Ilmiy tadqiqot metadologiyasi fanidan test savollari. Magistraturaning bosh maksadi nimalardan iborat

Ilmiy tadqiqot metadologiyasi fanidan test savollari.
Magistraturaning bosh maksadi nimalardan iborat.
(=) oliy o‘quv yurtlarining ilmiy tadkikotchilik faoliyatini yuritishga (aspirantura, adyunkturaga o‘qishga kirish yoki talabgor sifatida dissertatsiya tadqiqotini bajarishga) qobiliyatli bitiruvchilarni tayyorlashdir.
- tadqiqot vazifalarini ifodalash; tadqiqot rejasini tuzish;
-zarur tadqiqot uslublarini tanlash, aniq tadqiqot vazifalariga asoslanib, mavjud uslublarni o‘zgartirish va yangi uslublarni ishlab chiqish;
- hamma javoblar to‘g‘ri.
Ilmiy metod deganda nimani tushunasiz.
(=) ilmiy bilimni muttasil o‘stirishga yo‘naltirilgan inson bilishining obyektiv jarayonlari, qonunlari va tendensiyalarini aks ettiradigan ilmiy bilimdir.
- olingan natijalarini ishlab chiqish va tahlil etish metodlari, ularni rasmiylashtirish va amaliyotga tatbiq etish usullari bilan tanishtirishdan iboratdir.
- tadqiqot vazifalarini ifodalash; tadqiqot
Ilmiy ijod deganda nimani tushunasiz...
(=) ilmiy bilishning har xil usullaridan yangi ilmiy bilim olish vositasi sifatida foydalanish tushuniladi.
- olingan natijalarini ishlab chiqish va tahlil etish metodlari, ularni rasmiylashtirish va amaliyotga tatbiq etish usullari bilan tanishtirishdan iboratdir.
- ilmiy tadqiqotlarni olib borish metodologiyasi
- ilmiy bilimni muttasil o‘stirishga yo‘naltirilgan inson bilishining obyektiv jarayonlari, qonunlari
«Ilmiy tadqiqot metodologiyasi» fanining maqsadi va vazifalari.
(=) magistrant talabalarga ilmiy tadqiqotlarning asosiy tushunchalari, ta’riflari, usullari va bosqichlari haqida nazariy bilimlarni berish, ularni ilmiy tadqiqotlarni olib borish metodologiyasi, eksperimentlarni bajarish usullari, olingan natijalarini ishlab chiqish va tahlil etish metodlari, ularni rasmiylashtirish va amaliyotga tatbiq etish usullari bilan tanishtirishdan iboratdir.
- tadqiqot vazifalarini ifodalash; tadqiqot rejasini tuzish;
- ilmiy bilimni muttasil o‘stirishga yo‘naltirilgan inson bilishining obyektiv jarayonlari, qonunlari.
- zarur tadqiqot uslublarini tanlash.

Ilmiy mavzu deb nimaga aytiladi.

