Ikkilik mantiqiy elementlardan foydalanish: Bul ifodalari asosida sxemalarni sintezlash

Ikkilik mantiqiy elementlardan foydalanish: Bul ifodalari asosida sxemalarni sintezlash.

Reja:

• Mantiqiy amallar.
• Mantiqiy elementlardan foydalansh.
• Bul ifodalari asosida sxemalarni sintezlash.

• Mantiqiy amallar
• Mantiqiy amal ( mantiqiy operator , mantiqiy bog‘lovchi , taklif bog‘lovchis) oddiyroqlarini birlashtirib, yangi gaplar tuzish imkonini beruvchi gaplar ustida bajariladigan amaldir.
• Mantiqiy operatsiya - dasturlashning, bir operatsiya bir so'zlar ustida mantiqiy (Boolean) turi bo'yicha ayrim ishga mos bayonotlar bilan mantiq algebra . Mantiqiy ifodalar ham gaplar singari ikkita haqiqat qiymatlaridan birini qabul qilishi mumkin - "to'g'ri" yoki "noto'g'ri". Mantiqiy amallar oddiylaridan murakkab mantiqiy ifodalarni olish uchun ishlatiladi. O'z navbatida, mantiqiy ifodalar odatda dasturni bajarish ketma-ketligini nazorat qilish shartlari sifatida ishlatiladi.
• Ba'zi dasturlash tillarida (masalan, C tilida ) mantiqiy tip o'rniga yoki u bilan bir vaqtda raqamli turlar qo'llaniladi. Bunday holda, nolga teng bo'lmagan qiymat mantiqiy haqiqatga, nolga esa mantiqiy yolg'on mos keladi, deb hisoblanadi.

• Bitta bitning qiymatini mantiqiy deb ham ko'rish mumkin, agar 1 rost va 0 noto'g'ri degan ma'noni anglatadi. Bu mantiqiy amallarni alohida bitlarga, bit vektorlariga komponentlar bo'yicha va ikkilik sonlarga bit bo'yicha qo'llash imkonini beradi . Bitlar ketma-ketligiga mantiqiy operatsiyani bir vaqtning o'zida qo'llash bitli mantiqiy operatsiyalar yordamida amalga oshiriladi . Bitli mantiqiy operatsiyalar alohida bitlar yoki bitlar guruhlari ustida ishlash uchun ishlatiladi, bit maskalarini qo'llash, turli arifmetik hisoblarni bajarish uchun ishlatiladi.
• Mantiqiy amallar orasida eng mashhurlari birikma (&&), diszyunksiya (||), inkor (!) hisoblanadi. Ular ko'pincha bit operatsiyalari bilan aralashtiriladi , garchi ular turli xil narsalar bo'lsa ham.

• Insonlar kundalik hayotda o’zaro muloqot qilish uchun turli mulohazalardan foydalanishadi. Ma’lumki, mulohaza – narsa yoki hodisalarning xususiyatini anglatuvchi darak gapdir. Boshqacha aytganda, mulohaza – rost yoki yolg’onligi haqida so’z yuritish mumkin bo’lgan darak gap.

• Mantiq algebrasi matematikaning bir bо‘limi hisoblanib, avtomatik qurilmalarni loyihalashtirishda, axborot va kommunikatsiya texnologiyalarining apparatli va dasturiy vositalarini ishlab chiqishda muhim o‘rin tutadi. Ma’lumki, har qanday axborot diskret kо‘rinishda, ya’ni alohida qiymatlarning fiksirlangan (belgilangan) to‘plami kо‘rinishida taqdim etilishi mumkin. Diskret qayta ishlovchi qurilma ikkilik signallarni qayta ishlaganidan keyin biror mantiqiy amalning qiymatini chiqarsa, u mantiqiy element deb ataladi. Bunday qiymatlar (signallar)ni qayta ishlovchi qurilmalarga esa diskret qurilmalar deyiladi. Mantiqiy elementlar kompyuterning tarkibiy qismi bo‘lib, ikkilik o‘zgaruvchilar ustida muayyan mantiqiy amallarni bajarish uchun mo‘ljallangan elementlar hisoblanadi. Zamonaviy raqamli texnologiyalarning barcha hisoblash qurilmalari (kompyuter, mobil qurilmalar) mantiqiy elementlarga asoslangan. Kompyutеrning har qanday mantiqiy amali asosiy mantiqiy elеmеntlar yordamida bajariladi. Har bir mantiqiy element bir yoki bir necha mantiqiy amalning bajarilishini ta’minlaydi.

• Quyida eng sodda va keng tarqalgan mantiqiy elementlar bilan tanishamiz. Elеmеntlarning o‘zi oddiy elеktr sxеmalardan tuziladi. Bunda sxеmaning kirish qismiga kеlgan signallarga argumеnt dеyilsa, chiqishdagi signallar esa argumеntning funksiyasi bo‘ladi. Sxеmaning ma’lum qismida signalning mavjud bo‘lishi bir (1)ni, mavjud emasligi esa nol (0)ni ifodalaydi.

• “VA(&)” va “YOKI” mantiqiy funksiyalarining bajarilishi uchun kiruvchi signallar soni kamida ikkita bo‘lishi zarur. Ayrim hollarda esa kiruvchi signallar soni ikkitadan ko‘p bo‘lishi ham mumkin.
•  
• Kompyuterning bazaviy mantiqiy elementlari, asosan, uchta mantiqiy amalni bajaradi:
•  
• konyunktor (“VA” mantiqiy elementi) mantiqiy ko‘payishni amalga oshiradi;
•  
• dizyunktor (“YOKI” mantiqiy elementi) mantiqiy qo‘shishni amalga oshiradi;
•  
• invertor (“EMAS” mantiqiy elementi) rad etishni amalga oshiradi.

Diszyunksiya (mantiqiy qo'shish, 1-rasm) YOKI;