Informatika-9

Yuqori darajali dasturlash tilla­ridagi ko‘rsatmalar inson tiliga yaqin bo‘lgan so‘zlar majmuidan iborat. Ular yordamida amallarni bajarish quyi darajadagi tillardan ko‘ra yengil bo‘lib, dasturchidan deyarli adreslar va qurilmalar bilan bevosita bog‘liq axborotlarni bilish talab etilmaydi. Bu tilda tuzilgan dasturlarni kompyuterlar bajara olishi uchun translyatorlar deb nomlanuvchi maxsus dasturlar raqamli ko‘rinishga o‘tkazib beradi.
Keyingi yillarda juda ko‘p yuqori darajadagi dastur­lash tillari ishlab chiqilgan bo‘lib, ular qatoriga Paskal, Ada, KARAT, C++, Delphi, Visual Basic Application kabi tillarni qo‘shish mumkin. Hozirgi kunda ishlab chiqilayotgan dasturlash tillari biror yo‘nalishdagi masalalarni hal qilishga mo‘ljallangan bo’lib, ularni obyektga yo’naltirilgan dasturlash tillari deb atashadi.
Quyidagi jadvalda dasturlash tili rivojlanishi tarixidan qisqacha ma’lumot berilgan.

Dasturlash tili	Ishlab chiqilgan yil		Dasturlash tili	Ishlab chiqilgan yili
Plankalkyul	1946		PL/1,Beysik	1964
Qisqa kod	1949		Algol W	1965
Assembler «Edsak» , AO	1950		Logo	1967
Avtokod «Madlen»	1953		Algol 68	1968
Tezkor kodlash	1955		APL	1969
A-2, Flou-metik	1956		Paskal	1970
IPL-1, Mat-metik	1957		Fort	1971
Fortran	1958		Prolog, Si	1972
Algol 58	1959		Ada	1972
APT, LISP, Kobol, Algol-60	1960		Smoltok	1980

Bugungacha ishlab chiqarilgan dasturlash tillaridan keng tarqalgani Paskal (Pascal) dasturlash tilidir. Paskal dasturlash tili 1969-yil Nikalas Virt tomonidan ishlab chiqildi. Paskal tili dasturlashni o‘rgatish maqsadida ishlab chiqilgan bo‘lsa-da yuqori malakali dasturchilar orasida keng tarqaldi. Albatta samarali dasturlash tillari o‘zgarishsiz qolmaydi. Shu sababli ham turli rusumdagi kompyuterlar uchun Paskal tilining ularga moslashtirilgan naqllari ishlab chiqilgan bo‘lib, ular Paskal tilining boshlang‘ich naqlidan farq qilishi mumkin.

IV. Musahkamlsh uchun savol va topshiriqlar.

1. 
   Dastur deb nimaga aytiladi ?
   
2. 
   Dasturlash tili deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   Quyi va yuqori darajali tillar qanday xususiyatlari bilan o‘zaro farqlanadi?
   
4. 
   Dasturlash tillari elektron hisoblash mashinalarining turlariga bog‘liq bo‘ladimi? Javobingizni asoslang.
   
5. 
   Yuqori darajadagi dasturlash tillaridan bir nechtasini ishlab chiqilgan yili bilan aytib bering.
   

V. Uyga vazifa
II bob,12-mazuni o`rganish.29-31-betlar