(=) Tadqiqot etishni talab qiluvchi muammolarning muayyan sohasini qamrab oluvchi ilmiy masalaga aytiladi.
- Bilishning o‘ziga xos shaklidir.
- Iqtisodiy samaradorlilik va ahamiyatlilik darajasi.
- Bunda amaliy tadqiqotlar uchun taxminiy iqtisodiy samaradorlikning miqdori aniqlanadi.
Ilmiy mavzuga quyladigan talablar nimalardan iborat.
(=) Mavzu dolzarb bo‘lishi va hozirgi paytda tadqiqot etishni talab qilishi lozim. Ma’lumki, tadqiqotlar fundamental va amaliy xarakterda bo‘lishi mumkin.
- Fundamental tadqiqotlarning dolzarbligini aniqlash mezoni mavjud emas, chunki ularning natijasi kelgusida bo‘lishi mumkin.
- Amaliy tadqiqotlarning dolzarbligi ishlab chiqarishning muayyan tarmog‘ini rivojlanish darajasi va iqtisodiy samaradorlik talablariga ko‘ra belgilanadi.
- Bilishning o‘ziga xos shaklidir.
Kompleks muammolar deb nimaga aytiladi.
(=) Bir ilmiy yo‘nalishdagi bir qancha yirik masalalarni o‘z ichiga oluvchi muammolar majmuasiga aytiladi.
- tadqiqot etishni talab etadigan murakkab ilmiy masalaga aytiladi.
- Muammo eski bilimlar bilan emperik va nazariy tadqiqotlar asosida topilgan yangi bilimlar orasida ziddiyat paydo bo‘lganda vujudga keladi, ya’ni u muammoviy vaziyatning natijasidir.
- Mavzu dolzarb bo‘lishi va hozirgi paytda tadqiqot etishni talab qilishi lozim.
Muammo deb nimaga aytiladi.
(=) Tadqiqot etishni talab etadigan murakkab ilmiy masalaga aytiladi.
- Mavzu dolzarb bo‘lishi va hozirgi paytda tadqiqot etishni talab qilishi lozim.
- Bilishning o‘ziga xos shaklidir.
- Iqtisodiy samaradorlilik va ahamiyatlilik darajasi.
O‘rta Osiyo madaniy yuksalishining ilk uygonish davri qachon bo‘lgan.
(=) 9-12 asrlar.
- 13 -15 asrlarda.
- 7-8 asrlar.
- 16-17 asrlarda.
Metod deb nimaga aytiladi.
(=) Bu bilimga erishish usuli, olimning ma’lum tarzda tartibga solingan, ongli va izchil faoliyatidir.
- Bilimning emperik va nazariy darajalari.
- Eksperiment jarayonidagi obyektning mavjudlik shart – sharoitlari faol o‘zgarib boradi.
- Ilmiy bilishning umumfalsafiy shakllari.
Fan deb nimaga aytiladi
(=) Bu o‘sib boruvchi bilim tizimi bo‘lib, quyidagi komponentlarni o‘z ichiga oladi: ilmiy faktlar, maxsus ilmiy tushunchalar, atamalar va sxemalar, goyalar, gepotezalar va nazariyalar, shuningdek, fan qonunlari va ilmiy bilish metodlari.
- Bu obyektni o‘rganishning asoslangan izchil usullari va qoidalaridir.
- Bilishning vazifasi va maqsadi xaqiqatning tagiga yetishdan, turli xodisalarni o‘rganish yo‘li bilan ularning moxiyatini, teran barqaror va muxim tomonlari va jixatlarini tushunib yetishdan iborat.
- Bu bilimga erishish usuli, olimning ma’lum tarzda tartibga solingan, ongli va izchil faoliyatidir. Metadologiya deb nimaga aytiladi
(=) Bu fanda foydalaniladigan bilish vositalari, usullarining majmui, shuningdek fanning ijodiy bilish va amaliy o‘zgartirish faoliyatini tashkil etish vositalari, shart – sharoitlari va prinsiplarini o‘rganuvchi ilmiy – falsafiy bilim soxasidir.
- Har bir fan o‘z tavsiflash turlariga ega bo‘lib, bunda o‘z tushunchalar apparati va metadologiyasiga tayanadi.
- Har bir fanda obyekt xaqida ko‘proq xaqqoniy ma’lumotlar va faktlar to‘plash uchun o‘z kuzatish metodlari ishlab chiqiladi.
- Bu bilimga erishish usuli, olimning ma’lum tarzda tartibga solingan, ongli va izchil faoliyatidir.
Ilmiy tadqiqot metodlari necha turga bo‘linadi.
(=) Emperik tadqiqot metodlari. Emperik va nazariy tadqiqod metodlari.Nazariy tadqiqod metodlari
- obyektning tug‘ilishini, shakllanishi va rivojlanishini xronologik ketma-ketlikda o‘rganishga asoslangan.
- Uning maqsadi real obyektlarni ularga tegishli bo‘lgan xossalardan xayolan maxrum qilish va gipotetik xossalar bilan to‘ldirishdar.
- Bunda tadqiqot obyekti mohiyatining barcha tomonlariga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy va eng muxim usullar ajratiladi
Ilmiy kuzatish metodi qanday talablarga javob berishi kerak:
(=) Oldindan ataylab maqsad qo‘yish.Rejalashtirish Maqsad yo‘lida vazifani yo‘naltirish, ya’ni obyektning eng ahamiyatli tomonlarini o‘rganish.Faollik, ya’ni ayni kerakli hodisalarni izlash.Muntazamlilik, ya’ni kuzatishni ma’lum bir tizim bo‘yicha olib borish.
- amaliy fanlar uchun asosiy metod xisoblanadi, ilmiy eksperimentda qo‘llaniladi.
- obyektning tug‘ilishini, shakllanishi va rivojlanishini xronologik ketma-ketlikda o‘rganishga asoslangan.
- . Hisoblashni amalga oshirish uchun farqni aniqlash, xar bir diskret obyektni ko‘ra bilish lozim.
Ideallashtirish deb nimaga aytiladi.
(=) amaliy jihatdan mavjud bo‘la olmaydigan obyektlarni fikran xayolda qurish jarayoniga aytiladi.Uning maqsadi real obyektlarni ularga tegishli bo‘lgan xossalardan xayolan maxrum qilish va gipotetik xossalar bilan to‘ldirishdar. Har qanday ideallashtirish faqat ma’lum bir chegarada amalga oshirilishi mumkin.
- Obyektning mohiyatini o‘rganish uchun gumanitar-nazariy taxlil va sintez ishlatiladi.
- Obyektning mohiyatiga chuqurroq kirib borishda esa tuzilmaviy-genetik taxlil va sintez qo‘l keladi.
- Bunda tadqiqot obyekti mohiyatining barcha tomonlariga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy va eng muxim usullar ajratiladi.
Bashorat deganda nimani tushunasiz.
(=) Ilmiy bilimning rivojlanishini obyektiv, teran har tomonlama analizdan o‘tkazishga asoslangan fanning kelajagi, ilmiy yoki texnikaviy kashfiyot haqidagi axboroti.
- fan-texnikadagi biron bir hodisaning rivojlanish istiqbollarini maxsus ilmiy o‘rganish.
- Ilmiy bilishning barcha shakllari, usullari va vositalaridan foydalanish.
Prognaz qilish deganda nimani tushunasiz.
(=) Biror bir hodisaning rivojlanish istiqbollarini maxsus ilmiy o‘rganish.
- ilmiy pronoz qiluvchi tadqiqotchilar tafakkurining o‘ziga xosligi, ularning ijodkor shaxs sifatidagi xususiyatlari yorqin namoyon bo‘ladi.
- ilmiy ijod jarayonida ilmiy bilish va prognoz qilish amalga oshiriladigan tizimlarning rivojlanish yo‘llari prinsipial xilma – xil bo‘lishini nazarda tutadi.
- kelajakda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan voqealar, xodisalarni oldindan aytib berishni o‘z ichiga oladi.
Fakt deganda nimani tushunasiz.
(=) obyektiv haqqoniy deb isbotlanadigan va mazmuni hamishi o‘zgarishsiz qoladigan hodisa haqidagi ilmiy bilimdir.
