Ilmiy jurnal

Muhokama. Bolaning aqliy rivojlanishining boshqa tasniflaridan farqli o'laroq, Piajening 
klassifikatsiyasi intellektning rivojlanishiga qaratilganligi bilan boshqa nazariyalardan ajralib turadi. U 
aqliy rivojlanishning barcha bosqichlarida boshqa psixik funksiyalarning rivojlanishi intellektga bo'ysunadi 
va u bilan belgilanadi, deb hisoblagan. Uning tadqiqotining eng muhim boshlang'ich tamoyili bolani 
narsalarni o'zlashtiradigan, ularni o'z aqliy tuzilishiga ko'ra tanlaydigan va o'zlashtiradigan mavjudot 
sifatida ko'rishdir. Bilishda J.Piaje nuqtai nazaridan, hal qiluvchi rolni sub'ekt tanlagan ob'ektning o'zi 
emas, balki, birinchi navbatda, sub'ektning hukmron psixik tuzilmalari bajaradi. Idrok jarayonida 
sub'ektning faolligi nafaqat dominant psixik tuzilmalarning mavjudligi bilan, balki ular (idrokni belgilovchi 
sifatida) sub'ekt harakati asosida qurilganligi bilan ham belgilanadi. 
Bolalarning intellektual rivojlanishi asosan maktabda sodir bo'ladi. Aksariyat madaniyatlarda 
bolalarni tizimli tarbiyalash 5-7 yoshdan boshlanishi bejiz emas. Bu yosh, J. Piajening fikricha, 
operatsiyadan oldingi fikrlashdan aniq operatsiyalar darajasida fikrlashga o'tishni belgilaydi. Operatsiyadan 
oldingi fikrdan aniq operativ fikrga o'tish bolaning muhitida turli xil ob'ektlar va materiallarni 
manipulyatsiya qilish bo'yicha to'plangan tajriba va ularning xususiyatlarini bilish orqali erishiladi. Bolalar 
jismoniy muhitni faol o'rganish, o'zlariga savollar berish va asosan o'zlari javob topish orqali fikrlashning 
bu yanada murakkab va nozik shakliga ega bo'ladilar. Operatsiyadan oldingi bosqichning oxiriga kelib, 
bolalarning fikrlashlari qayta tiklanadigan, moslashuvchan va murakkab bo'ladi. Bolalar sabab-natija 
munosabatlarini o'rnatishga qodir, ayniqsa, agar ma'lum bir ob'ekt ularning oldida bo'lsa va siz unda sodir 
bo'layotgan o'zgarishlarni bevosita kuzata olsangiz, ular mantiqiy xulosa chiqarish usullaridan foydalana 
oladilar va o'xshash ob'ektlar orasidagi farqlar bo'lishi mumkinligini tushunadilar. Aniq operatsiyalar 
https://buxdu.uz

---