Илова физик – кимёвий катталиклар ва халқаро система (СИ) бирликлари

2-ameliy jumis
Katalizator kontakt ko`lemin esaplaw
Ámeliyatda katalizatordi ayriqsha gewekli strukturasın hám katalizator danaların formasın esapqa alatug’ın qásiyetlerinen biri, onıń tig`izlig`i bolıp tabıladı. Olardan keń qollanılatug’ın túrleri; shashılıwg’a biyim, itimal (kajushayasya) hám shın (haqıyqıy ) tıg’ızlıqları bolıp tabıladı.
Shashılıwg’a biyim tıg’ızlıq <sub>соч</sub> = m/v<sub>кат</sub> , г/см<sup>3</sup> (мл); m – katalizator massası, г; V­<sub>кат</sub> –katalizatordin’ ulıwma kólemi, см<sup>3</sup> (мл). V<sub>кат</sub> = Vm + Vn + Vc
Bunda tómendegiler názerde tutıladı : katalizatordin’ ulıwma kólemi katalizator materialınin’ kólemi, katalizator da`nesheleri arasındag’ı gewek hám boslıqlar da usılardı hámmesi birge esapqa alınadı.
Tıg’ızlıqda, katalizator da`nesheleri arasındag’ı boslıq, esapqa alınbaydı (Vc)

(ba`lkim = m/ (Vn + Vm)

bul jerde Vn - katalizator da`nesheleri gewekler kólemi, sm3.

Vm - katalizator kólemi, sm3

Vc – da`nesheleri (katalizator) arasındag’ı bos kólemi, sm3.

Haqıyqıy tıg’ızlıq – tig`izlastirilg`an zattın` kólemi birligindegi massa bolıp tabıladı.
_shin =
Shin hám itimal tıg’ızlıqtı tabıw
yamasa

 = katalizator gewekligi

Shin tıg’ızlıq - qattı material kóleminiń, gewekler kólemin esapqa alınbag’andag’ı massanı jeke tig`izlig`i.
Piknometr menen tıg’ızlıqtı ólshew - bunda benzol, etil spirt, suw hám basqa eritiwshilerden paydalanıladı.
Benzol salıng’an piknometr termostatta belgili waqıt ustap turıladı, keyininen onı tárezide tartiladi (benzol menen hám benzolsiz). Keyininen belgili salmaqtag’ı katalizatordi piknometrge salinip, benzoldi belgilengen jergeshe salinadi hám 80-900C de qaynatiladi. (benzol Tqay = 84,1⁰C). Bul waqıtta katalizator gewegindegi hawa shıg’ıp ketedi,o’z waqtında onın’ ornın benzol iyeleydi. Keyininen tag’ı benzoldi belgige shekem salip, onı tag’ı termostatqa qóyıladı hám tartiladi (salmag’ı olshenedi). Katalizatordin` shın (sap) tig`izligi
02` tómendegishe esaplanadı.

A- piknometrdin` benzol menen massası, g.

B – piknometrdin` katalizator menen benzoldi birdegi massası, g.

0, 879 - benzoldi 20⁰C dag’i tig`izlig`i g/sm³.

- katalizator massası, g.
Itimal tıg’ızlıq - qattı material kólemin, gewekler kólemin birge esapqa alg’andag’ı massa birligi. Pribor járdeminde olshenedi (sınaplı porometr).

A - pribordi sınap menen birgelikdegi massası, g.

V - pribordi sınap hám katalizator menen birgelikdegi massası, g.

13, 54 - sınaptı 200S dagi qısıqlıg’ı, g/sm3.
- katalizator massası, g.


Ulıwma geweklikti, katalizatorg’a (materialg’a ) suwdı juttiriw menenda tapsa boladı (W, %)


hám - tekserilip atırg’an úlgin, aldıng’ı hám suw menen toying’andag’i massası, g.
Katalizator gewekler kólemin, yag’nıy katalizator ishki geweklerin salıstirma kólemin (Vsol); tabıw ushın bo`lekshelerdin` ulıwma gewekler kólemin - (Vg'ov) sol katalizator bo`lekshelerinin` massasına bolıw kerek (mkat), ol jag’dayda tómendegi ańlatpa payda boladı.

Brunouer - Emmet - Teller (BET) arqalı salıwtirma ju`zesin esaplaw.

A - normal sharayatta o'lshengendegi adsorbattin’ massası yamasa kólemi, g yamasa ml.

Vm - normal sharayatta monomolekulyar qabat payda boliwindag’i adsorbattin’ massası yamasa kólemin ızlenip atırg’an ma`nisi, g yamasa ml.
R – adsorbirlang’an zattıń mug’darın o'lshenip atirg’an waqtındag’ı basım, mm, sım. úst.
R3 - to'ying’an puw basımı. mm. sım. úst.
S - BET konstantasi.
Sonday etip katalizator maydanı – S

kólemi ushın

M – adsorbattin` molekulyar salmag’ı, g, N - Avagadro sanı, 6,02.10²³ mol'^-1, Sm- adsorbat molekulasınıń kese kesimi maydanı, Vm- adsorbattin’ 1g qattı denedegi monoqabattin’ mug’darı, g.

Ulıwma yamasa proton kislotalik dárejesi, (K)

T - sıltı titri, g/ml.
V1 - isletilingen sıltı kólemi, ml.
V2 - titrlew ushın alıng’an eritpe kólemi, ml.
V3 - katalizatli eritpeni kólemi, ml.
mk - katalizator mug’darı, g.