- ilmiy vazifalarni hal qilishda namuna sifatida olinadigan nazariy, metadologik va aksiologik ko‘rsatmalar tizimidir.
- Ilmiy bilimning muhim komponenti; bilish faoliyati jarayonida ma’lum bilimlar, normalar va ko‘rsatmalardan foydalanishga asoslangan fikrlash jarayonidir.
- ma’lum ifoda bilan bog‘liq, o‘zgaruvchilarni ma’lim bir tarzda o‘zgartirishda ifodani o‘zgarishsiz qoldiruvchi konsepsiya.
Asoslash mezoni deganda nimalarni bilasiz.
(=) Ilmiy bilimning muhim komponenti; bilish faoliyati jarayonida ma’lum bilimlar, normalar va ko‘rsatmalardan foydalanishga asoslangan fikrlash jarayonidir.
- ma’lum ifoda bilan bog‘liq, o‘zgaruvchilarni ma’lim bir tarzda o‘zgartirishda ifodani o‘zgarishsiz qoldiruvchi konsepsiya.
- obyektiv haqqoniy deb isbotlanadigan va mazmuni hamishi o‘zgarishsiz qoladigan hodisa haqidagi ilmiy bilimdir.
- ilmiy vazifalarni hal qilishda namuna sifatida olinadigan nazariy, metadologik va aksiologik ko‘rsatmalar tizimidir.
Paradigmani mazmunini ifodalang.
(=) ilmiy vazifalarni hal qilishda namuna sifatida olinadigan nazariy, metadologik va aksiologik ko‘rsatmalar tizimidir.
- obyektiv haqqoniy deb isbotlanadigan va mazmuni hamishi o‘zgarishsiz qoladigan hodisa haqidagi ilmiy bilimdir.
- ilmiy vazifalarni hal qilishda namuna sifatida olinadigan nazariy, metadologik va aksiologik ko‘rsatmalar tizimidir.
- Ilmiy bilimning muhim komponenti; bilish faoliyati jarayonida ma’lum bilimlar, normalar va ko‘rsatmalardan foydalanishga asoslangan fikrlash jarayonidir
Fan deganda nimani tushunasiz…
(=) bu rurvojlanuvchi, o‘sib boruvchi bilim tizimi, ijtimoiy ongning va kishilik sivilizatsiyasi ijodiy bunyodkorlik amaliyotining insonning o‘zini qurshagan olamni surunkali va chuqur o‘zlashtirishga, tabiiy va ijtimoiy voqelikning borliq qonuniyatlari to‘g‘risida aniq, chuqur, haqqoniy, axborot olish, bunday axborotnt o‘zlashtirish, saqlash, qayta ishlash va undan foydalanishga yo‘naltirilgan alohida shaklidir.
- bu ilmiy bilishni rivojlantirish, yangi ilmiy bilim olish va undan foydalanish, ilmiy bilimni yangi qonun va qonuniyatlar, yangi ilmiy prinsiplar va nazariyalar, inson faoliyatining har xil sohalaridagi amaliyotga faol chiqishlar bilan boyitish bilan bog‘liq bilish va bunyodkorlik faoliyatidir.
- Tadqiqot davomidagi ahamiyatli ma’lumotlar, magistrant tomonidan aniqlangan qonuniyatlar. - inson faoliyatining har xil sohalaridagi amaliyotga faol chiqishlar bilan boyitish bilan bog‘liq bilish va bunyodkorlik faoliyatidir.
Ilmiy ijod –
(=) bu ilmiy bilishni rivojlantirish, yangi ilmiy bilim olish va undan foydalanish, ilmiy bilimni yangi qonun va qonuniyatlar, yangi ilmiy prinsiplar va nazariyalar, inson faoliyatining har xil sohalaridagi amaliyotga faol chiqishlar bilan boyitish bilan bog‘liq bilish va bunyodkorlik faoliyatidir.
- inson faoliyatining har xil sohalaridagi amaliyotga faol chiqishlar bilan boyitish bilan bog‘liq bilish va bunyodkorlik faoliyatidir.
- yangilik yaratish bo‘yicha konstruktiv faoliyat
- Bilish faoliyatining yangi obyektiv bilimlar ishlab chiqishga yo‘naltirilgan alohida turi hisoblanadi.
Ilmiy eksperiment deganda nimani tushunasiz.
(=) maxsus ilmiy asbob – uskunalardan mazkur fanning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib ijodiy foydalanish jarayonidir.
- ijodning o‘ziga xos vositalaridan biri hisoblanadi.
- fikrlash jarayonini o‘rganilayotgan hodisalarning asosiy qonunlarini aks ettirish.
- aks ettirishning alohida shakli.
Nazariya...
(=) obyektiv voqelikning ayrim parchasining tuzilishi, mazmuni, faoliyati va rivojlanishini aks ettiruvchi konseptual, kategorial, mantiqiy bilim tizimidir.
- nazariy mavhumlashtirishning muhim shaklidir.
- aqliy mushohada yuritish orqali dalil isbotlarga tayanmaydigan yangi bilimlar olish.
- haqiqatni topish sa’nati.
Xotira –
(=) bizning o‘tmish haqida bilimimiz, subyektning tashqi olam va o‘zining ichki holati xaqidagi axborotlardan kelgusida o‘zining hayotiy faoliyatida faol, ijodiy foydalanish uchun ularni saqlab qolish va ifoda etish qobiliyatidir.
- nazariy mavhumlashtirishning muhim shaklidir.
- aqliy mushohada yuritish orqali dalil isbotlarga tayanmaydigan yangi bilimlar olish.
- haqiqatni topish sa’nati.
Ilmiy metod –
(=) bu ilmiy bilimni muttasil o‘stirishga yo‘naltirilgan inson bilishining obyektiv jarayonlari, qonunlari va tendensiyalarini aks ettiradigan ilmiy bilimdir.
- ilmiy bilishning har xil usullaridan yangi ilmiy bilim olish vositasi sifatida foydalanish tushuniladi.
- tadkikotchilik faoliyatini yuritishga kobiliyatli bitiruvchilarni tayyorlashdir.
- Fan metodologiyasining maqsadi yangi bilim olish, uni o‘stirish uchun zarur ilmiy ijod negizi, prinsiplarini ishlab chiqishdan iborat.
O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni.qachon qabul qilingan.
(= ) O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni 1997 yil 29 avgustda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarori asosida qabul qilingan.
- O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni 1996 yil 29 avgustda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarori asosida qabul qilingan.
- O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni 1998 yil 29 avgustda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarori asosida qabul qilingan.
- O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni 1995 yil 29 avgustda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarori asosida qabul qilingan.
Prognaz kilish –
(=) biron bir xodisaning rivojlanish istikbollarini maxsus ilmiy urganish tushuniladi. - Utmish yo bugungi kunning vokea – xodisalari xakidagi ma’lumotlardan iborat oddiy bilimlardan farkli ularok, ilmiy bashorat kelajakda sodir bulishi va kashf etilishi mumkin bulgan narsalar xakidagi axborotlarni ifoda etadi.
- Utmish yo bugungi kunning vokea – xodisalari xakidagi ma’lumotlardan iborat oddiy bilimlardan farkli ularok, ilmiy bashorat kelajakda sodir bulishi va kashf etilishi mumkin bulgan narsalar xakidagi axborotlarni ifoda etadi.
- tadqiqotchining hisob – kitobda yo‘l qo‘ygan kamchiliklarini ko‘ra bilish ularning qaytarilmasligi kafolatidir.

