollardı buzıwshi programmalardıń bar ekenligi kózge taslanıp qaldı.
Joqarıdaǵı kemshiliklerden kelip shıqqan halda búydew múmkin, informaciyanihimoyalashning parollı principinen paydalanıw tolıq nátiyje bermeyapti. Usınıń sebepinen de házirde informaciyalardan ruxsatsız paydalanıwdı sheklewdiń biometrik usılların qóllaw dúnya boyınsha ǵalabalıqlasıp barıp atır hám bul jónelis biometriya atı menen yuritilmoqda.
Biometriya - bul insannıń ózgermeytuǵın biologiyalıq belgilerine tiykarınan áyne uqsawlıqqa tekseriw bolıp tabıladı (identifikaciya ). Házirde biometrik sistemalar eń isenimli qorǵaw quralı esaplanadı hám hár qıylı jasırın ob'ektlerde, zárúrli kommerciya informaciyaların qorǵawda nátiyjeli qollanılıp atır.
Házirde biometrik texnologiyalar insannıń tómendegi ózgermeytuǵın biologiyalıq belgilerine tiykarlanǵan :
1. Barmaq izi arqalı ;
2. Yuzning geometriyalıq ólshemleri arqalı ;
3. Kóz yoyi hám kóz tor perdesi arqalı ;
4. Dawıs arqalı ;
Paydalanıwshılardı biometrik autentifikatsiyalash
Paydalanıwshılardı biometrik autentifikatsiyalash kárxana shólkemdiń qaysı dárejede jasırınlıǵı qawipsizligi tárepten jáne onıń ekonomika tárepleme qanshellilik qaniqtira alıwına qaray biometrik autentifikatsiya qılıw usılları saylanadı. Qawipsizlik tárepinen biometrik autentifktasiyalash usılları joqarı dárejeli hioblangani sebepli onı mámleket kóleminde ǵalabalastırıw ishki hám sırtqı tásirinlerdi birdey ustawǵa járdem beredi. Biometrik autentifikatsiyalash usılların mákemelerde qollap atırǵan waqıtta paydalanıwshı belgileriniń nátiyjeleri tek “HA” yamasa “YoQ” nátiyjeleri menen ámelge asıriladı.”HA” nátiyjesi tiykarında paydalanıwshı mussasaga kiriwi múmkin, egerde onıń belgilerinde ózgeris bolatuǵın bolsa yamasa basqa shaxs bolsa “YoQ” nátiyje yamasa biometrik qapı ashılmasligidan biliw múmkin.