Ijtimoiy pedagogikada “me’yor” va “me’yordan og’ish”tushunchasi. Me`yordan og`ishish tiplari

Ijtimoiy og`ishlar “ijtimoiy me`yor” tushunchasi bilan bog`liqdir. Ijtimoiy me`yor bu insonlar yoki ijtimoiy guruhlar faoliyati, ular xulq-atvorining jamiyat rivojlanishining biror-bir bosqichida shakllangan yoki rasman o’rnatilgan tartib-qoidalari namunasidir. Aslida, ijtimoiy me`yor kerakli xulq-atvor, ijtimoiy munosabatlar va faoliyatlar modelidir.
Bolalar uchun ijtimoiy me`yorlarning o’ziga xos xususiyati tarbiya omili hisoblanib, tarbiya jarayonida ijtimoiy me`yor va qadriyatlar ijtimoiy muhitga kirish, ijtimoiy tajriba va rollarni o’zlashtirishning sodir bo’lishidadir. Bu holatda tarbiyaning boshqarish funktsiyasi eng muhim vazifani bajaradi, chunki uning vazifasi bolalar ongi va xulq-atvoriga ta`sir qiluvchi omillarni kerakli tarbiyaviy samaradorligi ta`minlanadigan darajada tashkil qilishdir.
Sotsiologik, psixologik va pedagogik adabiyotlarda deviant xulq-atvorga ega bolalar muammolari ustida etarlicha ish olib borilgan. Bunday xulq-atvorning sabablari ham yaxshi o’rganib chiqilgan. Ular o’smirlik davrining qiyinchiliklari, jamiyatdagi ijtimoiy maqomning noaniqligi, davlat rivojlanishining beqarorligi, bola mustaqil chiqib keta olmaydigan ekstremal holatlarning yuzaga kelishi bilan bog`liq.
O’zbekistonda bunday bolalarga yordam ko’rsatish uchun ixtisoslashgan ijtimoiy xizmatlar tuzilmoqtsa. Ijtimoiy xavfli xatgi-harakat sodir etgan va 11 yoshga to’lgan bolalarni sudtibbiy-pedagogik komissiyasi xulosasini inobatga olgan holda maxsus maktablar yoki maxsus kasbiy bilim yurtlariga yuborish mumkin.
SHuningdek, ijtimoiy pedagogning me`yordan ogishgan bolalar bilan samarali ish yuritishi og`ishlar profi- laktikasiga, muayyan me`yor va qoidalarni buzilishining oldini olish, xulq-atvorida u yoki bu og`ish aniqlangan bolalarning reabiliatatsiyasiga qaratilishi lozim.
M. A. Galaguzova tomonidan berilgan me`yordan og`ish turlarining tasnifi

Jismoniy	Ruhiy	Pedagogik	Ijtimoiy
irsiy kasallik, ko’rish qobili- yatining buzilishi, eshitish qobiliyatining buzilishi, suyak tayanch tizimidagi kasalliklar, nogironlar va boshqalar.	Ruhiy ri­vojlanish­ning buzilishi, aqliy qoloqlik, nutq buzilishi, o’ta iqtidorlilik.	umumiy o’rta ma`lumot olishdan chetga chiqish, kasbiy ta`lim olishdan chetga chiqish, o’zlashtirishda orqada qolish.	yetimlik; xulq-atvor me`yoridan og`ish; aroqxo’rlik; norkamaniya; taksokomaniya; fohishabozlik daydilik, o’g`rilik va b.

Savollar.

1.Me`yorga mos kelmaydigan jihat nima deb ataladi?
2. Me`yordan chetga chiqishni shartli ravishda nechta guruhga ajratiladi?
3.Me`yordan chetga chiqish guruhi qanday ataladi?
4.Bola jismoniy rivojlanishida og’ishlarga qanday qobiliyatlarining buzilishlari kiradi.?.
5. Ruhiy og`ishlar bola rivojlanishidagi qanday nuqsonlarga bog’liq?.
6.M. A. Galaguzova tomonidan me`yordan og`ishning nechta turi tasniflangan?
7.Murakkab nuqson belgilangan tartibda tasdiqlangan qahday kamchiliklarni o’zida mujassam etadi?
8. Pedagogik og’ish nima?
9. Umumjahon Sog’liqni Saqlash Tashkiloti 1980-yilda cheklangan imkoniyatlarni nechta bo’g’inini qabul qildi?
10. Emotsional-irodaviy sohadagi faoliyatning buzilishi ogishning qanday turiga mansub?