Metod –
(=) bu bilimga erishish usuli, olimning ma’lum tarzda tartibga solingan, ongli va izchil faoliyatidir.

- bu fanda foydalaniladigan bilish vositalari, usullarining majmui, shuningdek fanning ijodiy bilish va amaliy o‘zgartirish faoliyatini tashkil etish vositalari, shart – sharoitlari va prinsiplarini o‘rganuvchi ilmiy – falsafiy bilim soxasidir.
- fanning ijodiy bilish va amaliy o‘zgartirish faoliyatini tashkil etish vositalari, shart – sharoitlari va prinsiplarini o‘rganuvchi ilmiy – falsafiy bilim soxasidir.
- Ilmiy ijod metadologiyasi olim shaxsining yangi bilim olish va uni amalda qullash soxasidagi ijodiy saloxiyatini ochib beradi va analizdan o‘tkazadi.

Fan shtabi –

(=) o‘nlab ilmiy tadqiqot muassasalarini birlashtirgan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi.
- kelajakda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan voqealar, xodisalarni oldindan aytib berishni o‘z ichiga oladi.
- bu fanning ijodiy, prognostik imkoniyatlarining ko‘rinishlaridir.
- keng kamrovdagi bilim va tushunchaga egaligini shu soxaning nazariyasi va metodikasini yaxshi egallaganligini

Dalil deb nimaga aytiladi.

(=) haqiqatni tasdiqlovchi, inkor etib bo‘lmaydigan narsa va hodisalar haqidagi bilimlar majmuasiga aytiladi.
- Ilmiy dalil va boshqalar
- bu fanning ijodiy, prognostik imkoniyatlarining ko‘rinishlaridir
- bu bilimga erishish usuli, olimning ma’lum tarzda tartibga solingan, ongli va izchil faoliyatidir

Dalilning turlariri toping:

(=) Haqiqiy dalil; Yolg‘on dalil; To‘liq dalil; To‘liq bo‘lmagan dalil; Taxminiy dalil; Isbotlanmaydigan dalil; Isbotlangan dalil; Ilmiy dalil va boshqalar.
- Haqiqiy dalil; Yolg‘on dalil; To‘liq dalil;
- To‘liq bo‘lmagan dalil; Taxminiy dalil;
- Isbotlanmaydigan dalil; Isbotlangan dalil; Ilmiy dalil va boshqalar.

Magistraturaning bosh maksadi –

(=) bu oliy o‘quv yurtlarining ilmiy tadkikotchilik faoliyatini yuritishga (aspirantura, adyunkturaga ukishga kirish yoki talabgor sifatida dissertatsiya tadkikotini bajarishga) kobiliyatli bitiruvchilarni tayyorlashdir.
- tadkikot vazifalarini ifodalash;
- tadkikot rejasini tuzish;
- axborot texnologiyalarini jalb kilgan xolda bibliografik ishlarni bajarish;

Bilishning vazifasi va maqsadi nimalardan iborat.

(=) xaqiqatning tagiga yetishdan, turli xodisalarni o‘rganish yo‘li bilan ularning moxiyatini, teran barqaror va muxim tomonlari va jixatlarini tushunib yetishdan iborat.
-. Bunda subyekt (tadqiqotchi) obyektning tuzilishi va rivojlanishiga aralashmaydi.
-U tadqiqot obyekti mavjud bo‘lgan sharoitlarni o‘zgartirmaydi.
- Isbotlangan dalil

Ilmiy bilimda yoki ilmiy tadqiqotda dalilning vazifalari:

-. Oldingi bilimlar asosida yangi bilimlarni hosil qilish;
(=) Oldingi bilimlar asosida yangi bilimlarni hosil qilish; Narsa va hodisalar taraqqiyotini to‘g‘ri aks ettirish; Obyektlarning faoliyatini to‘g‘ri tavsiflash uchun asos shart ekanligini hisobga olish; Obyektiv voqelikni to‘g‘ri tushuntirishdagi ishtirokini e’tirof etish va boshqalar.
- Narsa va hodisalar taraqqiyotini to‘g‘ri aks ettirish; Obyektlarning faoliyatini to‘g‘ri tavsiflash.
- Obyektiv voqeilikni to‘g‘ri tushuntirishdagi ishtirokini e’tirof etish va boshqalar

Ilmiy bilish tizimida faktlar qanday funksiyalarni bajaradi:

(=)-tavsiflash; tushuntirish; asoslash;tushunish;-bashorat qilish.
- Ilmiy bilim, ilmiy ijod.
- Ilmiy tadqiqot tizimida faktlarni olish va topish
- maxsus tashkil etilgan ilmiy tadqiqot faoliyati, ilmiy bilishning xar xil metodlaridan ongli va ijodiy foyd

Ilmiy tadkikotning maksadi kuyidagi extiyojlarga javob beradigan nazariyani kurishdan iborat:

(=) 1) faktlarni taxlil etish, tasniflash, bir tizimga solish.2) real olamning anik faktlarini talkin kilish va anglab olish. 3) yangi natijalarni oldindan aytib berish va xodisalar rivojini bashorat kilish.
- Ilmiy faktlar o‘rganish, analizdan o‘tkazish.
- bu nutkiy faoliyatning murakkab turi.
- mavjud ma’noning eng kup xajmini uzlashtirish.

Ilmiy bilishning nazariy pog‘onasi.

