Ikkinchi qism toshkent – 2023

Kutilayotgan ijtimoiy samara(natija): Dunyoning mafkuraviy 
manzarasi keskin o‘zgarib borayotgan, globallashuv jarayonlari shiddat 
bilan jadallashib ketgan bugungi kunda yangi O‘zbekiston o‘quvchi 
yoshlarini ma’rifatli qilib tarbiyalashda o‘quvchi yoshlarimizning ongi va 
qalbiga hujum va xuruj qilishga urinayotgan bir qator tahdidlar bor. Bunday 
tahdidlardan biri, bu, ma’naviy tahdidlardir. Ma’naviy tahdidlar ma’naviy 
tarbiyani izdan chiqarishga qaratilgan asosiy xavf-xatarlardan biri 
hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti Islom 
Karimov bu xaqida o‘z davrida shunday fikr bildirgan edi. “Ma’naviy tahdid 
deganda, avvalo, tili, dini, e’tiqodidan qat’iy nazar, har qaysi odamning tom 
ma’nodagi erkin inson bo‘lib yashashiga qarshi qaratilgan, uning aynan 
ruhiy ma’naviy dunyosini izdan chiqarish maqsadini ko‘zda tutadigan 
mafkuraviy, g‘oyaviy va informatsion xurujlarni nazarda tutish lozim, deb 
o‘ylayman”[2]. Bunday ma’naviy tahdidlarning oldini olish uchun oilada 
ota-onalarimizdan, ta’lim muassasalarida ustoz-murabbiylarimizdan 
xushyorlikni yo‘qotmaslik, o‘quvchi yoshlarimiz tarbiyasida aslo beparvo 
bo‘lmasliklari qat’iy talab qilinadi. Kelajagimiz bunyodkorlari bo‘lgan 
o‘quvchi yoshlarimizning mafkuraviy immunitetlari to‘la shakllanib, qaror 
topib, kuchli e’tiqod egalari bo‘lgandagina ular o‘z hayot faoliyatlari 
davomida katta-katta muvaffaqiyatlarga erisha oladilar. Har bir o‘quvchi 
yoshning e’tiqodi xarakteri konkret, real shaxsning yashash sharoitiga, uni 
o‘rab turgan ijtimoiy muhitga, u olgan tarbiyaning xarakteriga, uning 
dunyoqarashining xususiyatiga, jamoatchilik fikrining ta’siriga, 
ma’lumotiga, bilim darajasiga, konkret shaxsning hayotiy tajribalari va 
boshqa omillariga qarab belgilanadi. Mana shu omillarning ijobiy yoki 
salbiy, bunyodkor yoki vayronkorligiga qarab birovlarning e’tiqodi 
mustahkam, barqaror yoki beqaror omonat bo‘lishi mumkin. Yurtimiz oliy 
o‘quv dargohlarida, ta’lim muassasalarida, mahallalarimizda va har bir 
oilada olib borilayotgan tarbiyaviy ish tajribalari shundan dalolat beradiki, 
ularning so‘ngisini mustahkam, ijobiy e’tiqodga aylantirish osonroqdir. 
Guruch kurmaksiz bo‘lmaganidek, bugungi globallashgan zamonda bizning 
ayrim o‘quvchi yoshlarimiz orasida ham e’tiqodi, iymoni sust, mustahkam 
bo‘lmagan ba’zi bir yoshlar uchrab turadi. Oqibat natijada mana shunday 
iymoni sust, e’tiqodi mustahkam bo‘lmagan yoshlarga mamlakatimiz 
tinchligiga, osoyishtaligiga xavf solayotgan begona, yot, zararli g‘oyalar, 
harakatlar tahdid solmoqda. Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki 
g‘oyaviy birligi mo‘rt millatning davlat xavfsizligi ham mo‘rt bo‘ladi. 
Tarixdan shu narsa ma’lumki barcha zamonlarda ham ma’naviyati kuchli, 

---

128 
ishonch va e’tiqodi mustahkam millat va elatlar bir tanu bir jon bo‘lib, har 
qanday ko‘rinishdagi tahdidlarni, u tashqaridan keladigan tashqi tahdid 
bo‘ladimi yoki ichki tahdid bo‘ladimi qat’iy nazar, tez va soz bartaraf etgan. 
Mafkuraviy va ma’naviy birligi ichidan yoki tashqaridan buzilgan millat va 
elat esa mag‘lub bo‘lib, mustamlakaga aylangan. O‘zbekiston 
Respublikasining milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasi har qanday 
ko‘rinishdagi tashqi va ichki ma’naviy tahdidlarga qarshi tura oladigan 
g‘oyaviy qurol, ma’naviy mezon bo‘lib, o‘quvchi yoshlarimizga milliy 
o‘zliklarini anglashlarida, tarixiy-siyosiy va ijtimoiy jarayonlarni, 
voqeliklarni to‘g‘ri anglab yetishlarida dasturilamal bo‘lib xizmat qiladi. 
Zotan, ulug‘ bobomiz hazrat mir Alisher Navoiy aytganlaridek: 
Erursen shoh, agar ogoh sen-sen 
Agar ogoh sen-sen, shoh sen-sen