Kognitivizm. - K.Levin nazariyasi asosida paydo bo‘lgan psixologik yo‘nalish bo‘lib, undagi o‘rganish obekti:
- munosabatlar tizimidagi kishilar,
- ularning bilish jarayonlari,
- ong tizimiga taalluqli bo‘lgan kognetiv holatlar.
Kognitizm doirasidagi nazariyalar - Shaxs o‘ziga o‘xshash shaxslar bilan muloqotga kirishar ekan, doimo munosabatlarda ruhiy mutanosiblik tenglik bo‘lishiga, shu tufayli ziddiyatlardan chiqishga harakat qiladi.
- F.Xayderning balanslashtirilgan tizimlar nazariyasi
- T.Nyukomning kommunikativ aktlar nazariyasi
Gumanistik yo’nalish - Inson tomonidan ruhiy uyg`unlikka erishish, yani hayot mazmunini anglash, ma’naviy qadriyat, estetik his-tuyg`ularni sifatiy o`zgarishiga asos bo`ladi. Men-konsepsiyasini adekvat shakllantirish o`z-o`zini anglash va shu asosida o`zini faollashtirish uchun muhim omil hisoblanadi. Ushbu yo`nalishning asosiy metodi ekzistensial tahlil hisoblanib, unda “inson - biladi-his etadi-istaydi” formulasi inson ozod mavjudot tushunchasi asosida tahlil qilinadi.
- Gumanistik psixologiyaning taniqli vakillari-
- A. Maslou,
- K.Rojers,
- G.Olport.
- Gumanistik nazariya qisqacha shaxsni, avvalambor, yaxshi, tabiatning ruhiy fazilatlari va ehtiyojlariga (masalan, o'z-o'zini rivojlantirish, dunyodagi bilim, o'zlikning ma'nosini tushunish, yaxshilik) ega bo'lishga qaratadi. Shu bilan birga, bunday ehtiyojlarni qoniqarsiz hayot sharoitlari tufayli vaqtinchalik taqiqlash mumkin va bu shaxsning xatti-harakatlarida namoyon bo'lolmaydi.
- 1-bosqichda eng past ehtiyojlar (fiziologik masalan, nafas olish, oziq-ovqat, shaxvoniy istak) tomonidan nazorat qilinadigan joyga joylashtiriladi.
- 2-bosqichda sog'liqni saqlash, moddiy xavfsizlik (ishonchliligi zarurligi) uchun mo'ljallangan.
- 3-bosqich-muloqot, o'zaro tushunish, odamlarni tushunish, g'amxo'rlik (ijtimoiy ehtiyoj).
- 4-bosqich shaxsiy qadr-qimmat, hurmat, obro'-e'tibor, ijtimoiy muvaffaqiyatlar.
- 5-bosqich o'z-o'zini rivojlantirish, ya'ni o'zini o'zi anglash va o'z-o'zini anglash zaruriyati, dunyodagi o'z maqsadini tushunishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |