Ijtimoiy-iқtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari
Download 429.69 Kb. Pdf ko'rish
|
44017 (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 6-jadval. O’zbekistonda davlat korxonalarini xususiylashtirishning asosiy ko’rsatkichlari.
|
Ko’rsatkichlar
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Xususiylashtirilgan korxonalar soni, birlik 8537 1915 1231 451 448 374 1449 1912 1519 1228 Xususiylashtirish natijasida tashkil etilgan nodavlat mulkidagi korxonalar soni 8537 1915 899 266 373 372 1238 1800 1452 1228 Akstiyadorlik jamiyatlari 1026 1257 456 110 141 152 227 223 75 28 Xususiy korxonalar 6036 420 260 103 156 103 827 1252 981 1038 Boshqa shakldagi korxonalar 1475 238 183 53 76 117 184 325 396 162 Xususiylashtirishdan tushgan mablag`, mlrd. so’m 2,4 5,3 4,4 8,9 9,1 14,3 23,2 43,6 56,1 78,4 6-jadval. O’zbekistonda davlat korxonalarini xususiylashtirishning asosiy ko’rsatkichlari. Respublikada xususiylashtirishning adresli yo’naltirilganligi uning navbatdagi xususiyatidir. Bu aholining barcha qatlamlariga mazkur jarayonda aniqroq va natijaliroq qatnashishi imkonini beradi. Xususiylashtirishning adresli yo’naltirilganligi uy-joylarning o’z egalariga imtiyozli yoki bepul berilishida, aholining ko’proq muhtoj va zaif qatlamlarini qo’llab-quvvatlashning turli xil 30 dasturlari byudjet mablag`lari hisobiga qoplanishida, qishloq aholisi o’z yordamchi xo’jaligi uchun chek erlar olishi kabilarda ifodalanadi. O’zbekistonda xususiylashtirishning to’lovliligi uning navbatdagi muhim xususiyatidir. Pulni to’lash orqali davlat tasarrufidagi korxona va ob’ektlarni xususiylashtirishda mulkni bepul taqsimlash bilan bog`liq salbiy holatlar bartaraf etilishi bilan birga qator muammolarni hal qilish imkoniyati yaratiladi. Bulardan asosiysi avvalo tadbirkorlikni, xususiylashtirilgan korxonalarni davlat tomonidan q o’llab-quvvatlashning moliyaviy manbalari paydo bo’ladi, bozor infrastrukturasini barpo etish uchun resurslar vujudga keladi va aholini ijtimoiy muhofazalash dasturini ro’yobga chiqarish uchun mablag`lar jamlanadi. Davlat mol-mulkini yangi mulkdorlarga sotish yo’li orqali ularning mulkchilikning boshqa shakllariga aylantirilishi bilan birga xususiylashtirishdan olinadigan mablag`lar shu korxonaning o’zini qo’llab-quvvatlashga, yangi raqobatlashuvchi korxonalar barpo etishga ham sarflanadi. Navbatdagi muhim xususiyat – respublikada mulkni davlat tasarrufidan chiqarish chog`ida aholi uchun kuchli ijtimoiy kafolatlar yaratildi va ta’minlandi. Ijtimoiy kafolatlar bir butun imtiyozlar tizimi orqali yaratildi. Bular xususiylashtirilayotgan korxona mehnat jamoasiga akstiyalarni imtiyozli shartlar bilan sotish, yangi mulkdorga eskirgan asosiy fondlar hamda ijtimoiy infrastruktura ob’ektlarini bepul topshirish, davlat korxonalarining mol-mulki, fermalar, bog`lar va shu kabilarni imtiyozli shartlar asosida xususiylashtirish, hamda soliq to’lashda ayrim imtiyozlar berish kabilardir. Respublikada davlat mulkini xususiylashtirishning o’ziga xos boshqa jihatlari Prezidentimiz I.A.Karimov tomonidan bayon qilingan iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishning asosiy qoidalaridan kelib chiqadi. Bular quyidagilar: a) davlat mulkini xususiylashtirish respublikada amalga oshirilayotgan islohotlarning ichki mantiqiga bo’ysindiriladi va ularning asosini tashkil qiladi; b) mulkni xususiylashtirish jarayoni davlat tomonidan boshqariladi; 31 v) xususiylashtirishni huquqiy- me’yoriy jihatdan ta’minlashda qonunlarga rioya etiladi. Respublikamizda xususiylashtirish bo’yicha qo’yilgan vazifa, davlat sektori bozor sharoitida ham sezilarli rol o’ynashi inkor qilmaydi. Chunki iqtisodiyotning davlat korxonalari saqlanib qolishi kerak bo’lgan sohalar ham mavjud. Bunday korxonalar uchun ularning bozor sharoitlariga tarkiban moslashuviga imkon beradigan xo’jalik yuritish mexanizmini ishlab chiqish talab qilinadi. |