(=) Ilmiy bilishning nazariy darajasi emperik bilish darajasi bilan dialektik o‘zaro bog‘lanishda bo‘lib, u nisbiy mustaqillikka va faqat o‘ziga tegishli bo‘lgan bilish vositalariga egadir.
- O‘zining umumiyligi bilan ilmiy bilimlar nafaqat ochilgan va kuzatilayotgan xodisalarga, balki hali ochilmagan va kuzatilmagan xodisalarga xam tegishlidir.
- Agar alohida olingan emperik dalillar emperik bilimlarni yig‘indisini o‘zgartirmagan xolda ham qabul qilinishi. D) Nazariy bilim borliq haqida emperik bilimga qaraganda ko‘proq tasvirni bera oladi.
Nazariy tadqiqot nechta bosqichdan iborat
(=) 3ta
- 5ta
- 9ta.
- 4 ta..
Ilmiy nazariya deb nimaga aytiladi.
(=) Ilmiy nazariya deb nazariy bilimlarni tashkil qilishning eng yuqori shakliga aytiladi.
- mutlaq xususiy xarakterga ega bo‘lgan emperik bilimlardan dunyoni ilmiy tasvirining umumiy elementlariga o‘tish va shu tariqa boshlang‘ich emperik bilimlarni tushuntirib beruvchi nazariyani qurish uchun asos bo‘ladigan jarayonga aytiladi.
- fanning ma’lum rivojlanish bosqichida boshlang‘ich falsafiy g‘oyalardan dunyoni ancha konkret ilmiy tasviriga o‘tish va shu tariqa uning konkret elementlari yordamida nazariyani qurish demakdir.d) nazariyaning asosiy mazmunini ochib beradigan tushunchalardan
- obyektiv borliq tasviri bilan insonlar oldida turgan amaliy vazifalarni birlashtiruvchi g‘oyadan tashkil topadi.
Nazariy va amaliy faoliyatni shakllantirish va tashkil etishning usul va tamoyillari tizimi,bu...
(=) ijodiѐt
- fan;
- metodologiya;
- falsafa;

Sifat jixatdan yangi moddiy va ma’naviy kadriyatlarning bunyodkori bo‘lgan inson faoliyati jarayoni, bu...

(=) ijodiѐt;
- fan;
- metodologiya;
- falsafa;

Yangi bilimlarni yaratuvchi nazariylashgan bilimlar tizimi bu...

(=)fan;
- metodologiya;
- ijodiyot;
- falsafa;

Fan va ijodiyotning munosabati qanday?

(=) metodologik;
- aksiologik;
- dialektik;
-ontologik
Falsafaning ilmiy ijoddagi asosiy vazifasi kanday?
(=) dunѐkarashlik

-ontologik;

- gnoseologik;
-evristik;

Kim birinchi bulib dialektikani bilish usuli sifatidagi goyani ilgari surdi?

(=) Sokrat;
- Platon;
- Aristotel;
- Lukretsiy Kar;

Antik davr mutafakkirlaridan kim ilmiy bilish asoslarining ijodiy rivojiga eng ko‘p hissa qushdi?

(=) Aristotel;
- Fales;
- Geroklit;
-Epikur;

Falsafada ijodiy jarayon realligining muayyan modelini ishlab chiqishda qaysi aspekti o‘z ifodasini topgan?

(=) metodologik;
- gnoseologik;
- ontologik;
- dunѐkarashlik;

Olamning atomistik tuzilishini ijodiy tafakkurning namunasi sifatidagi g‘oyaning dastlabki yaratuvchilari;

(=) Platon va Aristotel;
- Anaksimandr va Anaksimen;
- Levkipp va Demokrit;
- Parmenid va Zenon;

Falsafiy akspektda ijodiy tasavvur etish, bu...

(=) voqelikni haqqoniy in’ikos etish jarayoni;
- eski asosida yangi namunalar yaratish qobiliyati;
- vokelikdan olingan namunalarning shakllanishi;
- natijalarga erishilganda qadar, ularni ideal tarzda tasavvur etish.

Metod,bu...

(=) falsafiy va ilmiy bilish usuli;

- predmetlarning ma’lum tomonlari, aloqalari va funksiyalarini qayta ishlab chiquvchi fan sohasi.

- narsa va hodisalarning moxiyatini nazariy va amaliy taxlil etish usuli;
- tafakkurning muayyan usuli;

O‘rta Osiѐlik mutafakirlardan qaysi biri falsafaga yo‘l tabiiy fanlar orqali debhisoblagan?

(=) Al-Beruniy;
- Al-Farg‘oniy;
- Al-Rushd;
- Al-Kindiy;
O‘rta Osiyolik buyuk mutafakkirlardan qaysi biri ilmiy ijodda tabobat amaliyoti, adabiyot va sa’natni qo‘shib olib borgan?
(=) IbnSino
- Al-Farobiy;
- Al-Beruniy;
- IbnRushd;
Tabiat,ijtimoiy voqelik va inson haqidagi bilimlar sintezi majmui nima?
(=) olamning tabiiy-ilmiy manzarasi;

-olamning ijtimoiy-tarixiy manzarasi;

- olamning tarixiy manzarasi;
- dunѐning umuiy manzarasi;
Struktura nima?
(=) tizimdagi unsurlarning o‘zaro doimiy birligi;
- tizimning tuzilishi va ichki shakllanishi;
- real mavjud obyekt va tizimlarning barcha atributlari;
- narsa va obyektlarning o‘zaro umumiy birligi;
Insonning ijodiy faoliyati qanday asosiy tamoyillari bilan belgilanadi?
(=) bilish tamoyillari bilan;
- anglanilmagan tamoyillari bilan;
- obrazli idrok etish bilan;
- barcha qayd etilganlar bilan;
Anglanganlik ilmiy ijodda muayayn ahamiyatga egami?
(=) ahamiyatga ega;
- ahamiyatga ega emas;
- u faqat ishtirok etadi;
- aks ta’sir ko‘rsatadi;
”Ong usti” tushunchasini kim birinchi bo‘lib shakllantirgan?
(=)Freyd;
- Stanislavskiy;
- Fromm;
- Vernadskiy;
Insonning madaniy saviya darajasi nima bilan aniqlanadi?
(=) dunѐqarash darajasi bilan;
- ma’lumot darajasibilan;
- tarixiy merosi darajasi bilan;
- barcha qayd etilganlar bilan;
Ijodiy faoliyatni rivojlantirishning asosiy shartlaridan birini toping va ko‘rsating?

