Ижтимоий тиббиёт” кафедраси «Тиббий ижтимоий экспертиза ва тиббий-ижтимоий реабилитация асослари»

Юқори қон босими қайси ҳолларда касалликдан далолат беради
Мен бу билан қон босими нормадан ортиқ бўлса ҳам бунга эътибор бермаслик керак, демоқчи эмасман. Агар қон босими кўтарилган вақтида бош оғриса, юрак санчиб турса, одам ўзини ёмон ҳис қилиб, қўл-оёқлари увишса, айниқса бундай ҳолларда асаби бузилса, тезда врачга кўрсатиш зарур. Агар қон босими нормадан ортиқ бўлса-ю, лекин юқорида зикр этиб ўтилган касаллик аломатлари юз бермаса, даволанишга эҳтиёж қолмайди.
Қарангки, мисолда келтирилган оиладагиларнинг ҳаммаларида гипертония сурункали равишда кузатилиб турсада турса-да (масалан, бирида 110/70, иккинчисида 140/80, учинчисида эса 150/90), аммо бу ҳолат ҳеч қайсиларини безовта қилмайди.
Қон босими нормаси – «ишчи қон босими»
Ҳозирги даврда қон босимининг юқорими, пастми, доимо бир хилда туриши «ишчи қон босими» деб юритилади. Бу деган сўз киши уни ўзининг ўртача босими деб билиши лозим. Мабодо ана шу ўртача босим кўтарилса, дори-дармон билан ўз ҳолига келтириш лозим. Илгари бундан 10 —15 йил муқаддам босим юқори бўлса, врачлар дарҳол дори-дармонлар ёрдамида уни одатдаги нормага (120/00 мм га) туширар эдилар. Ҳозирги вақтда одамнинг қон босими ўзига хос қанча бўлиб туриши суриштирилади, унинг организми ўрганган босимни тушириш тавсия этилмайди, ўша баланд босимга одамнинг ҳамма органлари мослашиб қолган бўлади. Агар бу босимни пасайтириш тавсия этилса, беморнинг тинкаси қуриб, чарчайди, беҳол бўлиб қолади. Шунинг учун ҳозирги вақтда врачлар дори-дармонларни буюришдан аввал «кундалик ўртача кўрсаткич босимни» суриштиришлари керак.
Гипертония қандай касаллик
Қон босимининг ҳам устки, ҳам пастки даражаси кўтариладиган бўлса, бу гипертония касаллиги деб юритилади. Одамларда гипертонияга нисбатан туғма мойиллик бўлганда босим 25 — 30 ёш ораларида кўтарилади. Босимнинг кўтарилишига ташқи муҳитнинг ёмон таъсирлари сабаб бўлади. Касаллик аста-секин ривожлана боради, беморнинг жаҳли тез чиқиб, бўлар-бўлмасга тажанг бўлаверади, боши оғрийди, уйқуси бузилади. Лекин беморга тинч, хотиржам шароит яратилганда бу аломатлар ўзича давосиз ўтиб кетиши мумкин.
Бироқ кейинчалик йиллар ўтган сари бош оғриғи кучайиб, доимийга айланиб қолиши мумкин. Оғриқ бошнинг орқа томонида пайдо бўлади, томир гупиллаб ураётгандек бўлади, айрим беморларнинг иккала чаккаси оғрийди, жаҳли тез чиқади, тез чарчайди, хотираси сусаяди, фикрини тўплаш қийинлашади, баъзан бўшашиб, кайфияти бузилади, яхши ухлай олмайди, кўп туш кўради. Аломатлар олдинига босим кўтарилганда сезилса, кейинчалик босим нормада турганда ҳам пайдо бўлиши мумкин. Гипертония касаллиги бошланган даврда босим кўтарилиб турадиган бўлиб қолади, кейинчалик эса уни нормага тушириш қийин бўлади, юқорида айтилган касаллик аломатлари эса доимий бўлиб қолади. Агар бемор яхши даволанса, юрак атрофида ва бош мияда қон айланиши бузилмаслиги мумкин.