Ииновацион педагогика тушунчаси

Педагогик хулқ – бу ўз индивидуаллигининг максимал 
ривожланиши, ўзини мустақил бўлишини англаш демакдир. 
Ўқитувчи шуни билиши керакки, агар инсон ўзининг ахлоқий, 
интеллектуал бир бутунлигини бузса, ўз қадрият, ғояларидан воз кечса 
демак у бахтсиз бўлади ва озодлигини йўқотади. Озодлик 
бошқаларнинг ҳамда ўз шахсини ҳурмат қилишга олиб боради. Агар 
ўқитувчи ўзининг ички бир бутунлигини англаб етса бошқаларга 
қараганда омади кам бўлса ҳам, лекин ўзига ишончи ортади. Бу ҳодиса 
унинг ижодий томонларини аниқлайди ва ўз фаолиятининг 
ўзгаришларини ижобий қабул қилади. Бу эса қийинчиликлар билан 
мустақил курашга тайѐр қилади ва ўзгаришларнинг бузилишларига 
имконият бўлади. Жамиятда шундай махсус усуллар борки, у 

---

122 
Проекция – (лот. projectus – олдинга ирғитилган) – бирор нарсанинг 
текислик (қоғоз)ка туширилган тасвири.
инсоннинг педагогик фаолиятини тамомлашга мажбур этади. 
Ижтимоий тўсиқларни юзага келтирувчи жараѐнлардан бири 
бировнинг устидан кулишдир. 
Инсонни енга олиш учун унинг ўз бўлмағурлигини англаб олиш ва 
сездириш керак. Бошқа жараѐн – ижтимоий статусни текшириш, ҳам 
юқори, ҳам паст статуслар ўз афзаллик ва камчиликларга эга. Одатда 
ўқитувчи афзалликлар ва камчиликларнинг қўшиб ѐзиш ўқитувчининг 
статусини аниқлашдан сўнг ва статусга биноан амалга ошади. Бу нарса 
кўпроқ ўзини оқлаш ва ўз мавқеини ҳимоя қилган чуқур эҳтиѐжини 
билдиради. Агар ўқитувчи педагогик жамоанинг кутишларига муносиб 
бўлмаса, унда уят ҳисси уйғонади. Шу ҳис ўқитувчи хулқини «Мен - 
концепция»сига биноан бошқаради. Шу концепция шахсий тажриба 
эмас, балки маданият натижасидир. Энг муҳим жараѐнлардан бири – 
персонификация 
ижтимоий 
ҳаракатларни 
аниқлайди. 
Персонификация проекция ва идентификация механизмларини 
бажарувчи, салбий хулқ ва одатлар қандай сабабларга кўра ўқитувчига 
йўналтирилади. Бундай ҳолатда инноватор - ўқитувчининг салбий
одатлари: уришқоқ, маҳмадона, касбий билим ва кўникмаларни унча 
билмайди, ўзидан қўшиб ѐзадилар. 
Бундай ўқитувчилар педагогик фаолиятни олиб боришга ҳалақит 
беради. Психологик тўсиқлар ―комплекслар‖ини яхши ўзлаштириб 
улардан воз кечиши зарурдир. Педагог хулқининг ички дунѐсини 
стандартлаштирилиши педагог фаолиятида йўл-йўриқ, қонунлар жуда 
катта аҳамиятга эгалиги билан кузатилади. Онгда педагогик 
фаолиятнинг шахссиз тайѐр намуналари кўпайиб боради. Бироқ, 
жамиятнинг ривожланиши ўқитувчидан педагогик ҳулқни, яъни фаол 
ва тизимли ижодни унинг педагогик фаолиятида талаб қилинади.