Ilmiy tadqiqot metodlari haqida ma'lumot

Ilmiy tadqiqotlar namunalari

1. 
   Argentina kardiogen shokning milliy reestri
   

Mualliflar. Yanina B. Kastillo Kosta, Mauro J. Garsiya Aurelio, Vektor M. Mauro, Rikardo Vilyaral, Alfredo C. Piombo, Stella M. Makin, Frantsisko Mansilya, Ruben Kevorkyan, Horasio M. Zilbersztejn, Xuan A. Galyardi.
Natijalar: o'rtacha yoshi 66 (58-76,5) yil bo'lgan 165 bemor kiritildi; 65% erkaklar edi. 75% hollarda ST segmentining ko'tarilishi bilan o'tkir koronar sindrom mavjud edi. 8,5% mexanik asoratlar va 6,7% o'ng qorincha tutilishi bilan bog'liq. 56% qabul paytida kardiogen shokni ko'rsatdi. 95% inotroplar, 78% mexanik shamollatish, 44% Swan-Ganz kateter va 37% aorta ichidagi balon pompasi. ST segmentining ko'tarilishining 84% o'tkir koronar sindromlar (104/124 bemor) qayta tiklandi. Semptomlar paydo bo'lishidan to qabulgacha bo'lgan o'rtacha vaqt 240 minutni tashkil etdi (132-720). 80% ga birlamchi angioplastika qilingan. Umumiy kasalxonada o'lim 54% ni tashkil etdi, ST segmenti ko'tarilgan yoki bo'lmagan o'tkir koronar sindromlar o'rtasida farq yo'q edi. Xuddi shunday, ST segmenti ko'tarilgan yoki bo'lmagan holda o'tkir koronar sindromlar o'rtasida hodisalar chastotasi va protseduralardan foydalanish bo'yicha farq yo'q edi.
Argentinadagi kardiogen shokning xususiyatlari dunyoning boshqa qismlaridagi populyatsiyalardan unchalik farq qilmaydi. Mavjud davolash strategiyalaridan foydalanishga qaramay, kasallik va o'lim darajasi yuqori.
Tarbiyalashga oid ish tajribalarini o'rganmay va umumlash-
tirmay, pedagogik jarayonni chuqur tadqiq qilmay turib,
metodikani rivojlantirib bo'lmaydi. Hozirgi ta'lim-tarbiya pedago-
gikani ilmiy bilishning umumiy metodi bilan uzviy, ammo boshqa
har qanday fan kabi pedagogika fanining ham o'ziga hos xususini
tadqiqot metodlari mavjud.
Ilmiy tadqiqot metodlari — bu qonuniy bog'lanishlarni, munoii
sabatlarni, aloqalarni o'rnatish va ilmiy nazariyalarni tuzish
maqsadida ilmiy axborotlarni olish usullaridir. Kuzatish, tajriba,
bog'cha hujjatlari bilan tanishish, o'rganish, bolalarning ishlarini
o'rganish, suhbat va so'rovnomalar o'tkazish ilmiy pedagogik
tadqiqot metodlari jumlasiga kiradL,So'nggi_vvi(atlajdaj»iatcaiiatik
va kibernetik metodlardan, shuninpil
dan foydalanish qayd qilinmoqdalpfen*
Kuzatish metodi — odatdagf |flproitaakuzatlsn nanjalarini
tegishlicha qayd qilish bilan pedagogf| jarayonni bevosita maqsadga
yo'naltirilgan holda idrok qilishdan iborat. Kuzatish metodidan
o'quv-tarbiya ishining u yoki bu sohasidagi ishning qanday borayot-
ganini o'rganish uchun foydalaniladi, bu metod pedagog-tarbiyachi
va bolalarning faoliyatlari haqida majbur qilinmagan tabiiy
shar^da aniq material to'plash imkonini beradi.
I&zatish aniq maqsadni ko'zlangan reja asosida uzoq yoki
yaqijj||f9qt oralig'ida davom etadi. Kuzatishning borishi, dalillar,
sodir bo'layotgan voqealar, bolalarning matemetik tushunchalarn^
o'zlashtirish tasawurlari kuzatish kundaligiga qayd qilib boriladi.
Kuzatish tutash yoki tanlama bo'lishi mumkin. Tutash kuzat>
, tishda kengroq olingan hodisa (masalan, matematika mashg'ulot-
larida bolalarning bilish faoliyatlari), tanlama kuzatishda kichik-
kichik hajmdagi hodisalar (masalan, matematika mashg'ulotlarida
bolalarning mustaqil ishlari) kuzatiladi. Kundalik yuritish kuzatish-
larni qayd qilishning eng sodda metodidir. Ammo kuzatishlarni
qayd qilishning eng ishonchli metodi texnik vositalar, videomag-
nitafon, foto va kinos'yomkadan, teleekrandan foydalanishdir.
