“Илм саҳрода-дўст, ҳаёт чорраҳаларида таянч, ёлғиз дамларда йўлдош, бахтиёр дақиқаларда–раҳбар, қайғули онларда– мададкор, одамлар орасида – зебу зийнат, душманларга қарши курашда – қуролдир”

Кимё

	8-синф	9-синф
1	Суюқликларда электр токи	Электролиз ва унинг амалий аҳамияти

• Ўсимликларда ёруғлик таъсирида углевод ҳосил бўлиши ва кислород ажралишининг биринчи босқичи қуйидагича боради:
• СО 2+2Н2О+NhvCH2O+H2O+O2
• Бу реакция натижасида ҳаёт учун энг муҳим кислород ажралиб туради. Ўсимликлар углерод атомларидан иборат занжирга илдизлари воситасида ердан оладиган бошқа элементларнинг атомларини қўшиб олиб, инсон ва ҳайвонлар учун озиқ бўлмиш оқсил, ёғ, углевод молекулаларини ҳосил қилади. Бу жараён фотосинтез деб аталади. Масалан бактерияларда кечувчи қуйидаги реакция:
• CO2+2H2S+Nhv CH2O+H2O+2S
• Фотосинтез натижасида Ерда ҳар йили 100 млрд тонна органик моддалар ва эркин кислород ҳосил бўлади.

• Органик бирикмаларни қуёш энергияси ҳисобига синтезланиб боришига фотосинтез деб аталади.
• Фотосинтезнинг принципиал схемасини қуйидаги тенглама шаклида умумлаштириш қабул қилинган:
• 6CO2+6H2O қуёш энергияси 
• C6H12 O6 + 6O2
• nC6H12O6(C6H10O5)n + nH2O
• (шакар) (крахмал)
• Демак, фотосинтез жараёни CO2 билан H2O ўртасидаги оддий ҳодиса бўлмай балки, мураккаб фотокимёвий (ёруғлик ва ферментатив) жараёндир.

• Фотосинтез - ёруғликда органик моддани ҳосил қилиш жараёни. Бу жараённи содир бўлиши учун: ўсимлик, сув, қуёш нури, углерод (IV) оксиди ва бошқалар бўлиши шарт.
• Фотосинтез ўсимликнинг ўсиши, ривожланиши ҳосил бериши учун зарур бўладиган асосий омиллардан бири ҳисобланади.
• Ҳосил фотосинтез маҳсулотига боғлиқ бўлади; ўсимликнинг ёруғда озиқланиш жараёнида вужудга келган ҳисобсиз дастлабки органик моддалардан ҳосил келиб чиқади. Ҳосилнинг мўл бўлиши фотосинтез жараёнида ўсимликнинг карбонат ангидриднинг ўзлаштиришига, баргларнинг умумий сатҳига, ёруғлик оқимига боғлиқ бўлади.
• Мўл ҳосил олиш учун муайян шароитда экилган ўсимлик тупининг оптимал миқдори ва уларнинг жойлаштириш схемалари жуда катта аҳамиятга эга. Маълумки, пайкалда ўсимликнинг жуда ҳам қалин бўлиши ёруғликнинг етишмаслигига, натижада ҳосилнинг камайишига сабаб бўлади. қуёшдан ёруғлик нури ва кўринмайдиган (ултрабинафша) ҳамда инфрақизил (иссиқлик) нурлари, бундан ташқари тўғри ва ёйилган нурлар ерга тушади. Ейилиб тушган ёруғликнинг таъсири одатда ўсимликлар учун кўпроқ фойда келтиради.
•