Ijtimoiy tarmoqlarda axborot xurujlari va taxdidlar

"Internet kengliklarida ijtimoiy tarmoqlar avtopoyezisi" asarida ijtimoiy tarmoqlar psixologik rekursiyalarni qanday taqsimlashi, birlashtirishi va qolipga solishini tasvirlab berdi; ular shaxsiy hayotning tobora koʻpayib borayotgan elementlarini oʻzaro aloqalarning universal umumiy maydoniga oʻtkazish orqali psixikada modellashtirilgan kodni sarflaydilar^[16].

2. Kompyuter tarmoqlari strukturasi va arxitekturasi. Simli va simsiz tarmoqlar (WiFi, WiMAX). Kompyuter tarmogʽi protokollari

Lokal tarmoq strukturasi:
- «Shinasimon» topologiya; - «Yulduzsimon» topologiya;
- «Xalqasimon» topologiya;
Global tarmoq strukturasi: - «Daraxtsimon» topologiya



Shinasimon tarmoq.




Yulduzsimon tarmoq



Xalqasimon tarmoq
Daraxtsimon struktura


Kompyuterlarni bir-biri bilan bog'lash
O’zaro ma'lumot almashish va umumiy masalalarni yechish uchun kompyuterlarni maxsus dasturlar va qurilmalar orqali bir-biri bilan bog'lash kompyuter tarmog’i deyiladi. Kompyuetrlarni bog'lashda ikki usul:
Kabel yordamida bog'lash. Bunda koaksial, o'ralgan juftlik kabeli (UTP) yoki shisha tolali kabellar yordamida maxsus tarmoq plata yordamida bog'lanadi.
Simsiz bog'lanish. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan radio to'lqinlar, infraqizil nurlar, WiFi va Bluetooth texnologiyalari yordamida bog'lanadi.
Simsiz aloqa tarmoqlari
Wi-Fi - Wireless Fidelity - IEEE 802.11 simsiz aloqa standarti. Bino ichida 32 metrgacha bino tashqarisida 95 metrgacha bo'lgan masofada LHT PKlari tarmoq platalari, qurilmalari va ulanish nuqtalari o'rtasidagi aloqani ta'minlaydi.
WiMAX - Worldwide Interoperability for Microwave Access – IEEE802.16 standarti. Bir va ko'p nuqtalar o'rtasida (mobil nuqtalar bilan birgalikda) ma'lumotlarni simsiz uzatish texnologiyasi. Ma'lumotlarni uzatish tezligi 70 Mbit/s gacha, masofa 70 km gacha (masofa uzayishi bilan tezlik pasayadi).
Ma’lumotlarni uzatish protokollari
Protokol qoidani belgilaydi. Bu qoida asosida ikkita dastur yoki ikkita kompyuter birgalikda harakatlantiradi. Ayrim protokollar ma’lumotlar harakatini boshqaradi, ayrimlari xabarlar butunligini tekshiradi, yana birlari esa ma’lumotlarni bir formatdan boshqasiga o‘tkazadi. Internet bo‘ylab yuborilgan har bir axborot protokoli orqali kamida uch daraja bo‘ylab o‘tadi:

• 
  tarmoq daraja –xabarni bir joydan ikkinchi joyga yetqazish kuzatib boriladi;
  
• 
  transport daraja – bunda uzatiladigan xabarlar butunligi kuzatiladi;
  
• 
  amaliy darajada – xabarlarning kompyuter formati kishining ma’lumotni qabul qilishi uchun qulay ko‘rinishga o‘zgaradi.
  

Internetdagi asosiy protokollar quyidagilardir:
IPX (Internetwork Packet Exchange) - ishchi stansiyalar bloklar (paket) bo‘yicha ma’lumotlar bilan almashishadi va almashish jarayonida tasdiqlash talab qilinmaydi. SPX (Sequenced Packet Exchange) - ishchi stansiyalar orasida aloqa o‘rnatiladi va bloklar (paket) almashuvi boshlanadi.
NETBIOS (Network Basic input\output system)- asosiy tarmoqli kiritish-chiqarish tizimi – tarmoq boʽg‘inidagi, jo‘natish boʽginidagi va aloqa jarayonini funksiyalarini bajaradi.