Ilgarilari insonlarning fikricha yer shunchalik kattaki biz xohlasak ham atrof
Download 1.15 Mb.
|
document-merge63fe3e242cdcf
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qiziqarli ma’lumot
IQLIM MINTAQALARIIqlim mintaqalari – Yer sharining kenglik yo‘naiishi bo‘yicha cho‘zilgan va ma’lum iqlimiy ko‘rsatkichlar bilan xarakterlanadigan sohalaridir (Yu. Petrov 2010). Yer yuzasida quydagi asosiy iqlim mintaqalari mavjud: ekvatorial (qishda +260 C, yozda +260 C), tropik (qishda +120 C, yozda +350 C), mo‘tadil (qishda - 120 C, yozda +200 C), Qutbiy (qishda -400 C, yozda 00 C) (Janubiy yarim sharda – antarktika, Shimoliy yarim sharda - arktika,). Bu iqlim mintaqalar asosiy hisoblanadi, negaki yuqoridagi iqlim mintaqalarida yil davomida aynan shu hududlarga xos bo‘lgan bir xil havo massalari ustunlik qiladi. «sub» prefix (old qo‘shimchasi) bor (lotincha - «ostida»). Oraliq iqlim mintaqalarining havo massalari fasllar bo‘yicha o‘zgarib turishini ko’rishimiz mumkin. Oraliq iqlim mintaqalari asosiy iqlim mintaqalari
Iqlim mintaqalariqisqacha ta’rifi Ekvatorial iqlim Bu iqlim turida nam va issiq ekvatorial havo katta bo‘lganligi sababli ekvatorial iqlimda mavjud tuproqlar botqoqlashgan, ushbu mintaqaga xos qalin va baland nam o‘rmonlar mavjud. Ekvatorial iqlim mintaqasi hukumronlik qiladigan hududlar Indoneziya arxipelagining katta qismida hamda Osiyoning Tinch va Hind okeanlariga tutashgan yerlari ustida hosil bo’ladi. mavsum boshlanadi. Subekvatorial iqlim mintaqasida yog‘ingarchilik miqdori juda notekis taqsimlangan. bo’ylarida +20 °C gacha o‘zgaradi. Kun davomida haroratning o‘zgarishi katta bo’lib: yoz faslida kunduzi harorat +40-45 °C gacha isib, tunda +10-15 °C gacha pasayib ketishi kuzatiladi. Tropik iqlim mintaqalarida cho‘llar zonasi ko‘p uchraydi, masalan Afrikadagi eng yirik tropik iqlimli cho’l Sahroi Kabirdir. Boshqa hududlarga qaraganda namroq zonalarda bargli o‘rmonlar va savannalar mintaqasining yoz tropik jaziramasiga xos bo’lsa, qishi esa ancha salqindir. Yoz faslida o‘rtacha oylik harorat +22 °C tashkil qilsa, qishda esa -3 °C ga teng bo’ladi. Ammo qutbiy havo oqimlarining kelishi natijasida havo harorat -10-15 °C gacha pasayishi mumkin, bazi vaqtlarda kuchli sovuq bo‘ladi (-25 °C gacha). soladigan bo’lsak mo’tadil mintaqaning asosiy quruqlik qismi shimoliy esa siklonlardir. Mo’tadil iqlimning boshqa iqlim mintaqalardan asosiy farqi 4 ta faslning mavjudligidir: ulardan asosiylari ikkita bo’lib, birinchisi iliq yoz bo’lsa, ikkinchisi sovuq qishdir. Qolganlari esa bahor va kuz oraliq mavsumlari hisoblanadi. Iqlim mintaqasining eng sovuq oyida o‘rtacha harorat odatda 0°C dan past, eng iliq oyda o‘rtacha harorat +15°C dan yuqori bo’ladi. Mo’tadil iqlimda qish mavsumida yer sirtida qor saqlanadi. yog‘ingarchilik asosan ko‘p esuvchi g‘arbiy shamollar tufayli olib kelinadi. Qirg‘oq bo’yi hududlarda yillik 1000 mm dan, materiklar ichki qismida 100 mm gacha yog‘ingarchilik kuzatiladi. Subqutbiy (subantarktika/subarktika) iqlim arktika va mo’tadil iqlim mintaqalarining oralig’ida joylashgan iqlim mintaqasi subarktika iqlim mintaqasi deyiladi. Qishda arktika, yozda mo’tadil havo massalari ustunlik qiladi. Yozi sovuq va qisqa – iyul oyida kunduzgi havo harorati kam hollarda +15 °C dan yuqori ko‘tarilishi mumkin, kechasi esa 0…+3 °C ga qismi okean yuzasi bilan qoplangan bo’lib, yillik yog‘inlar miqdori 500 mm ga teng. Qutbiy iqlim janubiy 65° va shimoliy 70° yerda muz juda katta issiqlikni yutadi va qor, shuning uchun ham 2 oylarining o‘rtacha havo harorati 0 °C dan ortmaydi, qishda esa – 20–40 °C bo’ladi. Qiziqarli ma’lumot9 Download 1.15 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling