Idrok Qahramonova Hayriniso 102- guruh idrok

Fazoni idrok qilish

• Fazoni idrok qilish – voqelikdagi narsa va hodisalarning fazoda egallagan o‘rnini, shaklini, miqdorini va bir-biriga nisbatan munosabatlaridan iborat bilish jarayonining shakli bo‘lib, voqelikni idrok qilish orqali inson borliq to‘g‘risida, uning xususiyatlari, hajmi, masofasi (ich tomoni va chuqurligi) yuzasidan muayyan ma’lumotlar, xossalar, axborotlar to‘plash, ularni farqlash imkoniyatiga ega bo‘ladi.

Idrok fenomenlari

• Idrok jarayonida uning fenomenlari (yunon. “phainomenon” – noyob, g‘ayriodatiy holat) muayyan hodisalarni aks ettirishda ishtirok etadi, in’ikosning turlicha aniqlikda namoyon bo‘lishi mumkinligi to‘g‘risida ma’lumot beradi. Ular gallyusinatsiya (lot. “hallucinatio” – alahlash, bosinqirash, valdirlash, yo‘q narsalarning ko‘rinishi, eshitilishi, sezilishi), illyuziya (lot. “illusio” – xato, adashish, yanglishish), attraksiya (frans. “attraction” – o‘ziga tortish, mahliyo etish, jalb qilish), yaqqol ko‘rinish (rus. “yasnovidenie” – yaqqol oldindan ko‘rish, yaqqol g‘oyibdan xabar olish) tushunchalari orqali nomlanadi.

gollusinatsiya

• Gallusinatsiya deb, yaqqol voqelikdagi idrok va hodisalarning tana a’zolarini qabul qilish analizatorlariga bevosita ta’sir etmasdan inson ongida turli obrazlarning (ovozlarning eshitilishi, sharpalarning sezilishi) xayolan, fikran paydo bo‘lishidan iborat idrokning psixopatologik (ruxiy xastalik) hodisasiga aytiladi. Gallusinatsiya hodisasi muvaqqat ruhiy xastalikning alomati bo‘lib, ba’zan qo‘rqinch hissi mahsuli hisoblanib, bosh miya katta yarim sharlari qobig‘idagi qo‘zg‘alish jarayonlarining nuqsonli, sust (patologik) harakati natijasida, goho asab tizimining zaharlanishi, zaiflashuvi, haddan tashqari toliqishi tufayli yuzaga kelishi mumkin. Gallusinatsiya hodisasi bir necha xil ko‘rinishga ega:

− yo‘q narsalarning ko‘zga ko‘rinishi;

− u yoki bu ovozlar, tovushlar, kuylar eshitilishi;

− yo‘q sharpalar, hidlar sezilishi kabilar.

illuziya

• Illuziya hissiy a’zolarimizga bevosita ta’sir etib turgan narsa va hodisalarni noto‘g‘ri (noadekvat), yanglish, xato idrok qilishdan iborat jarayonning noyob hodisasi hisoblanadi. Illyuziyalar ko‘rinadigan harakatlar bilan bog‘liq, ya’ni:
• qorong‘ilikda harakatsiz yorug‘lik manbayidan nurlarning tartibsiz tarqalishi (avtokinetik harakat);