Innovatsiyalar vazirligi guliston davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiyot fakulteti

birinchidan,korxona tovar yoki xizmatlarini (oldindan to‘plangan zaxiralarini
talab tushib ketgan davrda sotish uchun reklama xarajatlarini qilishi kerak
bo‘lardi;

ikkinchidan,korxonaning “Saxovat va ko‘mak” umumxalq xarakatidagi
ishtiroki xaridorlar, uning aholi o‘rtasidagi obro‘si va imidjini oshiradi;

uchinchidan,umumxalq harakatida qatnashish korxonalar o‘rtasidagi oldingi
shakllangan zanjirband iqtisodiy aloqalarni jonlantiradi. Biznes yuritish
faollashadi va to‘rtinchidan marketiing xarajatlari tejaladi, chunki ular
kelgusida jozibador (consumer loyalty) iste’molchilar guruhini shakllantiradi.

---

16
Ayrim olim va mutaxassislar kelgusida iqtisodiyotlarning rivojlanishi to‘g‘risida
lotincha L- shaklida ( L- shape), U- shaklida ( U –shape) yoki V –shaklida (V-
shape) bo‘lishini prognoz qilishmoqda. Ushbu harflarning ko‘rinishi yalpi taklif
egri chizig‘ining shaklini ifodalaydi. Boshqacha qilib aytganda milliy iqtisodiyotlar
va jahon iqtisodiyoti oldingi shakliga kirib rivojlanish bosqichiga o‘tadi deganidir.
O‘zbekiston iqtisodiyoti 5 yoki 6 oyda iqtisodiy yo‘qotishlarni qoplab bu yilgi
YaIM ning o‘sish sur’ati 1,2 – 1,5 foiz atrofida va keyingi yili 7,0 - 7,2 foizga
ko‘tariladi. Jahon iqtisodiyoti va rivojlangan mamlakatlar (AQSh, Germaniya,
Turkiya, Xitoy, Rossiya) iqtisodiyotlari iqtisodiyotining U – shaklda rivojlanadi,
Boshqacha qilib aytganda bu iqtisodiyotlarga tiklanishi va rivojlanishi uchun
ko‘proq vaqt (bir va bir yarim yil) talab etiladi.
4.Jahon iqtisodiyotida Oʻzbekistonning tutgan oʻrni
Respublikamiz uchun koronavirus pandemiyasi ta’siridagi iqtisodiy
yo‘qotishlarni qoplash uchun bizningcha bu yil 5 yoki 6 oy talab etiladi va joriy
yilda iqtisodiy o‘sish pasayib 1,2 – 1,4 foiz atrofida bo‘lishi va keyingi yili esa
qabul qilingan Inqirozga qarshi chora tadbirlarning mahsuli sifatida o‘sish sur’ati
7,0 atrofida va undan yuqori bo‘ladi. Vaziyatning keskin o‘zgaruvchan bo‘lishini
inobatga olib bugungi kunda kutilayotgan makroiqtisodiy vaziyat bo‘yicha
nisbatan aniq prognoz ko‘rsatkichlarini ishlab chiqish murakkab bo‘lib qolmoqda.
O‘zbekistonning "Bir makon-bir yo‘l" davlatlari bilan hamkorligi ulkan va hali
to‘la amalga oshirilmagan salohiyatga ega ekanligini ahamiyatga olish darkor.
O‘zbekiston Prezidenti Sh.Mirziyoyev tomonidan bildirilgan transport, innovatsiya
va ta’lim sohalaridagi aniq tashabbuslar O‘zbekiston-Xitoy munosabatlarini yangi
darajaga ko‘tara oladi va "Bir makon-bir yo‘l" doirasida barqaror iqtisodiy o‘sish
va rivojlanishga to‘siq bo‘lib turgan eng dolzarb muammolarni hal qilish bo‘yicha
hamkorlikka yo‘naltiradi. O‘zbekiston “Bir makon-bir yo‘l” loyihasini, transport,
savdo, investitsiya, energetika va yuqori texnologiyalar sohalaridagi tashabbuslarni
amalga oshirishni qo‘llab-quvvatlaydi. Hamkorlik doirasida Markaziy Osiyoni
Xitoy va Rossiya orqali Janubiy, Janubi-Sharqiy Osiyo va Yevropa mamlakatlari

---

17
bozorlari bilan bog‘laydigan transport-logistika yo‘nalishlarini ochish bo‘yicha
dasturlarni ishlab chiqishda faol ishtirok etmoqda. "Bir makon-bir yo‘l"ga a’zo
mamlakatlar bilan sayyohlik sohasida faol hamkorlik O‘zbekiston uchun katta
imkoniyatlarni ochadi. “Bir makon-bir yo‘l”ning 60 mamlakati eng yirik tashqi
turist “yetkazib beruvchilar”dir. Jahon sayyohlik tashkilotining ma’lumotlariga
ko‘ra, dunyodagi sayyohlar tomonidan sarflangan pullarning 20 foizidan ko‘prog‘i
Xitoy ulushiga to‘g‘ri keladi. Ular 2017 yilda turizmga 250,6 milliard dollar
sarflagan. Ekspertlarning qayd etishicha, 2021 yilga kelib jahondagi Xitoy
sayyohlarining soni 200 millionga, ularning xarajatlari 429 milliard dollarga yetadi.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, hozirgi davrda nafaqat insoniyat hayotiga, balki
ayrim davlatlar va umuman dunyo iqtisodiyotiga ham jiddiy xavf tug‘dirmoqda.
Investorlarning vahima sababli aksiyalarini sotib yuborishi oqibatida dunyo
bo‘ylab yetakchi bo‘lgan birjalarda yuzaga kelgan inqirozni ekspertlar oxirgi 10
yillikda kuzatilmagan, deb baholashmoqda. “Biznes yuritish” indeksini hisoblash
tartibi o‘zgarganidan so‘ng O‘zbekiston reytingdagi mavqeni ancha yaxshilab oldi
– mamlakat 141-o‘rindan 87-o‘ringa ko‘tarildi. So‘nggi 4 yilda O‘zbekiston
mavqeini 11 pog‘onaga yaxshilab, 2018-yilda 190 ta mamlakat orasida 76-o‘rinda
qayd etildi. O‘zbekiston kichik korxonalar uchun soliq to‘lovini soddalashtirish,
minoritar investorlarni himoya qilish tizimini takomillashtirish va eksport
sertifikatlari elektron tizimlarini joriy qilish bo‘yicha islohotlar o‘tkazdi.
2017
2018
2019
2020
2021