Foydalaniladigan kuzatish metodlaridan bin tie'or pedagogik
tajribani o'rganish va ujnumlashtirishdan iborat.
^!S^iEksperiment — bu ham kuzatish bo'lib, maxsu&jlashkil qitifl|san
tUqiqotchi tomonidan nazorat qilib turiladigan va muntazam
ravishda o'zgartirib turiladigan sharoitda o'tkaziladi. Pedagogik
eksperiment mashg'ulot jarayonida kasbiy qiziqishlarni tarbiyalash-
ning u yoki bu usulini, ko'rsatma -qo'llanmalarning samarador-
ligini tadqiq qilishda qo'llaniladi.
Tadqiqotchi eksperiment o'tkazishdan oldin tadqiq qilinishi
kerak bo'lgan masalalarni aniq ifodalab olishi, bunday masalalarni
hal qilinishi amaliyotda va pedagogika fani uchun ahamiyatga ega
bo'lishi kerak. Bolalar tasavvurlarini rivojlantirishga oid material
to'plash yo'llarini belgilash imkonini beradi, tadqSprtchining aniq
materialda chalkashib ketishiga yo'l qo'ymaydi. 'ifttnubut-
Eksperiment natijalarini tahlil qilish taqqoslash^t!Bletodi bilan
o'tkaziladi, buning uchun ikki yoki bir necha guruhlar tuziladi,
bu guruhlarga olingan bolalar tarkibi bo'yicha tayyorgarlik darajalari
va boshqa ko'rsatkichlar bo'yicha imkoni boricha bir xilda bo'lishi
kerak. Tadqiqotchi tomonidan maxsus ishlab chiqilgan eksperimen-
tal material bo'yicha ish bajariladi. Taqqoslash uchun nazorat
guruhlari tanlanadi, bu guruhlardagi bolalar tarkibi, ularning
elementar matematik bilim darajalari bo'yicha taxminan eksperi-
mental guruhlarga teng kuchli bo'lishi kerak, bu guruhlarda mate-
matikadan mashg'ulotlar eksperimental guruhlarda qo'llaniladigan
metodlar, vositalar va boshqalar qo'llanilmaydi. Tadqiqotda ba'zi odamlarda topilgan qon qo'rg'oshinining yuqori darajasi (qonda Pb> 10 mg / l) ta'sir qilish manbai sifatida suv, tuproq yoki chang bilan bog'liq emas, balki ushbu loyihada o'rganilmagan boshqa manbalar bilan bog'liq. Simob va kadmiyning ta'siri ularning o'rganilayotgan populyatsiyada surunkali buyrak kasalligi (KKD) bilan bog'liqligining toksikologik dalillarini keltirib chiqarmaydigan darajada past bo'lib chiqdi. Ftoridlarning yuqori ta'siri kuzatildi, bu KKD ta'sirlangan aholi orasida ancha yuqori. Ichimlik suvi ta'minotidagi ftor tarkibining o'rtacha miqdori (2,1 mg / L) buyrak va jigar shikastlanishi (2 mg / L) omil sifatida qayd etilgan darajaga to'g'ri keladi. Binobarin, ftorli tarkibidagi suvni iste'mol qilish Kalvilo munitsipalitetida KKDning keng tarqalishida muhim omil sifatida alohida ahamiyatga ega.
-Ftoridlar, As, Pb ta'sirida KKD ning yuqori tarqalishi bilan birgalikda yuqori darajadagi ta'sirlanish ehtimoli o'rtasida o'zaro bog'liqlik kuzatildi. El Chiquihuitero jamoasida Fe va Mn ta'sirining yuqori darajasi ham qayd etilgan. Natijada, KKD tarqalishidagi multifaktorial kelib chiqishi aniq bo'ladi.
Kalvilloning barcha munitsipaliteti bo'ylab ftoridlar va mishyak (ayniqsa, ftoridlar) kabi ifloslantiruvchi moddalarning ta'sirlanishini kamaytirish uchun aniqlangan va samarali strategiyalarni ishlab chiqish zarur. Xavf tahliliga ko'ra, ta'sirlangan jamoalarni ta'minlaydigan quduqlardan ichimlik suvi olish o'rganilgan nefrotoksinlarga (ftoridlar va As) ta'sir qilishning asosiy manbai hisoblanadi.
