1-mavzu: Ijtimoiy (Madaniy) antropologiya fanining ob’ekti, predmeti,
maqsad va vazifalari (2 soat)
Reja:
1. Ijtimoiy antropologiya fanining ob’ekti va predmeti
2. Ijtimoiy antropologiya fanining nazari amaliy asosi
3. madaniy antropoligiyaning tarixi, genezisi, tuzilishi, dinamikasi
Ijtimoiy
antropologiya
predmetining
shakllanish
tarixi.
Ijtimoiy
antropologiya
fanining vazifasi, nazariy va amaliy asosi. Ijtimoiy (madaniy)
antropologiyaning ob’ekti bo’lgan insonlar guruhlarining o’zaro yaqin turmush
tarzi, ma’lum xududda birgalikda hayot kechirishi, yagona siyosiy tizimga
mansubligi,
umumiy madaniyati, tili va x.k.lar birlashtirilishi batafsil bayon
etiladi. Madaniy antropologiyaning madaniyatlarning ma’lum tarixiy davrdagi
xolati, ijtimoiy tashkilotlar kelib chiqishi (genezisi), tuzilishi(morfologiyasi) va
taraqqiyotining dinamikasi va xilma-xilligini tadqiq etiladi. "Antropologiya"
atamasi 16-asrda Germaniyada Magnus Handtning "Inson qadr-qimmati, tabiati
va xususiyatlari hamda inson tanasining elementlari, qismlari va a'zolari haqida
antropologiya" nomli asarida paydo bo'lgan, bu
inson tanasining jismoniy
tuzilishi to'g'risida. O'sha asrning oxirida Otto Kasmannning "Antropologik
psixologiya" yoki "Odam ruhi" doktrinasi nashr etildi. Antropologiya, II qism,
uslubiy tavsifda inson tanasining tuzilishi to'g'risida ”. Bunday holda,
bu endi
anatomiya emas, balki psixologiya edi, shuning uchun antropologiya
muammolari tananing doirasidan ruh sohasiga ko'chib o'tganday tuyuldi.
15-16 asrlarda "antropologiya" so'zining ikkitomonlama ma'nosi, ya'ni
inson tanasi va inson qalbi haqidagi fan sifatida belgilandi.
Keyinchalik, bu
Frantsiya ma'rifatparvarligida antropologiyaning ma'nosi va va uning ma'nosini
kengaytirishga imkon berdi, fanni inson haqidagi barcha bilimlar to'plami
sifatida qayta ko'rib chiqdi.
XIX asrdan to hozirgacha Angliya, AQSh va
Frantsiyadagi antropologiya
birinchi navbatda, insonning jismoniy tashkil topishi,
ikkinchidan, o'tmish va
hozirgi davrda turli xalqlar va qabilalarning madaniyati va hayoti haqidagi
ta'limotni o’rganib kelmoqda.
1906 yilda "ijtimoiy antropologiya" tushunchasi fanga,
ingliz etnologi