Ingliz tilida grammatikani o’qitish prinsiplari (Toshkent axborot texnalogiyalar universiteti talabasi) Raxmatullayeva Ruxshona

INGLIZ TILIDA GRAMMATIKANI O’QITISH PRINSIPLARI
(Toshkent axborot texnalogiyalar universiteti talabasi)
Raxmatullayeva Ruxshona,
[e-mail]
ANNOTATSIYA
Ushbu maqola ma'lum bir grammatika til materialini o'rgatish va ishlashning uslubiy tamoyillarini quyidagilarga asoslangan holda o’rgatiladi chet tili grammatikasini o'rgatish tamoyillari biri hisoblanadi.
Kalit so‘zlar: grammatik mexanizmlar, aralashuv grammatikasi,
nutqning grammatik mexanizmlari.


ANNOTATION
This article is grammatical language material according to certain methodological principles about being taught and working based on the following
principles in teaching foreign language grammar .

Grammatik til materiali muayyan uslubiy tamoyillarga muvofiq o'rgatiladi. Chet tili grammatikasini o'rgatishda ishlash tavsiya etiladi va quyidagi tamoyillarga asoslanib o’rgatiladi. Grammatik ko'nikmalar og'zaki, yozma nutqda shakllanadi. Umuman olganda, grammatikani rivojlantirish uchun , ya'ni harakatlarni bajarishi, mashqlar zarurligi, berilgan ko'nikmalarga asoslanib ish yuritish, aralashuv so’zlar bilab ishlashi zarur. Rivojlanishda nutq faoliyati turlarining xususiyatlari chet tilining grammatik ko'nikmalarini shakllantirish metodikasi va ona tili o'rtasidagi munosabatlar bilan bog'liq qiyinchiliklar, ikkinchisi til va chet tilining grammatik tuzilishi hisobga olinadi. Nutqning grammatik mexanizmlarini o‘rgatishda bir tomondan, o‘quvchilarning ona tiliga tayanishi, ikkinchi tomondan, salbiy chet tilida so'zlashish jarayonida ona tilining ta'siri bu bartaraf etish uchun zarur:

1. 
   grammatik hodisa va qo‘llanish holatlari ma’nosi ifodalanadi. Grammatik mahoratni ona tili yordamida o'zlashtirilishi mumkin .
   
2. 
   salbiy ta'sirni bartaraf etish uchun ona tili zarur. Qobiliyatlarni rivojlantirishda ona tili orqali erishiladi .
   
3. 
   almashtirish, o'zgartirish tizimlari va grammatikani tanlash usullaridan foydalaniladi.
   

Chet tilida nutqning grammatik mexanizmlarini o'rgatish til yordamchi so‘zlari va qo‘shimchalari uning mazmunining ikkinchi qismini tashkil qiladi. Uni o'zlashtirish ham aniq va mustahkam belgilarni yaratishni talab qiladi. Bu ish mahoratdir harakatlarni o'zlashtirish bilan birga amalga oshiriladi, shuningdek materialni eslab qoladi. Nutqiy faoliyat turlari tarkibida grammatik ko'nikmalar o'zlashtiriladi. Maxsus grammatik mashqlarni bajarish faqat malakaning dastlabki bosqichida rejalashtirilgan shakllanishi uchun. Grammatikani amaliy o'rganish tamoyili. Og'zaki yoki yozma nutq uchun yetarlicha grammatik hodisalar o‘rganiladi. Grammatika me'yoriy (ongli), amaliy va tizimli usuldir saflarda o'qitish bir-biri bilan bog'liq hodisalardir. Grammatik hodisa har qanday yondashuvda kelib chiqadi. Masalan, birinchi berilgan jumla tartibsiz bo’lsa, uni uslubiy atama bilan atalsa, leksik jihatdan o’rgatiladi. Hayotiy muhit bilan bog'liq mashqlarni bajarish ijobiydir. Muxtasar qilib aytganda, barcha dasturlash grammatikasi materiallari bevosita bog'liqdir. O'rganilayotgan nutq namunasida ma'lum tilshunoslik talaba hayoti bilan bog'liq bo'lishi mumkin, talabaning diqqatini elementlarga qaratishi kutiladi.
Qoidalar va o'xshatish yetarli bo'lmagan hollarda berilgan ko'rsatmalar til tushuntiriladi tajribadan tanish tushunchalardan foydalanish. O`qitishda ong tushunchasi grammatika - bu harakatlar, shuningdek, tushunishda vizual yordamdan foydalanishni aks ettiradi.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   E. X. Kabanova-Miller pedagogika, 1965 yil, No 1. 4 8-bet.
   

2. G. V. Rogova. Ingliz tilida ta'lim metodikasi. (Ingliz tilida yozish yo'q) - JL: Prosveshchenie, 1975; T.
3. J. Jalolov Chet tilini o’qitish metodikasi.