Iii. Bob. Sho’r tuproqlardan qishloq xo’jaligida foydalanish

А- sho'rtob usti: chirindi (gumus)li-еllуuviа1 (А₁), chim1i(Ach), solodlashgan (А₂) nisbatan yaxshi agronomik xossaga ega yengil granulometrik tarkibli gorizont. Ushbu gorizontda qariyb barcha o'sim1ik ildiz massasi to'plangan. Bu unumdorliikkа ega bo'lgan biologik faol gorizont unumdorligining asosiy omili, uning nam bilan yaxshi ta'minlanganligi, rangi to'q rang (qora tuproqlarda), qo'ng'ir-kulrang (kashtan tuproqlarda), ancha g'ovak tuzilishli, plastinkasimon qatlam-uvoqli strukturali yoki strukturasiz, qalinligi 3-25 sm bo'ladi.
B_Na.-sho'rtob (illyuvial) gorizont. Eng zich, yaqqol ifodalangan ustunli prizmatik, yong'oqsimon yoki palaxsali strukturali уа struktura bo'laklarining yonlarida yaltirab turuvchi to'q qoramtir rangdagi chirindi-mineral birikmalar pardasi bor, qa1in1igi 7-12-25 sm vа undan ortiq. O'simliklar uchun juda noqulay fizik уа suv xossalarga ega, almashinadigan natriy vа soda (Na₂CO₃), NаНСОз) saq1aydi, yuqori ishqor1i, ama1da o'sim1ik1ar i1diz1ari o'tmaydi.
B _{Ca Sa} (CcaCs) - sho'rtob osti illyuvia1-desuktiv karbonat1i vа gipsli gorizont, och qo'ng'ir rangda B₁-(B_Na) - qatlamga nisbatan kamroq zichlangan vа oz strukturalangan, tarkibida gips uchraydi, yorqin oq ko'zanak yoki oq уо'llаr ko'rinishidagi kalsiy karbonatlar ko'p bo'lganligidan xlorid kislotasida kuchli qaynaydi.
B_{Cs Sa}.(CcsSa) - suvda oson eriydigan tuzlar уа gipsning maksimal miqdori to'plangan illyuvial gorizont. Shuningdek СаСО₃ yangi yaralmalari ham uchraydi. Tarkibidagi tuzlar miqdori 0'sirn1iklar uchun zaharli. Sho'rtoblar umumiy qalinligi, geografik tarqalishiga ko'ra 40 dan 100 sm gacha boradi.
Klаssifikasiуаsi.
Sho'rtob tuproqlar tur1i zona1arda, tur1i murakkab gidrogeologik sharoitlarda paydo bo'lgan1igi sababli, ularning tasnifi juda murakkab. Sho'rtoblaming eng asosiy genetik vа meliorativ xususiyat1ari (kimyoviy tarkibi, sho'r1anish darajasi уа boshqa be1gi1ari) ularing hosi1 bo'lishi jarayonidagi gidrogeologik sharoitlari bilan belgilanadi. Shu bilan bog'liq bo'lgan bir qancha xossa (sho'rlanish rejimi, chirindi hosil bo'lishi vа x.z)lariga ko'ra 3 tipga bo'linadi: avtotrof (quruq), yarirngidromorf (yarim quruq) vа gidromorf(namli) sho'rtoblar.
Sho'rtoblar morfologik belgilari vа genetik qatlamlarining xossalariga ta'sir ko'rsatadigan belgilari vа genetik qatlamlarining xossalariga ta'sir ko'rsatadigan zonal sharoitlarga ko'ra bir nechta tipchalarga bo'linadi. Kimyoviy tarkibi, sho'rlanish darajasi уа tuzlaming joylashish chuqurligiga ko'ra avlodlarga bo'linadi. Sho'rtob qatlam ustidagi chirindili-elyuvial qatlamning qalinligiga, B1 Qatlamdagi singdrilgan natriy miqdori vа sho'rtob qatlam strukturasiga ko’ra bir nechta xillarga bo'linadi. Sho'rtob tuproqlar sho'rlanisll xarakteriga ko'ra sodali, soda-sulfatxloridli vа xlorid-sulfatli sho'rtobIarga ajratiladi.
Sho'rtoblanish darajasi singdirilgan natriy miqdoriga ko'ra quyidagi 5 gruppaga bo'linadi.
Jadval.2.2.4