(=) ijodiy jaraѐnni formallashtirish;

- bilish metodining eng yangi usullarini qo‘llash;

- bilishning usul va vositalaridan unumli foydalanish;

- ijodiy jaraѐnning siklik xarakteri.
Ijodiy jarayoning barqaror va samarasiz bo‘lishining sababi nimada?
(=) yetarli malaka va bilimning yo‘qligi;
- tajriba va ijodiy imkoniyatning yo‘qligi;
- psixologik - ruxiy muhitning nosog‘lomligi;
- barcha qayd etilganlari;
Ijodiy fenomen nima bilan doimo bog‘liq?
(=) kutilgan yakuniy natija bilan;
- yakuniy natijaning noaniqligi, ko‘rinmasligi, kuzatilmasligi bilan;
- oddiy qiziqish bilan;
- o‘z bilimini ko‘rsatish istagi bilan;
Ijodiy jarayonda qayd etilgan usullardan qaysi biri foydali?
(=) analiz;
- sintez;
- modellashtirish;
- kuzatish;

Ijodiy jarayondagi tasavvur qilish bu...

(=) o‘tmish asosida kelajakni ko‘rish qobiliyati;
- xali voqelikka aylanmagan yangi haѐliy namunalarni yaratish;
- voqelikni haqqoniy aks ettirish jaraѐni;
- faoliyat natijalari haqiqatda amalga oshguncha qadar, ular haqida ideal tassavurga ega bo‘lish.

Izchil va aniq fanlar yuritish, o‘z fikrini to‘g‘ri shakllantirish,narsalar mantig‘ini tushunchalar mantig‘ida aynan ifodalash, qobiliyati bu...

(=)aqliy xulosa.
- idrok;
- aql;
- mushohada;

Oddiy kundalik, haѐtiy fikr yuritish,bu...

(=) fikrlash (baholash)mushohada;
- aql;

- fikrlash;

- isbot dalil.
Fan bilishning boshqa shakllariga nisbatan ko‘proq nimaga yo‘naltirilgan?
(=) yana yangi bilimlarni yaratish, amalga oshirishga;

ilmiy me’zonlarning turli darajasini farqlash, aniqlash, belgilashga;

qat’iy shahodatlikni shakllantirishga;
- amaliѐtda o‘zini tatbiq etilishiga;
Ijodiy- jarayonning muhim natija ko‘rsatkichi,nima?

(=) namunalar nazarati, amaliѐtdagi tekshiruv;

- tadqiqotda subyektiv xolatlarni bartaraf etish;
- uzluksiz o‘z-o‘zini yangilash jaraѐni;

- hamma javoblar to‘g‘ri.

Ilmiy bilimning eng ko‘p rivojlangan shakli,bu...
(=) nazariya
- gipoteza;
- sistema (tizim);

- muammo.

Alohida ishonchli tasdiqlangan bilimlarning yagona bir tizimga birlashishi nima deb nomlanadi?

(=) sistematik funksiya (amal);

- izohlovchi (tushuntiruvchi) funksiya;
- metodologik funksiya;
- bashorat etuvchi funksiya;
Nazariyaning asosiy elementlaridan kaysinisi urganilayotgan obyektdagi xususiyat va alokadorligini yaxlitligi sifatidagi zamonaviy metodologiyani abstrakt modeli sifatida karaladi?
(=) dunѐqarashga asoslangan asosni;
- dastlabki asosni;
- mantikiy asosni;
- ontologik asosni;
Ijodiy jarayonda ilmiylikning mezoni nima?
(=) nazariy xulosalar;
- ilmiy ma’lumotlar;
- ilmiy muammo yechilishdagi ishonch;
- amaliѐt.
Determenizm,bu...
(=) borliqdagi hodisa jaraѐnlarning shartliligini belgilovchi ta’limot
- isbotsiz haqiqat sifatida qabul qilinadigan fikr;

- hodisa va jaraѐnlarning farqlarini belgilovchi termin;

- falsafadagi turli yo‘nalishlar majmuasining umumiy ifodasi.
Ssiyentizm – qanday ta’limot?

(=) anglab yetishda ratsional asosni absolyutlashtiruvchi;

- anglab yetishda subyektiv ongni absolyutlashtiruvchi;
- narsaning ko‘p xil o‘zgaruvchanligini absolyutlashtiruvchi;
- bilishda fanning rolini absolyutlashtiruvchi.
Ijodiy jarayonning asosi va maqsadi nimada?
(=) haqiqatni anglash;
- asosli natijalarga erishish;
- amaliѐt;
- tabiiy va ijtimoiy jaraѐnlarini ilmiy tushuntirish.

Fan ma’naviy ishlab chiqarish va ijtimoiy muassasa sifatida qachon shakllangan?

(=) e.a. VI-V asrlarda qadimgi Yunonistonda;
- IX-XII asrlarda Markaziy Osiѐda;
- XVII-XVIII asrlarda Yevropada;
- XIX-XX asr boshlarida fanning yuksalishi shakllanish davrda;

Ilmiy ijod mohiyatini ifodalovchi “kuch bilimda” aforizmi kimga taaluqli?

(=) ristotelga;
- Farobiyga;
- Kopernikka;
- F.Bekonga.

«Fan mavjud hodisa sifatida, insonning o‘zi kabi noosfera bilan uzviy yaqinlik va munosabatdadir» degan fikr kimga taaluqli?

(=) A.Eynshteynga;
- V.Vernadskiyga;
- M.Bernga;
- V.Geyzenbergga.

Ijtimoiy ong shakllaridan qaysi biri voqelikni abstrakt tushunchalar orkali aks ettiradi?

(=) fan.
- san’at;
- axloq; v)din;
- fan.

Fanning keltirib chiqaruvchi omillar nima?

(=)falsafa;
- fan ibtidosi;
- Din;
- Soxta fan.

Nazariy metodologik va ilmiy ko‘rsatmalarning bir butunligi,bu...

