Ikki til o‘tish zonalarining ta’sirida ulardagi o‘zgarishlar reja

IKKI TIL O‘TISH ZONALARINING TA’SIRIDA ULARDAGI O‘ZGARISHLAR


REJA:

1. Ikki til o‘tish zonalarining ta’sirida ulardagi o‘zgarishlar tushunchasi talqini.

2. O‘zbek va tojik tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar tavsifi.

3. O‘zbek va qirg‘iz tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini tavsifi.

4. O‘zbek va qozoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini, tahlili.

5. O‘zbek va qoraqalpoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini sharhi.

6. O‘zbek va turkman tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqinining o‘ziga xosligi.

7. O‘zbek va tojik, rus tillari zonalarining ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar, ularning tahlili talqini

Ikki til o‘tish zonalarining ta’sirida ulardagi o‘zgarishlar tushunchasi talqini. Chegara hududidagi ikki til ta’siri ularning ma’lum hududdagi shevalari misolida amalga oshadi. Ikki til o‘tish zonalarining ta’sirida ulardagi o‘zgarishlar tushunchasi talqini deganda chegara zonasidagi tillarning o‘zaro munosabati ularning fonetik, leksik va grammatik ta’sirining birida ortishi, birida sal kamayishi bilan sharhlashimiz mumkin. Chegara hududidagi ikki til ta’siri ularning ma’lum hududdagi shevalari misolida amalga oshadi va bunda aralash shevali (oraliq sheva emas) hudud paydo bo‘ladi. Buni o‘zbek-qozoq, o‘zbek-qirg‘iz, o‘zbek-turkman, o‘zbek-qozoq shevalari va tillarining chegara hududlaridagi ko‘rinishida aniq sezilishi mumkin.

O‘zbek va tojik tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar tavsifi. O‘zbek va tojik tillarining ta’siri til leksikasi va leksikologiyasining barcha sathlarini o‘zida jamlaydigan so‘zlarga ta’siri bor, shuningdek, so‘z o‘zlashtirishda ham. O‘zbek va tojik tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar tavsifi ularning qardosh bo‘lmagan tillarga oidligini, ikkala til elementlarining bir-biriga ta’sirining mavjudligidadir. O‘zbek va tojik tillarining ta’siri til leksikasi va leksikologiyasining barcha sathlarini o‘zida jamlaydigan so‘zlarga ta’siri bor, shuningdek, so‘z o‘zlashtirishda ham.

O‘zbek va qirg‘iz tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini tavsifi. O‘zbek va qirg‘iz tillari bir til oilasiga mansub tillar jumlasiga kiradi. Ularning ta’siri shevalarning fonetikasi, leksikasi va grammatikasida o‘z ifodasini topganligi tillarning o‘zaro ta’siriga asos bo‘ladi. O‘zbek va qirg‘iz tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini tavsifidan shuni aniqlash mumkinki, qirg‘iz tilida labial singarmonizmning faolligi, o‘zbek tilining Namangan shevasidagina labial singarmonizmning faollashuvi masalasi o‘zaro ta’sirdadir. O‘zbek va qirg‘iz tillari bir til oilasiga mansub tillar jumlasiga kiradi. Ularning ta’siri shevalarning fonetikasi, leksikasi va grammatikasida o‘z ifodasini topganligi tillarning o‘zaro ta’siriga asos bo‘ladi.

O‘zbek va qozoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini, tahlili. O‘zbek va qozoq tillarining ta’siri ham o‘g‘uz lahjalariga oid chegara hududlaridagi shevalarda o‘z ifodasini topgan. Bu esa o‘zbek va qozoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini, tahlili jiddiy o‘zgarishlarga sabab bo‘lishi kuzatiladi. O‘zbek va qozoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar talqini, tahlili shuni ko‘rsatadiki, qozoq tili turkiy tillarning qipchoq guruhiga kirishi, o‘zbek tili esa turkiy tillarning ham qarluq, ham qipchoq, ham o‘g‘uz tillariga oid lahjalarga egaligi bilan ajralib turadi.

O‘zbek va qoraqalpoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini sharhi. O‘zbek hamda qoraqalpoq tillari zonalari chegara hududlarida joylashgan. Shuning uchun ularning ta’siri sezilib turadi. Navoiy tumanining ko‘p joylaridagshi shevalarda qoraqalpoq tilining ta’siri bor. O‘zbek va qoraqalpoq tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqini sharhi deganda qoraqalpoq tilining o‘g‘uz guruhiga kirishi, ma’lum fonetik va leksik o‘xshashliklarga egaligini hisobga olish lozim bo‘ladi.

O‘zbek va turkman tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqinining o‘ziga xosligi. O‘zbek va turkman tillarining ta’siri ikki davlat o‘rtasidagi chegara hududlarda aniq seziladi. Bu esa o‘zbek va turkman tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik va grammatik o‘zgarishlar talqinining o‘ziga xosligini birma-bir asoslashga xizmat qiladi. O‘zbek va turkman tillari zonalari ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar talqinining o‘ziga xosligi ikkalasi ham qardosh tillar ekanligi, shevalarda palatal hamda labial singarmonizm holatining mavjudligi bilan bog‘lanishgandir.

O‘zbek va rus tili zonalarining ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar, ularning tahlili talqini. O‘zbek hamda rus tillarining ta’siri bugungi hodisa emas, XX asr boshlaridagi ta’sirning ayni vaqtdagi kuchayishi va ma’lum o‘rinlarda pasayishi deb bilish kerak. O‘zbek va rus tili zonalarining ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar, ularning tahlili talqini tillarning bir-biriga singishini ochiqroq holda ko‘rsatib turadi. O‘zbek va tojik, rus tillari zonalarining ta’sirida ulardagi fonetik hamda grammatik o‘zgarishlar, ularning tahlili talqini shundan xabar beradiki, ehtiyoj tufayli qardosh bo‘lmagan xalqlarning fonetik, leksik va grammatik xususiyatlari ma’lum darajada bir-biriga singib borishi mumkin.