Tarbiyachi eksperimentni boshlashdan oldin, oraliq bosqich-
larida va oxirida hamma guruh bolalarining bil.mlarini tekshiradi.
Olingan ma'lumotlarni tahlil qilish asosida tadqiq qilinayotgan
metod, usul va hokazolarning samaradorligi haqida xulosalar
chiqariladi. Eksperimental va nazorat guruhlardan olingan sifat va
miqdoriy natijalarni tahlil qilish asosida eksperimental xulosa
chiqariladi. Miqdoriy kattaliklarni aniqlashning turli xil usullari
(o'zlashtirilishi bo'yicha, to'g'ri va noto'g'ri javoblarni taqqoslash
va hokazo) mavjud. Keying! vaqtlarda shu maqsadda turli xil
statistika metodlaridan har xil hisoblash texnikasi va kibernetik
vositalardan foydalanilmoqda. Ba'zi muhfm qoidalarni tajribaviy
tekshirish ommaviy eksperiment yo'li bilqg: amalga oshiriladi.
Pedagogik tadqiqotlarning keng tarqfcfgan metodlaridan bW
bolalar tasawurlari va o'zlashtirish natijalarini hisobga oluvcfci
huijatlarini (reja tuzish_Hi»jalashtirish) Q'jganishdan iborat. Bolalafc
ning ishlari ularni dasturning ayrim bo'limlari bo'yicha tayyorgarlik
darajasini aniqlash, mashg'ulotning ma'lum davri davomida o'sishi
va rivojlanishlarini kuzatish imkonini beradi. Masalan, maxsus
bo'yash ishlari shu maqsadda o'tkaziladiki, bularni tekshirish
natijasida bolalarning matematikadan olgan bilimlari va mala4<|
kalari aniq ko'rinishi kerak; ma'lum vaqt oralig'ida bunday maxsu$
ishlarni bajartirib turish bolalar olg'a siljiyotganini va qanday
darajada siljiyotganini ko'rsatadi. Bunday tahlil butun guruh bolalaff
duch keladigan murakkab qiyinchiliklarini, shuningdek, bolalai"!
llementar matematik tushunchalarni o'zlashtirishlaridagi indivi-1
£lual xususiyatlarini aniqlash imkonini beradi.
O'quv hujjatlari (o'quv rejasi, dasturi, metodik ishlar hujjatf
lari, hisobotlar va hokazo) o'quv tarbiyaviy ishlarni rivojlanisn
jarayoni va holatini aks ettiradi.
Bolalarning amaliy ishlarini o'rganish ilmiy tadqiqot ishi uchurf
ahamiyatga ega. Uzoq vaqt davomida nazorat qilish, bolalar
qobiliyatini rivojlantirish xususiyatlarini ochishga yordam beradi.
Ish daftari mashg'ulot jarayonining oynasi, pedagog-tarbiyachi
fjhi sistemasining ko'zgusi, deb bejiz aytilmagan.
Pedagogik tadqiqotlarda suhbat metodidan ham foydalaniladi!
Bu metoddan foydalanish kuzatishdan olingan ma'lumotlarni to'l-
diruvchi va aniqlovchi materiallar olish, eksperimental topshiriq-
lar bajarish imkonini beradi. Bu metod muvaffaqiyatining asosi
bolalar bilan aloqa o'rnatilishi, ular bilan bemalol erkin muloqot-
da bo'lish imkoniyatidan iborat.
Ilmiy-pedagogik tadqiqotlarda elementar matematik tasawur-
larni shakllantirishda nazariy metodlar yetakchi rol o'ynaydi. Har
bir tadqiqotda oldin o'rganish obyektini tanlash, nazariy tahlil
asosida obyekt qaysi dalillarga bog'liqligini aniqlash va tekshirish
uchun ulardan yetakchilarini tanlash kerak. Tadqiqotning maqsad
va vazifalarini yaqqol aniqlash gipotezasini (faraz) tuzish, shunga
mos ravishda tadqiqot o'tkazish metodikasini ishlab chiqish, tadqi-
qotning borishida olingan dalillarni tushuntirish hamda tahlil qilish
usullarini tanlash va xulosalarni ifodalash lozim. Bu ishlarning
hammasini bajarish uchun tadqiq qilinayotgan masalaning ilgari
va hozirgi vaqtdagi nazariya hamda amaliyotni yorituvchi adabiy
manbalarni o'rganish va tahlil qilish kerak. Nazariy metodlar
boshqa metodlar bilan bir qatorda matematika mashg'ulotlariga
oid har bir tadqiqotda qo'llaniladi. Ilmiy ishlarning aksariyati ilmiy, hukumat yoki sanoatdir. Ya'ni, siz kollej yoki universitet uchun ishlashingiz yoki hukumat agentligida ishlay olasiz, yoki siz xususiy kompaniyada ishlashingiz mumkin.