(=)paradigma;
- antissenteizm;
- pozitivizm;
- tizim (sistema).

Gegel fikricha bilishning xaqqoniy usuli nima?

(=) metafizika;
- germenevtika;
- dialektika;

- struktural-funksional metod.

Tafakkurning obyektiv usuli ustunlik kiluvchi, subyektiv sharoitlardan ka’tiy nazar vokea va xodisalarni tadkik etuvchi fan,bu...
(=) analitik fan;
- noklassik fan;
- postklassik fan;
- klassik fan.

Kim «Fanning uzi – falsafa» deb, pozitivizmni ijobiy falsafa xakidagi ta’limotdir degan?

(=) I.Kant;
- G.Gegel;
- O.Kant;
- I.Nyuton;

Ilmiy bilimning barcha soxalariga taraqqiyot goyasini tadbik etish nimani anglatadi?

(=) fanning nazariylashishini;

- fanning matematiklashishini;

- fanning obyektivlashishini;
- fanning dialektiklashishini.

Ijodiy jaraѐnda kanday metodma’qulrok?

(=) umumilmiy metod
- metafizik;
- dialektika;
- kisman ilmiy metod.

Nazariy bilishning kaysi shakli isbotlanishi zarur bulgan taxminni kuzda tutadi?

(=) gipoteza;
- muammo;
- nazariya;
- ilmiy xulosa.
Bilishning moxiyati, konuniyatlari va shakllari haqida ta’limot,bu...

(=) bilish nazariyasi;

- gnoseologiya;

- barcha kayd etilganlar;

- epistemalogiya;

Tarkibiy – funksional analiz nimadaniborat?

(=) ijtimoiy xodisalarni taxlil etuvchi tamoyillardan bo‘lib unda tizimning har bir elementi o‘zining aniq vazifasiga ega;

- murakkab tizim va obyektlarning tadqiqot va tashkil etish usullari birligi;

- matematikaning bulimlaridanbiri;
- tarkibiy jihatdan yakin obyektlarning uzaro alokalari natijalari xosilasi.

Ilgari aniqlangan bilimlar orqali yangisini keltiribchikaradigan tafakkur shakli,bu...

(=) tushuncha;
- hukm;
- xulosa;
- intuitsiya.

Tafakkurda kanday bilish to‘laroq va aynan o‘z ifodasinitopadi?

(=)ratsional;
- xissiy;
- empirik;
- evristik.
Fanning muxim kursatkichi nimada uz ifodasini topadi?
(=) tadkikotda subyektiv xolatlarni bartarafetish;
- uzluksiz yangilanish jaraѐni;
- tajribadatasdiklanish;
- barcha javoblar tugri.

Ilmiy bilishning eng rivojlangan shakli,bu...

(=)nazariya;
- gipoteza;
- maummo;
- tizim.

Borliqdagi narsa va xodisalarning obyektiv, takrorlanuvchi, muxim, barkaror alokalarini ochib beruvchi falsafiy tushuncha nimani bildiradi?

(=) falsafa kategoriyalari;
- ilmiy nazariyalar;
- mantikiy alokalar;
- konun.

Aloxida anik bilimlarning yagona bir butun tizimga birlashishi nima deb ataladi?

(=) tizimli funksiya.
- izoxlovchi (tushuntiruvchi) funksiya;

- metodologik funksiya;

- muddatdan oldin aytuvchi, bashorat kiluvchi funksiya;
Ilmiy bilishning xaqqoniyligini belgilab beruvchi mezon nima?
(=) nazariyxulosalar;
- tadkikotning to‘g‘riligiga ishonch;
- mantik;
- amaliѐt.

Fakt tabiatidagi ikki asosiy tendensiya,bu...

a) ratsionalizm vasensualizm;

b) analiz va sintez;

v) faktualizm va nazariylashuv; g) ssenteizm va antissentizm.

Biron bir narsaning kelajagi xakidagi asoslangan taxmin,bu...

(=) prognoz (bashorat);
- oldindan payqash;
- oldindan kura bilish.
- oldindanaytish;

Kandaydir xodisaning kelajagi xakida taxminan fikrlash,bu...

(=) bashorat etish;
- prognoz;
- oldindan payqash;
- oldindan kura bilish.

Ekstrapolyatsiyaning uzida namoѐn bulishjixatlari...

(=) dalilni tasdiklash darajasinibaxolaydi;
- belgili formalizmda mazmunli bilimni ifodalaydi;
- ilmiy abstraksiyaning shakllanish metodini;

- bevosita bilishning imkoniyatlari usulini.

Metodologik bilimning kup boskichli konsepsiyasi nimanibildiradi?
(=) bilishdagi obyekt va subyekt urtasidagi chegara o‘ta shartlilashib borishini;

- ilmiy bilishning usullari umumlik va kullanish darajasiga kura guruxlashishini;

- olamni bilish notirik tabiatni bilish metodi va tirik tabiatni urganish metodi kabi guruhlarga bo‘linishini;

- bilishda eng avval amaliy faoliyat metodini ajratish zarurligini.

Bilish jaraѐnida «yumshok» tamoyillar tizimi, usullarining umumiy va universal xarakterda ekanligi,bu...

(=) falsafiy metodlar;

- kisman ilmiy metodlar;
- fan metodlari;
- tadkikotda fanlar aro metodlar.

Fanning biron bir soxasida ko‘llaniladigan usul bilish tamoyillari tadkikot jaraѐnlarining umumiy birligi,bu...

(=) falsafiy metodlar;
- kisman ilmiy metodlar;
- ukuv fanlaridagi metodlar;
- ukuv fanlari aro tadkikot metodlar.

Biron bir fan soxasiga kiruvchi ukuv fanida kullanuvchi usullartizimi, bu...

(=) ukuv fanlari metodlari
- falsafiy metodlar;
- kisman ilmiy metodlar;;
- ukuv fanlari aro tadkikot metodlari.

O‘quv fanlari o‘rtasida tizimli integratsion usullarning umumiybirligi, bu...

(=) o‘quv fanlari aro tadqiqot metodlari;
- qisman ilmiy metodlar;

- umumilmiy metodlar;

- falsafiy metodlar.

