Илова физик – кимёвий катталиклар ва халқаро система (СИ) бирликлари

Lyuk - Xomashyo solinadigan aylana shaklidagi moslama
Moddiy balans - Xomashyo bilan xosil bo`lgan tayyor mahsulot va ikkilamchi moddalarning o`zaro tengligi
Polimerizatsiya - Yuqori harorat ta`sirida monomerlarning bir biri bilan birikishi
Reaktor - Kimyoviy rekatsiyalar amalga oshiriladigan kurilma
Rektifikatsiya - Ikkita gomogen suyuqlik aralashmasi dan engil uchuvchan komponentni ajratib olish
Rektifikatsiya - Ikkita suyuqlik aralashmasini bir necha marta bug`latib, bug` va kondensatini aralashtirib engil uchuvchan komponentini ajratib olish
Reynol'ds - Suyuqlik va gaz aralashmalaridagi harkat rejimini aniqlovchi mezon
Sentrifuga - Suyuklik aralashmalaridagi og`irroq fraktsiyalarni markazdan qochma kuch ta`sirida ajratib beradigan qurilma
Seolit - Tuproq jinsi bo`lib, suyuqlik aralashmalarini tozalash uchun ishlatiladi
Silikagel - Gaz aralashmalari tozalovchi natriy silikat eritmalariga mineral kislota va ularning nordon tuzlari ta`sir ettirib olinadi
Solishtirma yuza - Hajmga nisbatan egallangan yuza
Uzluksiz - Qurilmaga bir tomondan xomashyo berilib, ikkinchi tomondan tayyor mahsulotning ajralib olinishi, jarayonning to`xtamasdan davom etishi
Xemosorbtsiya - Yutilayotgan modda bilan yutayotgan moddaning o`zaro birikishi


НЕФТЬ ВА ГАЗНИ КАЙТА ИШЛАШДА КАТАЛИТИК ЖАРАЁНЛАР ВА КАТАЛИЗ ФАНИДАН
АМАЛИЙ МАШҒУЛОТЛАР ИШЛАРИНИ БАЖАРИШ БЎЙИЧА УСЛУБИЙ КЎРСАТМА

1-ameliy jumis
Katalizator ko`lemin esaplaw
Reaktsiya baratug’ın kólemde gomogen katalizde reaktsiyag’a kirisiwshi zatlar menen katalizator bir halatta bolg’anlıg’ı ushın katalizator reagentler menen tegis aralasqan boladı. Geterogen katalizde katalizator qattı jag’dayda bolıp, puw hám gaz halatta reagent katalizator ústinen ótip turadı. Sol sebepli geterogen katalizde katalizator ústinen ótip turatug’in reagent mug’darın hám katalizatordin’ mug’darın xarakterleytug’ın shama qabıl etilgen. Ol kólemlik tezlik dep ataladı. Reaktor protochniy yamasa cirkulyatsiyada islese, process ketiw tezligi kólemlik tezlik birligi menen xarakterlenedi. Kólemlik tezlik dep, bir saatta bir birlik katalizator ustinen ótetug’ın shiyki o’nim mug’darı qatnasına aytıladı. Normal basımda



V — ko’lemlik tezlik
V – shiyki o’nim ko’lemi
V _{shiyki o’nim} ha’mV _katalizator bir qiyli o’lshem birlikte boliwi kerek.

Reaktsiya gaz basımı astında alıp barilsa, kólem tezlikti esaplaw ushın ol normal basımg’a ótkerilip esaplanadı (0, 760 mm. sım. úst.) reaktsiya bir atmosfera basımda puw fazasinda alıp barilsa, kólem tezlik tómendegi formulalar menen esaplanadı.

V— 1 saatta o’tetug’in reagentlerdin’ ko’lemi
d— tig’izliq
V_к — katalizatordin’ ko’lemi
М-Н 100 sm³ katalizator ustinen bir saatta 50 sm³ etil spirtinin’ puwi o’tse, ko’lemlik tezlik

Geterogen katalizde reaktsiyanın’ barıwı reagenttin’ katalizator maydanında adsorbtsiya etiliwi, yag’nıy reagent katalizator maydanı menen belgili waqıt kontaktda bolıwı menen júz boladı. Geterogen katalizde reagenttin’ adsorbtsiyalaniw waqtı úlken áhmiyetke iye, sol sebepli reaktsiyanı aparıwda adsorbtsiyalaniw waqtı menen esaplanıw kerek boladı. Belgili katalizator kólemi menen waqıt birliginde, 1 puw kólemin ushırasıw waqıtı dep atalatug’in shama menen xarakterlenedi.

Ushırasıw waqıtı kólemlik tezlikke salıstırg’anda qarama — qarsı shama bolıp tabıladı. Mısalı: 100 mm spirt 1 saot dawamında 50 sm³ katalizator ústinen o'tsa, kólemlik tezlik 195. Sonıń menen birge ushırasıw waqıtı
sek
Geterogen katalizda kólemlik tezlik hám máwrit tezlik reaktsiyanı barıw tezligin bahalawda, katalizatordi aktivligin belgileytug’ın tiykarg’ı faktorlardan esaplanadı.