Ilm, masalan, kimyo yoki botanika kabi turli fanlarga bo'linadi. Har bir kichik qoida aslida keyinchalik bo'linishi mumkin. Hech bir odamning barcha ilmlarni bilishi mumkin emas, bu juda ko'p narsadir! Shunday qilib, sizning martabangizni boshlashdan oldin siz qaysi fanni siz izlayotganingizni hal qilishingiz kerak.
Kuzatish hissiy tafakkurning
aktiv shaklidir, bundan mashg'ulotda, ayniqsa, bog'cha-maktab-
larda keng foydalaniladi. Atrof-borliqdagi predmet va hodisalar
hamda ularning turli-tuman modellari (har xil turdagi ko'rsatma-
qo'llanmalar) kuzatish obyektlari hisoblanadi. Mashg'ulotning
ko'rsatmali og'zaki metodlaridan foydalaniladi. Ko'rsatma-
qo'llanmalarni namoyish qilish har doim pedagog-tarbiyachi-
ning tushuntirishlari bilan birgalikda olib boriladi. Pedagog-
tarbiyachining so'zi bilan ko'rsatma vositalardan birgalikda
foydalanishning 4 ta asosiy shakli aniqlangan:
1) pedagog-tarbiyachi so'zlar yordamida bolalarning kuzatish-
larini boshqaradi;
2) og'zaki tushuntirishlar obyektning bevosita ko'rinmaydigan
tomonlari haqida ma'lumotlar beradi;
3) ko'rsatmali qo'llanmalar tarbiyachining og'zaki tushunti-
rishlarini tasdiqlovchi yoki konkretlashtiruvchi ilyustratsiya bo'lib
xizmat qiladi; •
4) pedagog-tarbiyachi bolalar kuzatishlarini umumlashtiradi
va umumiy xulosa chiqaradi.
Malaka va ko'nikmalarni, tasawurlarni shakllantirish hamda
mukammallashtirish jarayoni bilan bog'liq bo'lgan metodlar
mashg'ulotning amaliy metodlari hisoblanadi.
Mashq deb, biror tushunqj|§{ Y°ki amalni, shu amalni
o'zlashtirish yoki mustahkamlash maqsadida rejali ravishda
tashkil qilingan takroriy bajarishga aytiladi. Mashqlar tayyorlash,
mashq qildirish va ijodiy mashqlarga katta ahamiyat beriladi.
Ijodiy xarakterdagi mashqlarga, masalan, masala va misollarni
turli usullar bilan og'zaki yechish, og'zaki masala tuzish,
sxemaga ko'ra og'zaki sodda masala tuzish, muammoli
xarakterdagi masalalarni og'zaki yechish mashqlari va boshqa
mashqlar kiradi.
O'zgarishning yana bir o'qi ta'lim darajasidir . Agar texnik, laboratoriya yordamchisi yoki yarim himoyachi yordamchi oldindan hech qanday tajriba yoki mashq qilmagan holda ishga yollanishi mumkin, garchi u odatiy bo'lmasa ham. Ba'zi tashkilotlar, bundan tashqari, oldingi tajribaga ega bo'lmagan bepul to'lanadigan ko'ngillilardan tez-tez foydalanishadi. Spektrning boshqa qismida professorlar va boshqa lavozimlar mavjud bo'lib, ular doktorlik qilishni talab qiladi. Ko'p me'yoriy yoki sanoat ishlarida magistr darajalari standartdir.
Shuni ta'kidlash kerakki, ushbu bo'linmalarning barchasi moslashuvchan. Ish beruvchilar ba'zida zarur darajaga ega bo'lmagan, ammo boshqacha tarzda yuqori malakali bo'lgan kishilar uchun istisno qiladilar.
Aksincha, ayrim texnik yoki assistentlar ilgari darajaga ega. Ba'zi odamlar botanika yoki o'simlik ekologiyasini o'rgatuvchi o'rmonchi kabi akademik bo'linmalarni ko'paytiradi. Lavozimlar ba'zan ish tavsifidan boshqa narsalarni aks ettiradi. Masalan, ekologik harakatlar boshlanganidan buyon, ko'plab tartibga soluvchi ishlarda "ekolog" so'zlari bor edi, lekin ularning ta'riflari o'zgarmagan bo'lsada.