Ilmiy bilishda falsafaning rolini aniklang.

(=) tadkikotchini bilish jaraѐnining umumiy konuniyatlari bilan kurollantiradi;

- olimga bilish jaraѐnining moxiyati xamda gnoseologik yunalishlar beradi;

- bir butun xolda bilishning konuniyatlari shakl va tamoyillarini ochib beradi;
- barcha javoblar to‘g‘ri.

Eksperimentning asosiy turlari kaysilar?

(=) tabiiy va xaѐliy;
- xissiy va ratsional;
- umumiy va xususiy;
- tasviriy va izoxli.

Gipoteza ilmiy nazariya taraqqiѐtining metodi sifatida nimani anglatadi?

(=) ongli va ongsiz ijodiy jaraѐnning aloka faktorini;
- tafakkur natijalarining aniq tushuncha, tasdiqdagi in’ikosini;
- zaruriy, eksperimental tekshirishlarini talab qiluvchi ilmiy bilish shakllarini;
- biror narsani isbotlashga yunaltirilgan tarixiy uzgarmas inkor tizimi;

Ijodiy jaraѐndagi eng taraqqiy etgan bilim shakli,bu...

(=) nazariya
- gipoteza;
- amaliѐt;
- eksperiment; g) nazariya.

Ma’lumotni saqlash, qayta ishlash va uzatish haqidagi xabar,bu...

(=)Arxiv ma’lumotlari
- axborot;
- uzatiluvchi signallar.
- baѐnnoma

Kuzatish metodi –nechai xil

(=) 2
-3
-6
-9
;
«Pedagogika» atamasi grekcha ( pais, paidos -…agogos-….) ….. degan ma’noni bildiradi:
(=) « bola» va « yetaklamoq»
-. «o‘quvchi» va «o‘qitish»
- «tarbiyalanuvchi» va . « bola» va « kuzatish»
- « bola» va « rag‘batlantirish»
Pedagogika fanining asosiy kategoriya – tushunchalari qatoriga kiradi:
(=) ta’lim
- rag‘batlantirish
- jazolash
- ishontirish
Pedagogika fanining predmeti:
(=) o‘quvchilarga berilayotgan ta’lim – tarbiya nazariyasi va amaliyoti
- kurgazmali vositalar
- pedagogik texnologiyalar
- ta’lim shakllari
Pedagogika fanining ilmiy – tadqiqot usullaridan biri:
(=) bolalar ijodini o‘rganish
- bolalarni tarbiyalash
- bolalarning bilim darajasini baholash
- bolalarni rag‘batlantirish
Pedagogika fanining ilmiy – tadqiqot usullaridan biri:
(=) suhbat
- ishontirish
- rag‘batlantirish
- hikoya
Pedagogika fanining ilmiy – tadqiqot usullaridan biri:
(=) test
- ishontirish
- rag‘batlantirish
- hikoya
O‘z – o‘zini tarbiyalash usullaridan biri:
(=) o‘z – o‘zini baholash
- o‘z – o‘zini kuzatish
- o‘z – o‘zini anglash
- o‘z – o‘zini qullab – quvvatlash
Bir necha bilim va ta’lim sohalar bo‘yicha oliy va oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim dasturlarini amalga oshiradi.
- Universitet
(=) Akademiya
- Institut
- Maktab
Kadrlar tayyorlash milliy dasturining nechta boskichi bor ?
(=) 3
- 4
- 5
- 2

……………………….. mutaxassisliklar yo‘nalishi bo‘yicha fundamental va amaliy bilim beradigan, ta’lim olish muddati kamida to‘rt yil davom etadigan tayanch oliy ta’lim.

- Magistratura
(= )Bakalavriyat
-Malaka oshirish
- Daktarantura
…………………. aniq mutaxassislik bo‘yicha fundamental va amaliy bilim beradigan, bakalavriyat negizida ta’lim muaddati kamida ikki yil davom etadigan oliy ta’lim.
(=) Magistratura
- Bakalavriyat
- Malaka oshirish
- Daktarantura
Oliy ta’lim muassasalariga kirmaydiganini toping .
- Universitet
- Akademiya
- Institut
(=) Litsey
Uzbekistonda uzluksiz ta’limni nechta turi bor ?
- 6
(=) 7
- 4
- 5
Uzluksiz ta’limga kirmaydi .
- maktabgacha ta’lim;
-umumiy o‘rta ta’lim;
-o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi;
(=) Ustoz shogirdlik
Kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlariga kirmaydi
- fan
- ukuv dasturlar
(=) letsinziya berish
- ukuv darsliklari
Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim
(=) Magistratura
- Bakalavriyat
- Malaka oshirish
- Aspirantura
……………. asosiy e’tibor mutaxassislarning kasb bilimlari va ko‘nikmalarini yangilash hamda chuqurlashtirishga qaratiladi.
(=) Magistratura
- Bakalavriyat
- Malaka oshirish
- Aspirantura
Kadrlar tayyorlash milliy modeli nima?
(=) yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlarni tayyorlash Milliy tizimi» mohiyatini aks ettiruvchi andoza, loyiha hisoblanadi.
- ishlab chiqarish va ijtimoiy munosabatlarni ham o‘z ichiga oladi.
- 1. Shaxs kadrlar tayyorlash tizimining bosh subyekti va obyekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarning iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchidir.
- O‘z-o‘zini anglash tuyg‘usiga ega bo‘lish, ta’lim sohasidagi xizmatlardan to‘laqonli, samarali foydalana olish

Uzluksiz ta’limni tashkil etish muayyan tamoyillarga asoslanadi.

A) ta’limning demokratlashuvi;
V)ta’limning insonparvarlashuvi;
S)ta’limning ijtimoiylashuvi;
D )talimni noustuvorligi
Umumiy o‘rta ta’lim …………. ta’limni ham qamrab oladi.
(=) maktabgacha
- boshlangich
- boxcha
- Akademiya
O‘zbekistonning ilk «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni kachon qabul qilindi ?
(=) 1992
- 1995
- 1993
- 1994