Ii. Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари)

1. 
   Фаннинг мазмуни
   

Фанни ўқитишдан мақсад- талабаларга жамоат транспортида йўловчилар ташишни ташкил этиш, бошқариш ва уни такомиллаштириш бўйича техник , технологик ва ташкилий тадбирларни иқтисодий баҳолашни ўргатишдир.
Фаннинг вазифаси – талабаларда жамоат транспортида ташишни ташкил этиш ва бошқариш соҳасида автомобиллардан юқори даражада фойдаланиш, уларнинг атроф-муҳитга таъсирини камайтириш муаммолари ҳақида назарий ва амалий билимлар бериш, унда фанга, ўз касбига қизиқишни орттириш каби сифатларни шакллантиришдан иборат.
II.Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари)
Фан таркибига қуйидаги мавзулар киради:
1-модул. Жамоат транспортида ташишни бошқариш
1-мавзу. Йўловчиларни ташиш жамоат транспорти
Автомобиль транспортидаги иқтисодий ислохотлар. Бозор муносабатларига ўтишда йўловчиларни ташиш автомобиль транспортининг ўзига хос хусусиятлари. Ўзбекистон йўловчи транспорти ва уни ривожлантириш масалалари. Ўзбекистонда автомобиль транспортини ривожлантириш борасида қабул қилинган меъёрий – хуқуқий хужжатлар. Жамоат транспортида йўловчиларни ташиш автомобиль транспортининг тарихи ва ривожланиш йўналишлари. Жамоат транспорти турлари ва улардан фойдаланиш доираси. Жамоат транспорти турлари уларнинг авфзаллиги ва камчиликлари. Ахолининг транспорт харакатланувчанлигини. Автомобилларда йўловчиларни ташиш таснифи.
2-мавзу. Жамоат транспорти таснифи ва йўналишлар тузилмаси
Автобусларнинг таснифланиши ва уларга қўйиладиган талаблар. Автомобилларнинг техник-эксплуатацион сифатлари ва уларга қўйиладиган талаблар. Техник тайёргарлик ишга чиқиш ва авто саройдан фойдаланиш коеффициентлари. Автобусларнинг йўналиш ва иш вақтлари. Йўловчининг ўртача қатнов масофаси. Йўловчилар алмашинув коеффициенти. Ҳаракат тезликлари.Йўналишда ишлаш учун зарур бўлган автобуслар сонини аниқлаш. Автобуслар иш унумдорлиги. Йўналишлар тармоғи кўрсаткичлари. Йўналиш коеффициенти. Транспорт тармоғи зичлиги.Автобус йўналишлари таснифи. Автобус йўналишларини танлаш ва асослаш. Автобус йўналишларини ишлаб чиқиш тамойиллари. Автобус йўналишларини очиш (ёпиш) тартиби.
Нолинчи қатнов масофаси ва вақти. Жамоат транспорти йўналишларини автотранспорт корхоналарига бириктиришда нолинчи масофасини минималлаштириш.
3-мавзу. Жамоат транспортида ташишни бошқариш
Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси. Автобусларда ташишнинг нозимлик бошқарув. Шаҳар, шаҳар атрофи, шаҳарлараро ва халқаро йўналишларда нозимлик бошқаруви. Автобуслар харакатини бошқаришда ўзгартиришлар киритиш. Автобуслар харакатини ГПС тизими орқали назорат қилиш ва бошқариш. Автобуслар ҳаракат мунтазамлиги. Автобусларнинг ҳаракат мунтазамлигини сақлаш усуллари. Автобусларнинг ишга чиқишини ташкил этиш. Йўл варақаси. Ҳисоб-чипта варақаси. Уларни тўлдириш ва қайта ишлаш. Нозимлик кундалик ҳисоботи. Автобусларнинг линиядаги ишини ташкил қилишда нозимлик назорати. Таксилар ишининг нозимлик бошқарув.
4-мавзу. Жамоат транспортида йўловчиларни ташишга эҳтиёж
Йўловчилар ҳаракатида бўлган эҳтиёж ва уни қондириш йўллари. Аҳолининг транспорт харакатчанлигива уни ўрганиш усуллари. Йўловчилар оқими ҳақида тушунча. Йўловчилар оқимининг иш куни соатлари, ҳафта кунлари, фасллар, йил ойлари, йўналишлар ва йўналиш участкалари бўйича нотекис тақсимланиши. Нотекислик коеффициенти. Йўловчилар оқими эпюраси. Йўловчилар оқимини ўрганиш усуллари ва унинг аҳамияти.
2-модул. Жамоат транспортида ташиш технологияси
5-мавзу. Йўналишларда йўловчилар ташишни ташкил этиш
Ташишни ташкил этиш вазифалари. Йўналишда автобуслар харакат тезликларига таъсир этувчи омиллар. Ҳаракат тезликларини меъёрлашда автокорхона техник-тасарруф хзматининг вазифалари. Ҳаракат тезликларини меъёрлаш усуллари. Ҳаракат тезликларини меъёрлаш харитаси. Автобус ҳаракат жадвали ва уни тузиш усуллари. “Тиғиз” соатларда шаҳар ичи автобус йўналишларида ташишни ташкил этиш. Ҳайдовчилар ва чиптачилар меҳнатини ташкил этиш. Ҳайдовчилар иш кунининг кундалик ҳисоботи. Ҳайдовчиларнинг бир ойлик иш вақти фонди (бир ойлик баланси). Ҳайдовчилар меҳнатини ташкил этишнинг учанган, икки яримталик, иккиланган, бир яримталик, битталик ва жуфтланган шакллари.
6-мавзу. Енгил автомобиль-таксилар ишини ташкил этиш
Енгил автомобиль-таксиларда йўловчилар ташишни ташкил этиш. Таксиларга бўлган эҳтиёжни ўрганиш. Такси автомобиллари хизмат бозори. Таксилар ишининг техник-эксплуатацион кўрсаткичлари. Йўналишли таксиларда йўловчилар ташишни ташкил этиш.
7-мавзу. Йўловчиларни шаҳар, шаҳар атрофи, шаҳарлараро ва ҳалқар ташишлар
Йўловчиларни шаҳар ичи ташишарнинг ўзига хос хусусиятлари. Йўловчиларни шаҳар атрофида ташишларнинг ўзига хос хусусиятлари. Шаҳарлараро йўналишларнинг турлари. Шаҳарлараро йўналишда ишловчи автобусларга қуйидаги талаблар. Шаҳарлараро автобус йўналишларини танлашда ва уларни асослаш. Ҳаларо йўналишларда йўловчиларни ташиш. Автобусларда ҳалқаро ташишларнинг турлари. Ҳалқаро йўналишларни очиш тартиби.
8-мавзу. Жамоат транспортининг имтиёзли ҳаракатини ташкил этиш.
Жамоат транспортининг имтииёзли ҳаракатини ташкил этиш турлари, технолоиялари. Жамоат транспорти ҳаракатини алоҳида бўлакларда ташкил этиш. Жамоат транспорти ҳаракати тезлигига таъсир этувчи кўча-йўл шароитлари.Жамоат транспорти ҳаракат тезликлари. Чоррахалар, перегон участкалар, пиёдалар ўтиш жойлари каби режим шакллантирувчи йўл қисмларини ҳисобга олган ҳолда жамоат транспорти ҳаракати тезлигини ҳисоблаш.