Илмий адабиётларни мутолаа қилиш

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ахборотларни маркировкалашнинг алоҳида белгили тизимига 
мисоллар 
? 
-шубҳаланиш, 
савол бериш; 
 
!!! -муҳим, эътибор бериш;  
 
NB! - яхши, 
қайд қилиш; 
 
 - кўчириб олиш ва ҳоказо. 
√ – билганимни тасдиқлайди, 
 
+ – янги ахборот, 
 
( - ) – билганимнинг акси, 
 
? – мени ўйлантириб қўйди. Менга бу
борада қўшимча ахборот керак. 

---

14
КИТОБ, ИЛМИЙ ЖУРНАЛ, ИЛМИЙ МАҚОЛАЛАР, 
ТЕЗИСЛАР ТЎПЛАМИ БИЛАН ИШЛАШНИНГ 
ПРОЦЕССУАЛ ТИЗИМИ 
 
КИТОБНИНГ ТАРКИБИЙ ТУЗИЛИШИ 
Китоб билан ишлаш маҳорати кўп жиҳатдан китобнинг тузилмавий 
элементларининг ролини билиш ва тушунишга, китобни ўқиб чиқишдан 
олдин ундан зарур ахборотни ола билишга боғлиқдир. 
I босқич – кўз югуртириб чиқиш, сарлавҳаларни 
ўқиш. Мақсад – керакли ва қизиқарли материални тез 
белгилаш.
Агар сиз журнал, тўпламнинг 
тузилмасини 
ва 
рукнларни, 
ўзингизга қизиқарли бўлган олимлар 
ва 
тадқиқотчиларнинг 
фамилия-
ларини билсангиз, муайян мавзуга 
оид 
материалларни 
излаш 
осонлашади. 
Журнал ёки тўпламга биринчи 
марта мурожаат этишда ҳошияда 
ўқиб чиқишингиз керак бўлган 
мақолаларни қайд қилиб қўйиш 
фойдалидир. 
II босқич – қайд 
қилинган мақолалар-
ни синчиклаб кўриб 
чиқиш. Мақсад–зарур 
ахборотни олиш
. 
Бу 
босқичда 
матннинг 
керакли 
жойларининг тагига чизиш, ажратиш, алоҳида 
маъноли қисмларга бўлиш, кўчирмалар қилишга 
ўрганиш керак. 
Китобнинг 
таркибий 
тузилиши 
(элементлари)
Сарлавҳа
Аннотация 
Мундарижа 
Сўзбоши 
Сўнгсўз (хотима) 
Билдиргичли 
Аппарат 

---

15
М
И 
1. Битта илмий ишни – китобни танланг, унинг таркибий 
тузилишини ўрганинг. Китобнинг мазмуни ва тузилиши ҳақида 
ўз фикрингизни айтинг.
2. Тўплам ёки журнални танланг. Уни таҳлил қилинг. Таҳлилда 
қуйидаги жиҳатларни акс эттиринг: 
1) тўплам, журналнинг номи; ихтисослиги, йўналиши; 
2) нашриёт; 
3) нашрлар сони, ушбу нашрнинг бошқа шунга ўхшаш нашрлар 
орасидаги ўрни; 
4) рукнлари, тўлимлари, мавзулари; 
5) эълон қилинган материалларнинг ўзига хос хусусиятлари; 
6) энг қизиқарли ишлар, улардаги муаммолар; 
7) таҳлил этилган нашрнинг баҳоси. 
Сарлавҳа:  илмий адабиётда мавзуни билдиради. 
Аннотация:  титул варағининг орқасида жойлашади; 
мазмуннинг 
қисқача 
тавсифи 
ва 
кимга 
мўлжалланишини англатади.
Мундарижа: мавзу баёнининг режаси, китобнинг кўрсаткичи.
Сўзбоши: муаллиф қўйган вазифалар баёни; нашр ёки қайта 
нашрнинг заруратини асослайди.
Сўнгсўз (хотима): якун, қисқача хулосалар.
Билдиргичли 
тузилма: 
тушунтирилиши 
лозим 
бўлган 
тушунчалар, атамалар, фактлар ва шу кабиларга 
изоҳлар.