Iii bob. Talab va taklif tahlili asoslari

 
 
 
 
3.7-rаsm. Resurslar narxi o`zgarishi tasirida tаklifning o`zgаrishi 
 
P 
S
′
 
S 
P
1
 
Q 
Q
2
 
Q
1
 
Q
3
 
S
′′
 
P
S 
P
2
 
P
1
 
Q
Q
2
 
Q
1
 
A 
B 

---

47 
Taklif chizig`idagi (S) o`zgarishni tahlil qilishdan boshlaymiz. 3.7-
rasmdan ko`rinib turibdiki, narx P
1
bo`lganda, ishlab chiqariladigan va 
sotiladigan mahsulot miqdori Q
1 
ga teng. Endi xomashyo narxi pasaydi 
deb faraz qilaylik. Bu taklifga qanday ta′sir qilishi mumkin? 
Xomashyo narxining pasayishi, mahsulotni ishlab chiqarish 
xarajatini kamayishiga olib keladi. Xarajatning kamayishi esa ishlab 
chiqarish samaradorligini oshib, ko`proq foyda olish imkoniyatini yaratadi. 
Bu o`z navbatida ishlab chiqarishni rivojlantirishni rag`batlantiradi va 
ilgari foyda ko`rmagan firmalar uchun bozorga o`z tovarlari bilan kirib 
kelish imkonini yaratadi. Demak, resurslar narxining arzonlashuvi 
tovarning narxi o`zgarmagan taqdirda bozordagi mahsulot taklifini 
ilgaridagiga nisbatan oshiradi va natijada taklif egri chizig`i o`ngga 
suriladi. Bunda P
1
narxga Q
1
emas Q
2
hajmdagi mahsulot miqdori to`g`ri 
keladi. Bu holatda mahsulot ishlab chiqarish hajmining oshishi tovarning 
narxiga bog`liq emas. Shu sababli taklif egri chizig`i (S) o`ngga (S
′ 
holatga) suriladi (3.7-rasm).
Agar xomashyo (resurslar) narxi qimmatlashsa, ishlab chiqarish 
xarajatlari oshib ketib, mahsulot hajmi qisqaradi va bu holatda taklif 
chizigi chapga (S dan S
′′
holatiga) suriladi. Taklif egri chizig`ining narxga 
bog`liq bo`lmagan o`zgarishiga, yani o`ngga yoki chapga surilishiga