Inklyuziv ta’lim siyosatining jahon miqiyosida huquqiy-me’yoriy asoslari

Insonparvarlik nuqtai nazaridan imkoniyati cheklangan bolalarni kuyidagi atamalar bilan nomlang
Imkoniyati cheklangan bola
Ma.xsus yordamga muhtoj bola
Maxus ehtiyojli bola
Lqliy rivojlanishida
muammosi bo’lgan bola
Ko’rishda muammosi bo’lgan (yula
Hnrakatlanishida muammosi Oo’lgan bola
Ishtgishida mummosi bo’lgan Gyula
Tushunchaning izohi
Bola-bu qanday holatda va kanday imkoniyatga ega bo’lishidan qag’iy nazar ishlatiladi har doim kattalar yordamini muhtoj-farzand. Uni pyuhidalash yoki alohida nom bilan ajratib ko’rsatish
Umumiy tushuncha bo’lib, barcha turdagi imkoniyati cheklangan bolalarga nisbatan * Keyingi bo’limlarda har bir yo’nalishdagi imkoniyati cheklangan cholalarning o’ziga xos xususshtlari, turlari hamda o’sitish yepesefikasi bilan tanishtiriladi.
Ko’rish qobiliyati, ko’rish o’tkirligi qisman buzilgan yoki keskin pasaygan-ko’zi ojiz yoki zaif ko’ruvchi bolalar Tayanch harakat a’zolari faoliyatida buzilishlar bo’lgan bolalar Eshitish qobiliyati qisman yoki keskin pasaygan-zaif eshituvchi hamda kar bolalar insonparvarlik nuqtai nazariga to’g’ri kelmaydi. XXI asrgacha imkoniyati cheklangan bolalarga nisbatan "anomal bolalar" "nogiron bolalar" "ko’r bolalar", "kar bolalar", "aqli zaif bolalar", "harakat xayat a’zolari falajlangan bolalar" va h.k tushunchalar ishlatilib kelindi. Ammo ushbu tushunchalar imkoniyati cheklangan bolalarni xuquqlarini poymol qiladi. Ota-onalarga ham salbii ta’sir etadi.
Imkoniyati cheklangan bolalar normal rivojlanishdagi bolalar kabi topshiriq va vazifalarni tezlik bilan mukammal amalga oshira olmasalarda ammo imkoniyat darajasida bajara oladilar. Imkoniyati cheklangan aslo-qobiliyatsizlik, degani emas. Har qandai holatd xyam kasallik va kamchiliqda ham, muammolar bulsa ham bolad taraqqiyot davom etadi. Ya’ni, bolaning rivojlanishi tuxtab kolmaydi Imkoniyati cheklangan bolalar normal rivojlanishdagi bolgaa nisbata ko’proq e’tibor va yordam talab etadi xolos.
Shuning uchun ham doimiy ravishda har bir bolaning huquqlarini ximoya kilish, kamsitishlarga yo’l qo’ymaslik, ularga ijobii munosabatda bo’lish farzand tarbiyasida eng muhim ahaiyatga ega Shuning uchun ham bolani alohida nom bilan tahqirlashlarga iul qo’ymaslik talab etiladi.