Innovatsiyalar vazirligi toshkent moliya instituti andijon fakuliteti

9-rasm. Iste′molchi tanlovini befarqlik egri chizig` va cheklangan byudjet chizig`i orqali ifodalanishi
Byudjet chegarasini ikkita ne′mat misolida ko`radigan bo`lsak, agar iste′molchi daromadi R bo`lsa, X1 va X2 lar birinchi va ikkinchi ne′matlar miqdori, P1 va P2 lar mos ravishda, birinchi va ikkinchi ne′matlarning narxlari bo`lsa, byudjet chegarasi berilgan daromad R hamda P1 va P2 narxlarda iste′molchi tomonidan sotib olinishi mumkin bo`lgan, birinchi va ikkinchi ne′matlarning barcha kombinatsiyalarini ifodalaydi.
Byudjet chegarasini quyidagicha yozish mumkin: P1X1  P2X2  R va bu tengsizlik tovarlarga sarflanadigan xarajatlar yig`indisi, iste′molchi daromadidan oshmasligini bildiradi. X1 va X2 larning manfiy bo`lmaslik ( X1  0 va X2  0 ) shartini kiritsak, u holda biz iste′molchining tovarlarni sotib olishi mumkin bo`lgan sohasini (10-rasmda shtrixlangan yuza) aniqlagan bo`lamiz:

10-rasm. Iste′molchining tanlov sohasi
Byudjet chegarasi tenglamasi P1X1  P2X2  R grafikda AB chizig`ini beradi, bu chiziqqa byudjet chizig`i deyiladi.
Byudjet chizig`idagi nuqtalarda daromad to`liq sarflanadi. Shtrixlangan sohadagi nuqtalarda (masalan, C nuqtada) daromad to`liq sarflanmaydi. Agar tanlov nuqtasi byudjet chizig`idan o`ng tomonda yotsa (D nuqta) daromad ushbu nuqtaga to`g`ri keladigan ne′matlar kombinatsiyasini sotib olishga etmaydi.