Информатика

HODISALARI 
OnActivate 
Aktiv bo`lganda 
OnClick 
Sichqoncha bosilganda 
OnClose 
Yopilganda 
OnCreate 
Yaratilganda 
OnDblClick 
Sichqoncha 2 marta bosilganda 
OnHide 
Yoshiringanda 
OnKeyPress 
Tugma bosilganga 
OnShow 
Chaqirilganda 
Formning qolgan xossa va hodisalar bilan keyinroq tanishamiz. Form bilan 
bitta misol ko`rib chiqaylik. Masalan, Oynaning sarlavhasida ―Birinchi oynam‖, 
ekranning o`rtasidan, oq rangli, balandligi 250, uzunligi 250 o`lchamda, 
yaratilganda ―Oyna yaratildi‖, yopilganda ―Oyna yopiladi‖, sichqoncha bir marta 
bosilsa, ―Sichqoncha bosildi‖, sichqoncha ikki marta bosilsa, ―Sichqoncha ikki 
marta bosildi‖ degan muloqot oynalarini chiqaruvchi oyna yaratishni olamiz. 

---

297 
C++ Builder dasturi ishga tushirilgan va bir loyiha tayorlangan bo`lsa, uni 
xotiraga olib (save all), so`ng barcha loyihalarni yopamiz (close all). Yangi loyiha 
yaratamiz (file->New Application).
1. Form sarlavhasida yozish uchun Object Inspector oynasidan properties 
bo`limiga o`tib, caption ―Birinchi oynam‖ matnini yozamiz; 
2. Position ga o`tib, uni poScreenCenter ga tenglashtiramiz; 
3. Color ni oq rangni (clWindow) tanlaymiz; 
4. Height ning qiymatiga 250,Width ning qiymatiga 250 ni kiritamiz; 
5. Object Inspector oynasidan events bo`limiga o`tib, OnCreate o`ng tomoniga 
ikki marta sichqonchani bosib, void __fastcall TForm1:: FormCreate ( TObject 
*Sender ) protsedurasiga ShowMessage ( "Oyna yaratildi " ); matni kiritiladi. 
ShowMessage ekranda xabarlarni chiqaradi; 
6. OnClose o`ng tomoniga ikki marta sichqonchani bosib, void __fastcall TForm1 
:: FormClose ( TObject *Sender, TCloseAction &Action ) protsedurasiga 
ShowMessage ( " Oyna yopiladi " ); matnni kiritiladi; 
7. OnClick o`ng tomoniga ikki marta sichqonchani bosib, void __fastcall TForm1 
:: FormClick (TObject *Sender) protsedurasiga ShowMessage ("Sichqoncha 
bosildi" ); matnni kiritiladi; 
8. OnDblClick o`ng tomoniga ikki marta sichqonchani bosib, void __fastcall 
TForm1 :: FormDblClick (TObject *Sender) protsedurasiga ShowMessage 
("Sichqoncha ikki marta bosildi"); matnni kiritiladi; 
Shunday qilib, berilgan vazifa bajarildi. [F9] tugmasi bosib, dasturni 
tekshiramiz va ishlatamiz. Yuqoridagi 1,2,3 va 4 larni operatorlar bilan kiritsa 
bo`ladi. Buning uchun Object Inspector oynasidan events bo`limiga o`tib, 
OnCreate o`ng tomoniga ikki marta sichqonchani bosib, void __fastcall TForm1:: 
FormCreate ( TObject *Sender ) prosedurasiga quyidagi listing kiritiladi. 
6.3-listing 
Caption="Birinchi oynam"; 
Position=poScreenCenter; 

---

298 
Color=clWindow; 
Height=250; 
Width=250; 
Bu misolning umumiy listing kodi quyidagicha: 
6.4-listing 
//--------------------------------------------------------------------------- 
#include  
#pragma hdrstop 
#include "Unit1.h" 
//--------------------------------------------------------------------------- 
#pragma package(smart_init) 
#pragma resource "*.dfm" 
TForm1 *Form1; 
//--------------------------------------------------------------------------- 
__fastcall TForm1::TForm1(TComponent* Owner) 
: TForm(Owner) 
{ } 
//--------------------------------------------------------------------------- 
void __fastcall TForm1::FormCreate(TObject *Sender) 
{ Caption="Birinchi oynam"; 
Position=poScreenCenter; 
Color=clWindow; 
Height=250; 
Width=250; 
ShowMessage("oyna yaratildi"); } 
//--------------------------------------------------------------------------- 
void __fastcall TForm1::FormClose(TObject *Sender, TCloseAction &Action) 
{ ShowMessage("Oyna yopilladi") ; } 

---

299 
//--------------------------------------------------------------------------- 
void __fastcall TForm1::FormClick(TObject *Sender) 
{ ShowMessage("Sichqoncha bosildi");} 
//--------------------------------------------------------------------------- 
void __fastcall TForm1::FormDblClick(TObject *Sender) 
{ ShowMessage("Sichqoncha ikki marta bosildi"); } 
