Inson hayoti va faoliyati uchun zarur bo‘lgan makonning loyihasini yaratish va uni qurish me’morchilik san’atining mazmunini tashkil etadi

Mana shu kompozitsiyaning usul va uslublari har tomonlama yaxshi o‘zlashtirilgan va qo‘llanilgan taqdirdagina nafosat va foydalik, estetik va amaliy talablariga javob beradigan me’morchilik asari yaratilishi mumkin. Shu asarlar bir-biridan, me’morning ijodiy uslubi va usuli bilan ham farqlanadi. Me’morchilikda badiiy obraz yaratish o‘zining vositalariga ega. Shulardan asosiysi fazoviylikni tashkil etish va tektonikadir. Bu ikki tushuncha me’morchilik san’atida muhim ahamiyatga ega: mana shular yordamida bino yoki inshootning shakli, qiyofasi, past-balandligi, konstruksiyasi, ya’ni, bino obrazi hosil qilinadi. Oddiy qilib aytganda, tektonika bino o‘zagi, suyagidir. Bu tizimni plastik hal etish, uyg‘unlashtirish hamda me’morchilik shakllarini keltirib chiqarish tektonik tizim deyiladi. Jumladan, tektonika konstruksiya va badiiylikni birlashtiradi. Mana shu birlik yordamida m e’mor bino yoki inshoot arxitekturasiga aniqlik, nafosat va hamoxanglik bera oladi. Masalan, buni qadimgi Misr ehromlarida, Italiya me’morchiligida, gotika davri ibodatxonalarida ko‘rish mumkin. Kompozitsiya kategoriyalaridan yana biri simmetriya va assimmetriyadir. Bu kategoriya kompozitsiyaning oddiy va aniq usulidir.

• Mana shu kompozitsiyaning usul va uslublari har tomonlama yaxshi o‘zlashtirilgan va qo‘llanilgan taqdirdagina nafosat va foydalik, estetik va amaliy talablariga javob beradigan me’morchilik asari yaratilishi mumkin. Shu asarlar bir-biridan, me’morning ijodiy uslubi va usuli bilan ham farqlanadi. Me’morchilikda badiiy obraz yaratish o‘zining vositalariga ega. Shulardan asosiysi fazoviylikni tashkil etish va tektonikadir. Bu ikki tushuncha me’morchilik san’atida muhim ahamiyatga ega: mana shular yordamida bino yoki inshootning shakli, qiyofasi, past-balandligi, konstruksiyasi, ya’ni, bino obrazi hosil qilinadi. Oddiy qilib aytganda, tektonika bino o‘zagi, suyagidir. Bu tizimni plastik hal etish, uyg‘unlashtirish hamda me’morchilik shakllarini keltirib chiqarish tektonik tizim deyiladi. Jumladan, tektonika konstruksiya va badiiylikni birlashtiradi. Mana shu birlik yordamida m e’mor bino yoki inshoot arxitekturasiga aniqlik, nafosat va hamoxanglik bera oladi. Masalan, buni qadimgi Misr ehromlarida, Italiya me’morchiligida, gotika davri ibodatxonalarida ko‘rish mumkin. Kompozitsiya kategoriyalaridan yana biri simmetriya va assimmetriyadir. Bu kategoriya kompozitsiyaning oddiy va aniq usulidir.
• Bu usul bino arxitekturasining tuzilishini, fazoviy hajmini, bino bo‘laklarining o‘zaro joylashishini aniqlaydi. Yana bu usul asosida me’morchilik majmualari va majmua loyihalari yaratiladi. Masalan, O‘rta Osiyo shaharlaridagi me’morchilik yodgorliklari: madrasa va masjidlar, karvonsaroy va xonaqohlar simmetriya, nisbat va mutanosiblik yordamida me’morchilikning yorqin badiiy obrazini yaratgan.