Ilmiy va ilmiy texnik onlayn konferens iya

---

TA‟LIM VA INNOVATSION TADQIQOTLAR
ILMIY VA ILMIY TEXNIK ONLAYN KONFERENS
IYA
 
https://t.me/scienceboxofficial http://conf.sciencebox.uz/ 
142 
 
 
Annotatsiya: Maqolada sugʻurta shartnomasi majburiyatlari tushunchasi, mohiyati va roli hamda 
sugʻurta kompaniyasifaoliyatiing natijalari ta‟siri koʻrib chiqiladi, shu bilan birga sugʻurtalanuvchi 
shahsning etibor qaratishi lozim bo‟lgan shartlari oganilib, ochib beriladi. Fuqarolarning sug„urta 
shartnomasi bo„yicha majburiyatlar tushunchasi xaqida fikir yuritildi. 
Kalit so‘zlar: Sug„urta majburiyati, fuqarolarning sug„urta shartnomasi, majburiyat, majburiyatlari 
turlari, majburiyatlar dinamikasi. 
Sugʻurta majburiyati (sugʻurta toʻlovi) - sugʻurta shartnomasining shartlaridan kelib chiqadigan 
sugʻurtalovchining sugʻurta shartnomasi shartlariga muvofiq belgilangan pul miqdorini sugʻurta 
qildiruvchiga yoki uning foydasiga sugʻurta shartnomasi tuzilgan shaxsga oldindan belgilangan hodisa 
yuz berganda toʻlash majburiyatidir. 
Iqtisodiy hayot haqiqati sifatida sugʻurta majburiyati uchta xolatdan kelib chiqqan holda koʻrib 
chiqilishi kerak: 
 birinchidan, majburiy sugʻurta munosabatlarining huquqiy shakllarini aks ettiruvchi yuridik holat; 
 ikkinchidan, sugʻurta majburiyatining maʼnosini belgilaydigan iqtisodiy holat, bu sugʻurta 
qildiruvchidan olingan kredit sifatida (haqiqiy toʻlash paytigacha) ushbu operatsiyani bajarish 
samarasi va sugʻurtalovchining biznes-jarayonlaridagi rolini aniqlash bilan; 
 uchinchidan, moliyaviy hisobotda aks ettirish uchun sugʻurta toʻlovlarining huquqiy va iqtisodiy 
mazmunini birlashtirgan buxgalteriya hisobi bilan. 
Iqtisodiy nuqtayi nazardan sugʻurta majburiyatlari sugʻurta tashkiloti tomonidan olingan yoki olinishi 
mumkin boʻlgan (sugʻurta qildiruvchiga toʻlanadigan qarzlar) kredit miqdorini va uni tashkil etuvchi 
pul oqimlarini aks ettiradi. [9] 
Foyda miqdorini oshirish maqsadida sugʻurta majburiyatlarini boshqarish sugʻurta majburiyatlarining 
huquqiy bahosini sugʻurta shartnomasi shartlariga sugʻurta xatarlari, sugʻurta summasi oʻzgarishi, 
chegirma miqdorini belgilash, alohida holatlarda kompromis toʻlovlarni qoʻllash va hokazolarni 
kiritish bilan oʻzgartirishni oʻz ichiga oladi. [10] 
Shu bilan birga, sugʻurta majburiyatlarini huquqiy baholash boshqacha aytganda, moliyaviy natijaga 
taʼsir koʻrsatadigan iqtisodiy bahodan; sugʻurta majburiyatlarini vaqt oʻtishi bilan iqtisodiy 
baholashdagi oʻzgarishlarning mohiyati yoʻqolgan foyda omili bilan belgilanadi. 
Amalga oshirilgan sugʻurta majburiyatini ifodalovchi sugʻurta mukofoti, agar u (sugʻurta toʻlovi) 
kuchga kirgan sugʻurta shartnomasiga muvofiq yoki qonun hujjatlarining talablariga muvofiq amalga 
oshirilgan boʻlsa, tegishli dastlabki hujjatlar mavjud boʻlsa, shuningdek sugʻurta toʻlovlarini amalga 
oshirishda sugʻurta tashkilotining xarajatlari sifatida tan olinadi. [1], [11] U holda sugʻurta