Imkoniyatlari, mavjud usullar. Reja

3.Hozirgi vaqtda analitik kimyoda qo’llaniladigan zamonaviy mukammal usullar.
 
Analitik kimyo nazariy va amaliy muammolarni yechishda katta ahamiyatga ega.
Kimyo fanining rivojlanishi ham analitik kimyo bilan bevosita bog’liq. Moddalarning
molekulyar massasini aniqlash, ekvivalentini topish, molekulyar formulalarini keltirib
chiqarish analitik kimyo usullari yordamida amalga oshiriladi.
Analitik kimyo bilan agranomiya, fiziologiya, mikrobiologiya, veterinariya,
zoogigiena, qishloq xo’jaligi hayvonlarini oziqlantirish fanlari bevosita bog’liq.
Hozirgi vaqtda kimyoviy texnologik jarayoni nazorat qilinmaydigan birorta ham
kimyoviy korxona yo’q. Kimyoviy analizsiz xom ashyo va tayyor mahsulot sifatiga baho
berish ishlab chiqarish jarayonlarini tushuntirish mumkin emas.
Ekinlardan mo’l hosil olish va chorvachilikda mahsuldorlikni oshirish vazifasi
tuproq tarkibini o’rganish, o’g’itlar, yem-hashak tarkibini mukammal bilishni talab etadi.
Bu muammoni hal etishda bevosita analitik kimyo usullaridan foydalaniladi. Chorvachilik
fermalarida va komplekslarida, sanitariya va gigiena laboratoriyalarida, ishlab chiqarish
binolaridagi havoning tarkibini va uning ifloslanish darajasini aniqlashda, ichimlik va
oqar suvlarni, oziq-ovqat mahsulotlarini analiz qilishda analitik kimyo usullari
qo’llaniladi.
Veterinariyada qon, siydik, me‘da shirasini analiz qilish vrachga kasallikni to’g’ri
aniqlash va davolash imkonini beradi. Dorivor moddalarning organizmga ta‘siri ham
analizlar vositasida o’rganiladi. Hozirgi davrda atrof-muhitni himoya qilish masalasi
muhim muammolar qatorida turadi. Analitik kimyo usullarisiz bu borada birinchi qadamni
qo’yish ham mumkin emas. Chunki suv, atmosfera havosi tarkibidagi o’zgarishlarni
aniqlamasdan ularni tozalashga kirishib bo’lmaydi.
Analitik kimyodan yetarli darajada bilimga ega bo’lgan agronomlar, zootexniklar va
veterinarlarga ilmiy izlanishlar o’tkazayotganda biologik protsesslar mohiyatini to’liq
tushuna olish imkonini ham analitik kimyo beradi.
(https://www.elib.buxdu.uz)

---

Sifat analizi usullari.Tekshirilayotgan modda miqdoriga, analizda ishlatilayotgan
eritmaning hajmiga ko’ra analiz usullari makro, yarim mikro, mikro va ultramikro
usullarga bo’linadi.
Makro usulda reaktsiya o’tkazish uchun 0,1 g va undan ko’p modda yoki 1,0-10,0
ml va undan kam miqdorda eritma olinadi. Hosil bo’lgan cho’kmalarni ajratish va
tozalashda anorganik kimyo usullaridan foydalaniladi.
Analizlar mikro usullar bilan bajarilishda moddadan makroanalizga nisbatan 100
marta, ultramikro usulda esa 1000 marta kam olinadi. Reaktsiyalar maxsus
probirkachalarda o’tkaziladi. Ba‘zan analiz natijalarini kuzatish maqsadida mikroskopdan
ham foydalaniladi.
Makro hamda mikro usullardan tashqari yarim mikro usul ham qo’llaniladi.
Bu usul bilan analiz qilish uchun qattiq moddadan 10-50 mg, eritmadan esa 0,1-5 ml
olinadi. Reaktsiyalar tubi kichraytirilgan analitik probirkalarda o’tkaziladi.
Cho’kmalarni eritmalardan ajratish uchun aksariyat hollarda tsentrifugalardan
foydalaniladi. Qizdirish maxsus hammomda, bug’latish esa chinni kosachalarda suv
hammomi yoki mikrogorelka bilan isitish orqali asbestlangan tur ustida o’tkaziladi.
Kimyoviy analiz yarim mikro usulda bajarilganida reaktivlar kam sarflanadi.
Kichik hajmli idishlardan foydalanish ham mumkin bo’ladi. Bunda reaktivlar tejaladi va
umuman analiz o’tkazish qulay bo’lib qoladi. Agar analiz to’g’ri bajarilsa yarim mikro
usul juda aniq natijalar beradi. Shuning uchun moddalarni sifat jihatdan kimyoviy analiz
qilishda 
asosan 
yarim 
mikro 
usuldan 
keng 
foydalaniladi.